Nowa matryca stawek VAT od 1 stycznia 2020 r.

Stawki VAT na 2019 rok przyjęte przez Sejm

Najważniejsze zmiany w omawianym projekcie:

1) wprowadzenie nowej matrycy stawek VAT – pojawią się nowe wykazy towarów i usług opodatkowanych stawkami obniżonymi 8% i 5% (nowe załączniki nr 3 i 10 do ustawy) oparte na CN oraz PKWiU 2015, przy przyjęciu zasady stosowania jednej stawki dla całych (w miarę możliwości) działów CN, generalnego obniżania stawki w przypadku konieczności jej zmiany dla danego towaru („równanie w dół) oraz podwyższenia stawki dla punktowo wybranych (nielicznych) towarów lub usług (w celu maksymalnie możliwego zrównoważenia efektu finansowego);

2) „przełożenie” obecnego PKWiU 2008 na odpowiednie kody CN (dla towarów) lub symbole PKWiU 2015 (dla usług) w przepisach ustawy o VAT, bez zmiany – zasadniczo – zakresu odpowiednich regulacji – większość tego rodzaju zmian pozostanie neutralna dla obecnie obowiązujących regulacji. Zmiany nastąpią w obszarze stosowania mechanizmu odwróconego obciążenia w obrocie krajowym oraz stosowania instytucji odpowiedzialności solidarnej, co wynika z „przełożenia” symboli PKWiU dla towarów wymienionych w załącznikach nr 11 i 13 do ustawy na CN – gdzie przy założeniu maksymalnie uproszczonej formy tych załączników (i racjonalizacji ich zakresu), nie sposób było osiągnąć efektu w postaci wiernego przełożenia (na zasadzie 1:1) odpowiednich symboli.

3) zmiany w systemie ryczałtowym dla rolników polegające na uchyleniu załącznika nr 2 i wprowadzeniu nowej ogólnej definicji produktów rolnych, co pozwoli objąć tym system wszystkie produkty (oraz towary z nich wytworzone) pochodzące z własnej działalności rolniczej rolnika ryczałtowego. Obecnie dotyczy to tylko towarów wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy o VAT (oraz towarów z nich wytworzonych);

Polecamy: Komplet podatki 2019

4) wprowadzenie instytucji wiążącej informacji stawkowej (WIS) – jako instrumentu zapewniającego podatnikom większą pewność co do prawidłowości opodatkowania podatkiem VAT realizowanych transakcji. W tym zakresie projektowane przepisy określają procedurę wydawania WIS oraz przewidują stosowną ochronę dla podatników posługujących się WIS.

Nomenklatura scalona CN to klasyfikacja celna, która porządkuje wszystkie towary znajdujące się w obrocie. Każdy towar jest klasyfikowany w odpowiednim grupowaniu CN (dział, pozycja, podpozycja, kod), której strukturę określa Światowa Organizacja Celna oraz Komitet Kodeksu Celnego Unii Europejskiej.
Informacje te są ogólnodostępne. Każdy może sprawdzić odpowiednie grupowanie towaru w tej nomenklaturze na stronie PUESC wchodząc na stronę internetową: https://www.puesc.gov.pl/ w zakładkę: „Taryfa celna” i zakładkę: „Przeglądarka taryfowa”.

Projekt ustawy przewiduje również zmianę w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa polegającą na ustanowieniu Szefa Krajowej Administracji Skarbowej organem odwoławczym od WIS.

Nowa matryca stawek VAT

W uzasadnieniu projektu Minister Finansów zastrzega, że w związku z obowiązywaniem obecnie podwyższonych o 1 pp stawek VAT – 23% zamiast 22% oraz 8% zamiast 7% wszystkie odniesienia do stawek VAT dotyczą obecnie obowiązującego ich poziomu, tj. 23% oraz 8%. W przypadku obniżenia stawek o 1 pp w kolejnych latach, właściwe dla określonych towarów i usług stawki 23% i 8% będą wynosiły odpowiednio 22% i 7%.

Nowa matryca stawek VAT ma być prostsza i bardziej przejrzysta od obecnej. Te cele mają być osiągnięte dzięki następującym zasadom:

1. przyjęcie jednej (takiej samej) stawki podatku dla całych – w miarę możliwości i przy racjonalności systemu – działów CN. 

