Jak ustalić stawkę VAT wg nowej matrycy stawek VAT?

Z dniem 1 lipca 2020 r. wchodzi w życie nowa matryca stawek VAT. Zakłada ona odejście od dotychczas obowiązującego sposobu identyfikacji towarów i usług na potrzeby VAT, tj. według klasyfikacji PKWiU 2008, na rzecz Nomenklatury Scalonej (CN) – w przypadku towarów i PKWiU 2015 – w przypadku usług. W konsekwencji, zmianie ulegną stawki podatku VAT dla poszczególnych towarów i usług.

Klasyfikowanie towarów i usług od 1 lipca 2020 r. będzie odbywało się według dwóch odmiennych klasyfikacji. W związku z tym zasadne jest osobne omówienie przekwalifikowania towarów oraz usług.

Autopromocja

Polecamy: Nowa matryca stawek VAT

Polecamy: Biuletyn VAT

Co to jest Nomenklatura Scalona i jak klasyfikuje ona towary?

CN to klasyfikacja towarów regulowana przez przepisy prawa Unii Europejskiej. Do tej pory służyła klasyfikacji towarów w handlu zagranicznym, stąd decydowała o zastosowaniu właściwych stawek cła. Klasyfikacja CN wydawana jest co roku przez Komisję UE. Od 1 lipca 2020 r. na potrzeby określania stawek VAT obowiązuje CN 2020.

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

Wyszukiwarka kodów CN znajduje się na stronie KAS poświęconej informacyjnemu systemowi zintegrowanej taryfy celnej (ISZTAR4).[1]

CN cechuje się znacznym stopniem szczegółowości, np. kod CN 2005 20 20 obejmuje:

,,Pozostałe warzywa przetworzone lub zakonserwowane inaczej niż octem lub kwasem octowym, niezamrożone, inne niż produkty objęte pozycją 2006” - ,,Ziemniaki” - ,,Pozostałe” - ,,Cienkie plasterki, smażone lub pieczone, nawet solone lub z przyprawami, w hermetycznych opakowaniach, nadające się do bezpośredniego spożycia”.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Tym samym, aby zakwalifikować towar do odpowiedniego kodu CN, niezbędna jest wiedza o jego składzie, właściwościach czy przeznaczeniu. Jednakże dokładność CN nie oznacza, że podatnicy zawsze unikną problemów z właściwym zaklasyfikowaniem towarów. W szczególności dotyczy to produktów o złożonym składzie np. gotowych dań składających się z ryżu, mięsa i warzyw. W rozwiązywaniu powyższych problemów interpretacyjnych należy kierować się Ogólnymi regułami interpretacji CN[2]. Opisują one metodologię, jaką powinien przyjąć podatnik, aby dokonać wyboru właściwego kodu CN dla poszczególnych towarów. Publikowane co roku Ogólne reguły interpretacji dostępne są m.in. na stronie GUS (dla CN 2020 właściwy jest ostatni plik w formacie pdf., strona nr 13).[3]

Na wcześniej wymienionym portalu ISZTAR4 (w zakładce ,,Przeglądarka Taryfowa”) można znaleźć także wyszukiwarkę tekstową oraz Noty do Zharmonizowanego Systemu Oznaczania i Kodowania Towarów (dalej: Noty do HS). Narzędzia te zawierają liczne wskazówki na temat tego, jak klasyfikować towary zgodnie z CN.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Warto dodać, że - na potrzeby ustalania stawki VAT - nie zawsze trzeba będzie tak dokładnie badać nasz produkt. Kody CN dot. artykułów spożywczych wymienione w załącznikach do ustawy o VAT często są dość ogólne (tzn. kod CN jest dwucyfrowy i obejmuje całe działy np. CN 02 ,,Mięso i podroby jadalne”).

Jak przekwalifikować towary z PKWiU 2008 na CN 2020?

Na wstępie należy zauważyć, że CN klasyfikuje towary znacznie dokładniej niż PKWiU. Często może być tak, że jednemu grupowaniu PKWiU odpowiada wiele różnych kodów CN. Tym samym podatnik musi znać dokładną specyfikację klasyfikowanego produktu. Zależności pomiędzy odmiennymi systemami klasyfikacji towarów pokazują klucze powiązań dostępne na stronie GUS.[4] Dzięki nim, można ustalić, który kod CN jest odpowiedni dla towaru sklasyfikowanego wcześniej do danego grupowania PKWiU. Sprawę nieco utrudnia fakt, iż GUS nie wydał klucza powiązań między PKWiU 2008 a CN 2020.

