Taką argumentację zaprezentował Minister Finansów w odpowiedzi z 23 czerwca 2020 r. na interpelację poselską nr 7009 z 28 maja 2020 r.
Rozwój usług kulturalnych online wskutek epidemii COVID-19 a stawka VAT wyższa
Z interpelacją (do ministra finansów, ministra kultury i dziedzictwa narodowego) wystąpiły trzy posłanki, które zwróciły uwagę na fakt, że wskutek trwającej od marca br. epidemii koronawirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19 instytucje kultury musiały wstrzymać swoją działalność w formie stacjonarnej. Jednak nie doszło jednak do całkowitego zamrożenia działań kulturalnych, a wręcz przeciwnie – teatry, galerie sztuki, muzea otworzyły się na widzów i odwiedzających ludzi w internecie. Wiele organizacji pozarządowych i instytucji kultury, dotąd na co dzień zajmujących się organizacją spektakli teatralnych czy innych widowisk artystycznych, nadal sprzedaje bilety na organizowane przez siebie wydarzenia, z tą tylko różnicą, że odbywają się one za pośrednictwem platform i serwisów online (np. osoby z ważnym, opłaconym biletem dostają zaproszenie do prywatnej grupy/czatu/strony, na której mogą obejrzeć dane widowisko w formule „na żywo”). Pozwala to utrzymać ciągłość działalności, a także – przynajmniej na minimalnym poziomie – płynność finansową.
Jednak tego typu usługi kulturalne świadczone online zostały obciążone wyższą stawką VAT. Bowiem w przypadku „tradycyjnej” sprzedaży biletów na usługi kulturalne i rozrywkowe (wyłącznie w zakresie wstępu), tj. na widowiska artystyczne, włączając w to przedstawienia cyrkowe i do obiektów kulturalnych, sprzedawca płaci 8% podatku VAT, natomiast w przypadku działalności w sieci – kwota podatku od towarów i usług wzrasta do 23%.
Stąd posłanki zadały m.in. pytanie, czy Ministerstwo Finansów oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego uwzględnią w zapisach ustaw tzw. tarczy antykryzysowej kwestię obniżenia kwoty podatku VAT na sprzedaż biletów wstępu na wydarzenia, które z powodu pandemii wirusa SARS-CoV-2 muszą odbywać się za pośrednictwem Internetu?
Polecamy: Biuletyn VAT
Dyrektywa VAT wyklucza zastosowanie obniżonej stawki VAT do usług elektronicznych
Odpowiadający na interpelację w imieniu Ministra Finansów Jan Sarnowski, Podsekretarz Stanu w MF stwierdził, że Polska jako członek Unii Europejskiej zobowiązana jest do przestrzegania w zakresie VAT postanowień dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dyrektywa VAT), oraz orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) dotyczącego podatku od wartości dodanej.
Minister Finansów zauważył, że każde działanie legislacyjne państwa członkowskiego UE, które nie znajduje oparcia w przepisach dyrektywy VAT naraża państwo członkowskie na wszczęcie przez Komisję Europejską postępowania naruszeniowego w zakresie niezgodnego z postanowieniami prawa unijnego stosowania przepisów VAT oraz skierowanie sprawy przed Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, co może wiązać się z nałożeniem na państwo członkowskie określonych sankcji finansowych. Wprawdzie państwa członkowskie dysponują pewnym zakresem swobody w stosowaniu m.in. obniżonych stawek podatku, jednak swoboda ta nie jest nieograniczona – musi ona mieścić się w ramach nakreślonych ww. dyrektywą.
A zgodnie z art. 98 dyrektywy VAT państwa członkowskie mogą stosować jedną lub dwie stawki obniżone, które mogą być stosowane wyłącznie do dostaw towarów i świadczenia usług, których kategorie są określone w załączniku III tej dyrektywy. W pkt 7 tego załącznika znajdują się usługi wstępu na przedstawienia, do teatrów, cyrków, na targi, do wesołych miasteczek, parków rozrywki, na koncerty, do muzeów, ogrodów zoologicznych, kin, na wystawy oraz podobne imprezy i obiekty kulturalne. Aktualnie w Polsce obniżoną stawką VAT 8% objęte są usługi kulturalne i rozrywkowe – wyłącznie w zakresie wstępu: na widowiska artystyczne (włączając przedstawienia cyrkowe) i do obiektów kulturalnych (na podstawie art. 41 ust. 2 w związku z poz. 64 załącznika nr 3 do ustawy o VAT).