Przykładowo – przy założeniu, że stawki obniżone będą miały przede wszystkim zastosowanie do produktów żywnościowych – stawką w wysokości 5% będą objęte całe działy (wszystkie towary sklasyfikowane w danym dziale):

2. przyjęcie – w przypadku konieczności zmiany stawki na dane towary – generalnie zasady obniżania stawek („równanie w dół”),
3. konieczność zrównoważenia wprowadzenia prostej matrycy podwyżkami stawek na wybrane (ale nieliczne) towary i usługi.

Nastąpić ma znaczne zmniejszenie liczby pozycji w nowych załącznikach nr 3 i nr 10 do ustawy o VAT, zawierających wykazy towarów i usług opodatkowanych według stawek odpowiednio: 8% i 5% (z obowiązujących 150 do 71 w załączniku nr 3 oraz z 35 do 23 w załączniku nr 10). Co istotne załączniki te uwzględniają również towary i usługi objęte obniżonymi stawkami VAT, które dodatkowo są obecnie wymienione w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych - dalej „rozporządzenie w sprawie stawek obniżonych”.

Nowa matryca stawek VAT ma wyeliminować aktualną sytuację, gdzie podobne towary (towary takiej samej kategorii) były czasem opodatkowane według różnych stawek – na przykład owoce – 5% i 8%, prasa – 5%, 8% i 23%, produkty piekarnicze – 5%, 8% i 23%.

Na co stawki wzrosną a na co zmaleją

Po wprowadzeniu nowej matrycy obniżki stawek VAT dotyczyć będą (przykładowo) następujących towarów:

1. owoce tropikalne i cytrusowe, niektóre orzechy (pistacjowe, migdały, kokosowe) (dział CN 08 – Owoce i orzechy jadalne; skórki owoców cytrusowych lub melonów) – obecnie opodatkowane według stawki 8% - objęte zostaną – tak jak pozostałe owoce – stawką 5%, co wynika z jednakowego traktowania wszystkich owoców i warzyw (i określonych z nich produktów – np. owoce i warzywa suszone, zamrożone, skórki z owoców itd.).

2. pieczywo każdego rodzaju, włącznie z ciastkami, proponuje się objąć stawką 5% (obecnie pieczywo i produkty ciastkarskie są objęte trzema stawkami 5%, 8% i 23% - pieczywo świeże w zależności od daty przydatności do spożycia (graniczny termin 14 dni) jest objęte stawką 5% lub 8%, wyroby ciastkarskie są natomiast objęte stawkami 8% i 23% w zależności od daty przydatności do spożycia (termin graniczny 45 dni).

Proponuje się przyjęcie jednej stawki – 5% - dla wszystkich produktów objętych działem 19 CN – Przetwory ze zbóż, mąki, skrobi lub mleka; pieczywa cukiernicze (w dziale tym klasyfikowane są np. makarony, płatki zbożowe, pieczywo i wyroby ciastkarskie oraz mieszaniny do ich wytworzenia, jak również wyroby gotowe takie jak kluski, makarony i niektóre pierogi, pizza surowa i podpieczona).

3. zupy, buliony, żywność homogenizowana i dietetyczna - w tym również dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego objęte obecnie stawką 8% - będą opodatkowane według stawki w wysokości 5% - co jest następstwem objęcia tą stawką większości kategorii podstawowych produktów spożywczych.

4. musztarda, przyprawa słodka papryka, niektóre przyprawy przetworzone (np. pieprz, gałka muszkatołowa, tymianek) - obecnie opodatkowane według stawki 23% będą objęte zakresem stawki 8% - tak jak pozostałe przyprawy (klasyfikowane zasadniczo CN 09).

5. książki – wszelkiego rodzaju – a więc drukowane, na dyskach, taśmach i innych nośnikach, jak również w formie elektronicznej (e-booki) proponuje się objąć jedną – 5% stawką podatku VAT. Oznacza to obniżenie stawki z 23% na 5% dla książek nie oznaczonych symbolami ISBN (co obecnie jest warunkiem stosowania stawki obniżonej) oraz e-booków (zmiana znajdzie zastosowanie od dnia 1 kwietnia 2019 r. – patrz. art. 4 ust. 1).

6. produkty dla niemowląt i dzieci tj. żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci, smoczki, pieluszki oraz foteliki samochodowe są objęte obecnie stawką 8%. Proponuje się obniżenie stawki na te produkty do 5%.

7. artykuły higieniczne (podpaski, tampony higieniczne, pieluchy) – obecnie opodatkowane stawką w wysokości 8% zostaną objęte stawką 5%.