W związku z tym, w naszej ocenie, należy użyć dostępnych kluczy, aby ustalić powiązania między PKWiU 2008 a CN 2020. Należy to zrobić dwustopniowo, tzn: najpierw przekwalifikować towary z PKWiU 2008 na PKWiU 2015 a następnie z PKWiU 2015 na CN 2020 – zgodnie z kluczami dostępnymi na stronie GUS. Jeśli po tej operacji nadal nie jesteśmy w stanie ustalić odpowiedniego kodu CN dla towaru (jednemu grupowaniu PKWiU 2015 może odpowiadać np. 10 kodów CN) należy wybrać kod CN najbardziej zbliżony opisem do naszego produktu posiłkując się przy tym Ogólnymi regułami interpretacji CN oraz Notami do HS.

Preferencyjna stawka VAT powiązana z kodem CN

Po zakwalifikowaniu towaru do kodu CN możliwe jest wybranie dla niego odpowiedniej stawki VAT. Obecnie podstawowa stawka podatku VAT wynosi 23%. Aby skorzystać ze stawki preferencyjnej (0%, 5% lub 8%) podatnik musi mieć ku temu podstawę prawną. Załączniki nr 3 i nr 10 do ustawy o VAT wymieniają kody CN, które uprawniają do zastosowania odpowiednio stawki 8% i 5% VAT. Niekiedy towar musi spełnić dodatkowe warunki, aby mógł być on opodatkowany stawką obniżoną – przykładowo zgodnie z poz. 13 zał. nr 10 do ustawy o VAT stawka 5% VAT znajdzie zastosowanie do produktów oznaczonych kodem CN 20 (przetwory z warzyw, owoców, orzechów lub pozostałych części roślin), pod warunkiem, że nie należą one do kategorii produktów o rzeczywistej masowej mocy alkoholu powyżej 1,2%.  

Preferencyjna stawka VAT niezależna od kodu CN

W przypadku niektórych towarów załączniki nr 3 i 10 do ustawy o VAT nie uzależniają stosowania preferencyjnej stawki podatku od właściwego kodu CN. Dotyczy to m.in. towarów związanych z ochroną zdrowia wymienionych w poz. 13-15 zał. nr 3 do ustawy o VAT. W ich przypadku można zastosować obniżoną stawkę podatku pod warunkiem spełnienia przesłanek wskazanych przez ustawy regulujące rejestrację i obrót towarami danej kategorii.

Przykładowo zgodnie z poz. 15 zał. nr 3 do ustawy o VAT stawka 8% VAT ma zastosowanie do środków odkażających, które spełniają łącznie przesłanki:

1. posiadają właściwości bakteriobójcze, grzybobójcze i wirusobójcze;
2. mają zastosowanie wyłącznie w ochronie zdrowia i zostało na nie wydane pozwolenie tymczasowe albo dokonany wpis do rejestru produktów biobójczych w rozumieniu przepisów ustawy o produktach biobójczych.

Tym samym dokonując wyboru stawki VAT, podatnik jest zobowiązany do analizy ustaw pozapodatkowych. W przypadku środków odkażających ułatwieniem jest fakt, że rejestr tych produktów jest publicznie dostępny na stronie Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.[5]

Poza tym w rozporządzeniu MF dot. obniżonych stawek VAT[6] wymienione zostały inne towary, do których można zastosować preferencyjną stawkę podatku.

Jak przekwalifikować usługi z PKWiU 2008 na PKWiU 2015?

W przypadku usług nowa matryca VAT zakłada przejście na nowszą wersję tej samej klasyfikacji – z PKWiU 2008 na PKWiU 2015. Na stronie GUS dostępny jest klucz przejścia między nimi. Chcąc się upewnić, że wybrane grupowanie PKWiU jest prawidłowe, podatnik może skorzystać z wyszukiwarki GUS (na stronie GUS, zakładka po lewej PKWiU 2015, a dalej: wyszukiwarka) wpisując szukaną frazę lub szukane grupowanie PKWiU 2015.

Preferencyjna stawka VAT dla usług

Analogicznie jak w przypadku towarów lista usług, które mogą skorzystać ze stawki preferencyjnej, znajduje się w załącznikach nr 3 i 10 do ustawy o VAT. Usługi, które mogą być opodatkowane według stawki obniżonej, są także wymienione w rozporządzeniu MF dot. obniżonych stawek VAT. W szczególności na mocy ww. rozporządzenia stawce 8% podlegają roboty konserwacyjne dotyczące obiektów budownictwa mieszkaniowego.

PKWiU 2008 – przepisy przejściowe

Należy pamiętać o tym, że PKWiU 2008 nie odchodzi jeszcze całkowicie do lamusa. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 marca 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU), przedłużono stosowanie tej klasyfikacji w określonych przypadkach do dnia 31 grudnia 2020 r. Dotyczy to:

• towarów i usług wrażliwych wymienionych w zał. nr 15 do ustawy o VAT;
• przepisów wprowadzających wyłączenia ze zwolnienia podmiotowego z VAT (art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. f i g ustawy o VAT);
• przepisów wykonawczych wydawanych na podstawie art. 111 ust. 8 ustawy o VAT (czyli klasyfikowaniu czynności, które podlegają zwolnieniu z ewidencji na kasie fiskalnej).   