Jednak w art. 98 ust. 2 dyrektywy VAT znalazło się też wyraźne zastrzeżenie, że stawki obniżone VAT nie mają zastosowania do usług świadczonych drogą elektroniczną.
Definicja usług świadczonych drogą elektroniczną została zawarta w art. 7 rozporządzenia wykonawczego VAT (Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej - Dz. Urz. UE.L 2011 Nr 77, str. 1, z późn. zm.), do którego odwołuje się polska ustawa o VAT definiując – na potrzeby opodatkowania podatkiem od towarów i usług – usługi elektroniczne (art. 2 pkt 26 ustawy o VAT).
Zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. rozporządzenia wykonawczego VAT do „usług świadczonych drogą elektroniczną” należą usługi świadczone za pomocą Internetu lub sieci elektronicznej, których świadczenie – ze względu na ich charakter – jest zasadniczo zautomatyzowane i wymaga minimalnego udziału człowieka, a ich wykonanie bez wykorzystania technologii informacyjnej jest niemożliwe.
W art. 7 ust. 2 oraz załączniku do ww. rozporządzenia uszczegółowiono, jakie usługi mieszczą się w kategorii usług świadczonych drogą elektroniczną. Usługi takie stanowi m.in. dostawa treści audio i audiowizualnych za pomocą sieci komunikacyjnych, które to treści nie są udostępniane przez dostawcę usług medialnych i nie są objęte jego odpowiedzialnością redakcyjną (pkt 4 lit. h załącznika do rozporządzenia wykonawczego VAT).
Z powyższej definicji, zdaniem Ministra Finansów, wynika, że różnego rodzaju imprezy kulturalne (koncerty, przedstawienia itp.) udostępniane on-line za odpłatnością wypełniają definicję usług świadczonych drogą elektroniczną i jako takie nie mogą korzystać z obniżonej stawki podatku VAT (aktualnie 8%), którą objęte są wstępy na tradycyjnie organizowane spektakle kulturalne.
Minister wskazał też na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE w polskiej sprawie C-390/15, w którym Trybunał potwierdził brak możliwości stosowania obniżonych stawek podatku w odniesieniu do usług świadczonych drogą elektroniczną.
W wyroku tym TSUE zauważył m.in.:
„57. Jak wyjaśniły Rada i Komisja w odpowiedzi na pisemne pytanie zadane przez Trybunał oraz na rozprawie, wyłączenie stosowania obniżonej stawki VAT do dostawy książek cyfrowych drogą elektroniczną, zawarte w art. 98 ust. 2 zmienionej dyrektywy 2006/112, należy rozumieć jako należące do szczególnego systemu VAT dla handlu elektronicznego. Z wyjaśnień tych instytucji wynika zatem, że uznano za niezbędne poddanie usług świadczonych drogą elektroniczną jasnym, prostym i jednolitym regułom, aby stawka VAT mająca zastosowanie do tych usług mogła zostać określona w sposób pewny, a także aby ułatwić zarządzanie tym podatkiem przez podatników i krajowe organy podatkowe.
(…)
62. Wyłączając bowiem stosowanie obniżonej stawki VAT do usług świadczonych drogą elektroniczną, prawodawca Unii eliminuje konieczność analizy przez podatników i krajowe organy podatkowe każdego rodzaju świadczonych usług elektronicznych, czy należy on jednak do jednej z kategorii usług mogących podlegać takiej stawce na mocy załącznika III do zmienionej dyrektywy 2006/112.”.
Z powyższych względów, zdaniem Ministra Finansów obecnie Polska nie ma możliwości wprowadzenia obniżonej stawki podatku od towarów i usług na usługi świadczone drogą elektroniczną, w tym na imprezy kulturalne on-line.
Co prawda od 2018 r. na forum Rady Unii Europejskiej toczą się prace nad wnioskiem legislacyjnym Komisji Europejskiej dot. reformy systemu stawek VAT (projekt dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w zakresie stawek podatku od wartości dodanej – COM(2018)20), która ma na celu zmodernizowanie polityki w zakresie stawek VAT, w tym w szczególności przyznanie państwom członkowskim UE większej elastyczności w ich kształtowaniu. Ale dopiero po przyjęciu ostatecznych przepisów dyrektywy w tym zakresie będzie możliwa analiza ewentualnych zmian kształtu systemu stawek VAT w Polsce.
Tarcza antykryzysowa także dla kultury
Dodatkowo Minister Finansów zauważył, że przygotowana przez rząd i uchwalona przez Sejm tarcza antykryzysowa zakłada również wsparcie państwa dla twórców i artystów, pracowników sektora kultury, a także firm i organizacji pozarządowych zajmujących się kulturą, których działalność nie może być kontynuowana w okresie obowiązywania stanu epidemii, wzrost środków na pomoc socjalną dla artystów oraz dodatkowe wsparcie na rozwój nowych form udostępniania kultury w sieci i aktywizację po przywróceniu działalności.
Ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, opublikowana w Dz. U. z 2020 r. poz. 374, z późn. zm. (wchodząca w skład tzw. tarczy antykryzysowej) przewiduje również określone rozwiązania dla ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w szczególności związane z udzielaniem wsparcia finansowego.
Zgodnie z art. 15m ust. 1 ww. ustawy w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 12 miesięcy po ich odwołaniu, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może przeznaczać środki budżetu państwa z części, której jest dysponentem, oraz środki Funduszu Promocji Kultury na wsparcie finansowe osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, w przypadku gdy działalność twórcza lub artystyczna nie może być kontynuowana w obecnej formie w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ze względu na ograniczenia, zakazy i nakazy, o których mowa w art. 46 ust. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi i może być kontynuowana w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, bez naruszania tych ograniczeń, zakazów i nakazów pod warunkiem zmiany formy upowszechniania tej działalności.
Wsparcie finansowe może zostać udzielone, w przypadku gdy działalność osób i jednostek, o których mowa w ust. 1, jest działalnością kulturalną objętą mecenatem państwa lub działalnością polegającą na produkcji audiowizualnej i jest przyznawane na dofinansowanie wydatków na zmianę formy upowszechniania działalności twórczej i artystycznej (ust. 2).
Wsparcia finansowego może udzielić minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub wyznaczona przez niego państwowa instytucja kultury (ust. 3).
Ponadto zgodnie z art. 15ga ust. 1 i 5 ww. ustawy osobie prawnej, jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, lub osobie fizycznej, której przysługuje tytuł prawny do zabytku o statusie pomnika historii w rozumieniu przepisów ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami lub zabytku wpisanego na Listę dziedzictwa światowego, o której mowa w art. 11 ust. 2 Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego (przyjętej w Paryżu 16 listopada 1972 r.), przysługuje, na jej wniosek, dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników zatrudnionych przez tę osobę lub jednostkę organizacyjną, nieprzerwanie w okresie nie krótszym niż przez 3 miesiące bezpośrednio poprzedzające ogłoszenie stanu zagrożenia epidemicznego, którzy wykonują czynności zawodowe dotyczące zabytku lub infrastruktury z nim związanej.
Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1, jest dofinansowywane ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w wysokości do 80% wynagrodzenia brutto pracowników, o których mowa w ust. 1, nie więcej niż 100% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenie społeczne, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.
Dodatkowo wskazać należy, że sprawy kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami należą – w określonym zakresie – do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, jednostki samorządu terytorialnego organizują działalność kulturalną, tworząc samorządowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym.
Stosownie do art. 10 ust. 1 ww. ustawy, jednostki samorządu terytorialnego tworzące instytucje kultury zwane są organizatorami.
Na podstawie art. 28 ust. 3 tej ustawy, organizator przekazuje instytucji kultury środki finansowe w formie dotacji:
- podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów;
- celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;
- celowej na realizację wskazanych zadań i programów.
Tak jak podmioty gospodarcze oraz podmioty sfery publicznej, także jednostki samorządu terytorialnego, w wyniku epidemii COVID-19, znalazły się w trudnej sytuacji finansowej, tak więc realizacja ich wielu zadań własnych, w tym również z zakresu kultury, napotyka na liczne problemy. W celu pomocy m.in. jednostkom samorządu terytorialnego, uchwalone zostały określone rozwiązania zawarte w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, będącej częścią wspomnianej tarczy antykryzysowej.
Przepisy tej ustawy wprowadziły, na potrzeby przeciwdziałania epidemii COVID-19, możliwość bardziej elastycznego gospodarowania środkami publicznymi, w tym możliwość zmiany przeznaczenia środków zaplanowanych w rezerwach celowych poza obowiązującym dotychczas trybem wynikającym z ustawy o finansach publicznych. Rozwiązania te mogą ułatwiać jednostkom samorządu terytorialnego prowadzenie ich polityki finansowej w czasach epidemii koronawirusa, w tym również w odniesieniu do działań podejmowanych przez samorządowe instytucje kultury. Obecnie procedowane są kolejne rozwiązania systemowe w tym zakresie.
Źródło: sejm.gov.pl