8. gazety, dzienniki i czasopisma – wszelkiego rodzaju – a więc drukowane, na dyskach, taśmach i innych nośnikach, jak również w formie elektronicznej (e-prasa) proponuje się objąć jedną – 8% stawką podatku VAT. Oznacza to obniżenie stawki z 23% na 8% dla wydawnictw tego rodzaju nie oznaczonych symbolami ISSN (co obecnie jest warunkiem stosowania stawki obniżonej) - zmiana znajdzie zastosowanie od dnia 1 kwietnia 2019 r. – patrz. art. 4 ust. 1.

Po wprowadzeniu nowej matrycy podwyżki stawek VAT dotyczyć będą (przykładowo) następujących towarów:

1. niektóre przyprawy nieprzetworzone (np. gałka muszkatołowa, kwiat muszkatołowy, kmin, szafran, kurkuma) – z 5% na 8% - efekt ujednolicenia stawek VAT dla przypraw.

2. soki  z owoców i warzyw inne niż tzw. 100% (które pozostaną objęte stawką 5%) – z 5% na 23%. Obecnie objęte stawką obniżoną 5% są soki owocowe, warzywne, owocowo-warzywne oraz napoje, w których udział masowy soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego wynosi nie mniej niż 20% składu surowcowego. Objęcie soków innych niż 100% stawką w wysokości 23% jest związane z ujednoliceniem stawki dla większości napojów – kawa, herbata, woda butelkowana.

3. homary i ośmiornice oraz inne skorupiaki, mięczaki i bezkręgowce wodne (m.in. kraby, langusty, krewetki, ostrygi, małże, ślimaki) oraz przetwory z nich, kawior oraz namiastki kawioru, jak również sprzedawane w różnego rodzaju placówkach gastronomicznych posiłki, których składnikiem są ww. produkty – z 5% na 23%.

4. lód – używany do celów spożywczych i innych celów chłodniczych – z 8% na 23%.

5. czasopisma specjalistyczne (obecnie zdefiniowane w art. 2 pkt 27f) – ze względu na ujednolicenie stawki do 8% na wszystkie gazety i czasopisma (w tym w formie elektronicznej) proponuje się podwyższenie stawki na czasopisma specjalistyczne z 5% na 8%.

Omawiany projekt zakłada również utrzymanie w zasadniczo niezmienionym zakresie stawki VAT w wysokości 8% na:

- drewno opałowe,

- towary i usługi zwykle wykorzystywane w produkcji rolniczej (zwierzęta gospodarskie, nasiona, nawozy i środki ochrony roślin, sznurek do maszyn rolniczych) oraz

- towary i usługi związane z ochroną zdrowia (wyroby medyczne, produkty lecznicze, środki odkażające).

Usługi

Brak możliwości zastosowania CN w odniesieniu do usług spowodował, że zaproponowano w projekcie kontynuowanie ich identyfikowania na potrzeby podatku VAT przy wykorzystaniu PKWiU. Jednocześnie, w związku z obowiązywaniem obecnie nowej klasyfikacji PKWiU 2015 r., uzasadnione jest, aby ta aktualna klasyfikacja była stosowana w przepisach dotyczących VAT. W związku z powyższym konieczne było „przełożenie” powoływanych w przepisach VAT odwołań PKWiU 2008 na nową klasyfikację – PKWiU 2015. W związku z powyższym dokonano odpowiednich zmian w przepisach samej ustawy, jak również w załącznikach nr 3 i nr 14, gdzie znajdują się odwołania do klasyfikacji statystycznej.

Ta zmiana ma nie wpłynąć w intencji MF na zmianę zakresu stosowania stawek podatku VAT w odniesieniu do usług. Nadal zatem obniżoną 8% stawką podatku objęte będą takie usługi jak np. tzw. usługi bytowe, związane z kulturą, sportem, rekreacją, transport osobowy.

Ponadto art. 1 pkt 6 lit. c i d ustawy nowelizującej wprowadza przepisy umożliwiające stosowanie stawki w wysokości 8% dla robót konserwacyjnych (zmieniony ust. 12 oraz dodane ust. 12 d – 12e w ustawie o VAT). Zgodnie z projektowanymi przepisami (stanowiącymi w istocie przeniesienie takiego rozwiązania z przepisów obecnie obowiązującego rozporządzenia w sprawie stawek obniżonych) stawką w wysokości 8% objęte będą roboty konserwacyjne (rozumiane jako roboty mające na celu utrzymanie sprawności technicznej elementów budynku lub jego części, inne niż remont):

• w obiektach budowlanych lub ich częściach, zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym,
• w obiektach budownictwa mieszkaniowego lub ich części (z wyłączeniem lokali niemieszkalnych) oraz w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach  niemieszkalnych sklasyfikowanych w PKOB w dziale 12 – w zakresie w jakim roboty te nie korzystają z preferencji dla budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. W takich przypadkach stawka obniżona nie będzie miała zastosowania, jeżeli wartość towarów (materiałów) wchodzących w podstawę opodatkowania świadczenia tych robót konserwacyjnych przekracza 50% wartości tej podstawy.

Przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym rozumie się obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, a także obiekty sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w klasie ex 1264 - wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych. Do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie zalicza się: 1)  budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m², 2)  lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m² (art. 41 ust. 12a i 12b ustawy o VAT).

Ujednolicenie stawek w gastronomii

Dodatkowo przepisem art. 1 pkt 6 lit. d ustawy nowelizującej zaproponowano dodanie nowego ust. 12f w art. 41 ustawy o VAT, w którym określono stawkę podatku właściwą dla czynności dokonywanych w szeroko pojętej działalności gastronomicznej.

Zgodnie z proponowanym przepisem stawka w wysokości 8% będzie miała zastosowanie do dostawy towarów i świadczenia usług identyfikowanych według PKWiU w grupowaniu Usługi związane z wyżywieniem (PKWiU 56), z wyłączeniem sprzedaży: napojów (w tym ich przygotowania i podania), towarów nieprzetworzonych przez podatnika - opodatkowanych stawką w wysokości 23%, jak również posiłków i dań, których składnikiem są homary i ośmiornice oraz inne skorupiaki, mięczaki i bezkręgowce wodne (m.in. kraby, langusty, krewetki, ostrygi, małże, ślimaki) oraz przetwory z nich, kawior oraz namiastki kawioru.

Jak wskazuje Minister Finansów te nowe regulacje są co do zasady kontynuacją obowiązujących dotychczas przepisów dotyczących opodatkowania sprzedaży dokonywanej przez lokale gastronomiczne (por. interpretacja ogólna Ministra Finansów z dnia 24 czerwca 2016 r. znak: PT1.050.3.2016.156 - Dz. Urz. Ministra Finansów z dnia 1 lipca 2016 r. poz. 51 w sprawie stosowania właściwej stawki podatku od towarów i usług dla sprzedaży posiłków i dań przez placówki gastronomiczne). Obecnie regulacje te zawarte są w rozporządzeniu w sprawie stawek obniżonych.

Zaproponowane nowe brzmienie dodawanego ust. 12g w art. 41 ustawy o VAT wskazuje, że niezależnie od tego, jak dana czynność będzie traktowana w świetle przepisów dotyczących podatku od towarów i usług (tj. zarówno jako dostawa towarów, jak i świadczenie usług), jeżeli będzie sklasyfikowana w dziale 56 Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług 2015 r., będzie do niej miała zastosowanie stawka tego podatku w wysokości 8%.

Oznacza to, że na stawkę VAT, jaka będzie stosowana do dostawy towaru dokonywanej przez placówkę gastronomiczną nie będzie miało wpływu to, jak jest on sklasyfikowany wg Nomenklatury scalonej (CN), jeżeli jego wydanie będzie identyfikowane według PKWiU 2015 r. w grupowaniu 56 – Usługi związane z wyżywieniem (stosowne zastrzeżenie zostało zawarte w projektowanym art. 41 ust. 2 i 2a ustawy o VAT).

Jednocześnie – podobnie jak miało to miejsce w poz. 7 załącznika do rozporządzenia w sprawie stawek obniżonych – wprowadzono zastrzeżenie o wyłączeniu ze stawki obniżonej określonych produktów, a więc:

•  napojów, w tym ich przygotowania i podania,

• towarów sprzedawanych w stanie nieprzetworzonym przez podatnika

- jeżeli są one opodatkowane stawką podstawową, jak również posiłków, których składnikiem są towary określane jako „owoce morza”.

Zatem do sprzedaży przez placówkę gastronomiczną takich produktów jak np. kawa, baton czekoladowy czy też danie z homarami, ośmiornicami, krewetkami itd. będzie miała zastosowanie stawka podstawowa.

Warto też przypomnieć, że do końca 2019 roku będą stosowane dotychczasowe regulacje w zakresie stawek VAT w oparciu o PKWiU 2008

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Ordynacja podatkowa