Oznacza to, że od 1 lipca do 31 grudnia 2020 r. obowiązują obok siebie trzy równoległe reżimy klasyfikacji towarów i usług – PKWiU 2008, PKWiU 2015 i CN (a nawet cztery biorąc pod uwagę Polską Klasyfikację Obiektów Budowlanych).

Zmiany stawek VAT

W efekcie zmiany klasyfikacji towarów i usług zmianie uległy stawki podatku VAT na wiele towarów. Obniżona stawka dotyczy przeważnie artykułów codziennego użytku, natomiast towary, które ustawodawca uznał za ,,luksusowe” (np. owoce morza), zostały pozbawione preferencyjnej stawki VAT.

Przykłady obniżonych stawek VAT:

• owoce tropikalne i cytrusowe, niektóre orzechy (pistacjowe, migdały, kokosowe) – wcześniej opodatkowane według stawki 8% objęte zostaną – tak jak pozostałe owoce – stawką 5%, co wynika z jednakowego potraktowania wszystkich owoców i warzyw (i określonych z nich produktów – np. owoce i warzywa suszone, zamrożone, skórki z owoców itd.);
• pieczywo każdego rodzaju, włącznie z ciastkami, objęte zostanie stawką 5% (wcześniej pieczywo i produkty ciastkarskie były objęte trzema stawkami 5%, 8% i 23% w zależności od daty przydatności do spożycia);
• musztarda, przyprawa słodka papryka, niektóre przyprawy przetworzone (np. pieprz, gałka muszkatołowa, tymianek) – wcześniej opodatkowane według stawki 23% będą objęte zakresem stawki 8% - tak jak pozostałe przyprawy;
• produkty dla niemowląt i dzieci, tj. żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci, smoczki, pieluszki oraz foteliki samochodowe wcześniej opodatkowane stawką w wysokości 8% zostaną objęte stawką 5%;
• artykuły higieniczne – wcześniej opodatkowane stawką w wysokości 8% zostaną objęte stawką 5%.

Przykłady podwyższonych stawek VAT:

• napoje z owoców i warzyw inne niż soki i nektary z owoców i napoje warzywne zawierające co najmniej 50% wsadu warzywnego w składzie surowcowym z 5% na 23%. Objęcie napojów innych niż soków i nektarów z owoców i określonych napojów z warzyw stawką w wysokości 23% jest związane z ujednoliceniem stawki dla większości napojów – kawa, herbata, woda butelkowana;
• drewno opałowe z 8% do 23%;
• lód do celów spożywczych z 8% do 23%;
• owoce morza (krewetki, małże, ośmiornice, kawior etc.) jak również sprzedawane w placówkach gastronomicznych posiłki, których składnikiem są ww. produkty: z 5% na 23%.

Wiążąca Informacja Stawkowa

Co w przypadku, gdy podatnik nie będzie w stanie sam określić stawki VAT? W takiej sytuacji podatnik może się ubiegać o wydanie Wiążącej Informacji Stawkowej (dalej: WIS) przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: Dyrektor KIS, organ). Jest to instytucja podobna do interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego, jednak z tą podstawową różnicą, że WIS chroni podatnika wyłącznie w zakresie wyboru stawki VAT dla towaru/usługi objętej zapytaniem podatnika. Organ rozstrzyga w niej kwestię przypisania towaru do właściwego kodu CN lub usługi do właściwego grupowania PKWiU 2015 i co za tym idzie – właściwą stawkę VAT. Dyrektor KIS kieruje się przy tym m.in. wspomnianymi już wcześniej Ogólnymi regułami interpretacji CN oraz Notami do HS. Od strony formalnej WIS jest decyzją administracyjną i można się od niej odwołać w terminie 14 dni do organu, który ją wydał. Istnieje także możliwość zapoznania się z treścią dotychczas wydanych WIS za pomocą wyszukiwarki dostępnej na stronie KIS.

Przypisanie towarów/usług do nowych klasyfikacji i wybranie dla nich właściwych stawek VAT to niełatwy proces dla podatnika, często wymagający wsparcia podatkowego.

Jeśli potrzebujesz w tym zakresie pomocy – zachęcamy do kontaktu: tax@impel.pl

Tomasz Wróbel, mł. konsultant ds. podatków
Business Tax Professionals

**************************

[1] https://ext-isztar4.mf.gov.pl/taryfa_celna/Browser?lang=PL&date=20200622

[2] Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2019/1776 z dnia 9 października 2019 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej (strona 13).

[3] https://stat.gov.pl/Klasyfikacje/doc/cn/index.html

[4] https://stat.gov.pl/Klasyfikacje/doc/pkwiu_15/index.html

[5] http://bip.urpl.gov.pl/pl/biuletyny-i-wykazy/produkty-biob%C3%B3jcze

[6] Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25 marca 2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych.