Zmiany w ustawie dotyczą m.in. następujących kwestii:
Nieodpłatna dostawa towarów i nieodpłatne świadczenie usług
Zmiana zmierza do opodatkowania VAT wszystkich nieodpłatnych dostaw (z wyjątkiem prezentów o małej wartości, drukowanych materiałów informacyjnych i reklamowych oraz próbek) i nieodpłatnych usług (art. 7 ust. 2, art. 8 ust. 2 i ust. 2a).
Oznacza to, że ustawa przewiduje zmiany działań marketingowych, w ramach których przekazywane są nieodpłatnie towary kontrahentom lub konsumentom. Przekazanie gadżetów, prezentów świątecznych, wygranych w konkursach będzie wiązało się z koniecznością uiszczenia podatku przez podmiot wydający. Zwolnione z VAT zostaną towary o wartości do 10 zł lub 100 zł w przypadku, gdy prowadzona jest ewidencja świadczeń na rzecz danej osoby.
Zgodnie z obecnymi przepisami podatek trzeba odprowadzić w przypadku nieodpłatnego przekazania towaru, ale tylko wtedy, gdy nie wiąże się to z prowadzoną działalnością biznesową np. w przypadku darowizny dla jakiejś fundacji. Przekazanie prezentów związane z działalnością biznesową jest zwolnione z VAT.
Zasady refakturowania usług
Do art. 8 ustawy dodano ust. 2a, zgodnie z którym w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że podatnik ten sam otrzymał i wyświadczył te usługi.
Innymi słowy podmiot „pośredniczący”, który kupuje usługi na rzecz osoby trzeciej, jest traktowany jak świadczący te usługi. Zmiana ta jest odzwierciedleniem art. 28 dyrektywy 2006/112/WE Rady.
Opodatkowanie dostawy złomu
Ustawa zakada wprowadzenie mechanizmu odwrotnego obciążenia dla opodatkowania dostawy złomu i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych - mechanizm ten polega na obciążeniu nabywców obowiązkiem rozliczenia podatku należnego (art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8, ust. 2, 3a i 7, art. 29 ust. 18a, art. 86 ust. 2 pkt 4, art. 99 ust. 9, art. 106 ust. 1a i 7, art. 113 ust. 13); uchylono też przepisy dotyczące szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego przy dostawie złomu (art. 19 ust. 13 pkt 5, art. 19 ust. 15 i 20).
Zobacz artykuł: Rozliczenie zakupu złomu od 1 kwietnia 2011 r.
Zwolnienie z VAT dla usług opieki medycznej
W art. 43 ust. 1 dodano pkt 18a i 19a oraz zmieniono brzmienie pkt 19. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 18a zwolnione z VAT są również usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, świadczone na rzecz zakładów opieki zdrowotnej na ich terenie.
Z kolei z ze zmienionej treści pkt 19 ww. artykułu wynika, że zwolnione z VAT są usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, świadczone w ramach wykonywania zawodów:
- lekarza i lekarza dentysty,
- pielęgniarki i położnej,
- medycznych, o których mowa w art. 18d ust. 1 pkt 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej,
- psychologa.
Zmiany obejmują zwolnienie z VAT dla usług opieki medycznej m.in. zakupionych dla osób trzecich (zwolnienie z VAT pakietów medycznych dla pracowników). W związku z tym utrzymane zostanie zwolnienie z VAT pakietów medycznych fundowanych przez firmy pracownikom.
Rolnik ryczałtowy
Zniesienie ograniczeń w zakresie rejestracji VAT rolników ryczałtowych (art. 43 ust. 3 i 4, art. 117).
Zmiany upraszczają zasady rezygnacji ze zwolnienia z VAT przez rolnika ryczałtowego i przejścia na zasady ogólne rozliczeń podatku.
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 43 ust. 3 rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych lub świadczący usługi rolnicze, które są zwolnione od podatku na podstawie ust. 1 pkt 3, może zrezygnować z tego zwolnienia pod warunkiem dokonania zgłoszenia rejestracyjnego.
Proporcja odliczania i korekta VAT
Zmiana reguł proporcjonalnego odliczania VAT oraz korekty rocznej (art. 90 ust. 10 i 12, art. 91 ust. 1, art. 99 ust. 7).
Z nowego brzmienia art. 90 wynika, że w przypadku gdy proporcja określona zgodnie z ust. 2-8:
- przekroczyła 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 500 zł - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%;
- nie przekroczyła 2% - podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 0%.
Ponadto wskazano, że Minister Finansów może określić, w drodze rozporządzenia, przypadki, w których podatnik ma prawo uznać, że proporcja określona zgodnie z ust. 2-8, która przekroczyła 98%, a kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była równa lub większa niż 500 zł, wynosi 100%, oraz warunki ich stosowania, uwzględniając uwarunkowania obrotu gospodarczego oraz specyfikę wykonywanych czynności.
Zmianie uległ równieżw art. 91 ust. 1 ustawy, z którego wynika, że po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 1, jest on obowiązany dokonać korekty kwoty podatku odliczonego zgodnie z art. 90 ust. 2-10, z uwzględnieniem proporcji obliczonej w sposób określony w art. 90 ust. 2-6 lub 10 lub przepisach wydanych na podstawie art. 90 ust. 11 i 12, dla zakończonego roku podatkowego.
W ustawie uchylono zapis, zgodnie z którym, w przypadku gdy różnica pomiędzy proporcją wstępną, a ostateczną nie przekraczała dwóch punktów procentowych, wówczas korekty tej nie dokonywało się. A zatem gdy różnica ta wyniesie jeden punkt procentowy korekta będzie możliwa. Nowe przepisy mają zastosowanie do korekt za 2011 r.
VAT na ubranka niemowlęce i obuwie dziecięce
Nowelizacja przewiduje wzrost z 8 proc. do 23 proc. VAT na ubranka niemowlęce i obuwie dziecięce. Konieczność podniesienia VAT na ubranka dla niemowląt i obuwie dla dzieci jest konsekwencją wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który w październiku 2010 r. orzekł, że Polska ma zaprzestać stosowania preferencyjnej stawki VAT na te towary - teraz to 8 proc. - i obłożyć je stawką podstawową - 23 proc. ETS uznał, że nasze przepisy są sprzeczne z regulacjami unijnymi. Rząd zaproponował pierwotnie, by podatek wzrósł od 1 lutego 2011 r., podwyżka ostatecznie wejdzie w życie w terminie od 1 stycznia 2012 r.
Kasy rejestrujące
Przepisy przesuwają kompetencje dotyczące dopuszczenia do obrotu kas rejejestrujących z Ministerstwa Finansów na Główny Urząd Miar. Zmiany wejdą w życie 1 września 2011 r.
Od tej daty potwierdzenia spełnienia kryteriów i warunków technicznych dla kas rejestrujących będzie wydawał prezes Głównego Urzędu Miar, a nie jak obecnie minister finansów.
Usługi portowe
W ustawie przywrócono stosowanie zerowego VAT-u na usługi przy obsłudze morskich i lądowych środków transportu bez względu na czyją rzecz są one świadczone. Rozszerzono też zerową stawkę na obsługę żeglugi śródlądowej. Wprowadzono nową definicję usług służących bezpośrednim potrzebom ładunków. Zalicza się do nich - z określonymi wyjątkami - załadunek, wyładunek, przeładunek oraz inne usługi wykonywane na tych ładunkach niezbędne do wykonania usługi ich transportu.
Zobacz artykuł: Zerowa stawka VAT na usługi portowe
VAT na wyroby ciastkarskie i ciastka
8-proc. stawką podatku VAT zostały objęte wyroby ciastkarskie i ciastka, świeże, których data minimalnej trwałości oznaczona zgodnie z odrębnymi przepisami nie przekracza 45 dni, a w przypadku oznaczania tych towarów zgodnie z odrębnymi przepisami wyłącznie terminem przydatności do spożycia, termin ten również nie przekracza 45 dni.
VAT na owies
W wyniku zmian 5 proc. stawką VAT dotyczącą zbóż, w tym pszenicy czy jęczmienia, objęty został także owies.
W ślad za nowelizacją 1 kwietnia 2011 r. weszło w życie również kilka rozporządzeń w zakresie VAT
- Rozporządzenie z dnia 28 marca 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia podatników niemających obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego (Dz.U. z 2011 r. nr 68; poz. 364)
Zobacz artykuł: Brak obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego
- Rozporządzenie z dnia 28 marca 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazów towarów do celów poboru podatku od towarów i usług w imporcie (Dz.U. z 2011 r. nr 68; poz. 363)
- Rozporządzenie z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie minimalnej łącznej wartości zakupów, przy której podróżny może żądać zwrotu podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. nr 68; poz. 362)
Zobacz artykuł: Zwrot VAT podróżnym - zmiana rozporządzenia
- Rozporządzenie z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie określenia wzorów: znaku informującego podróżnych o możliwości zakupu w punktach sprzedaży towarów, od których przysługuje zwrot podatku od towarów i usług, oraz stempla potwierdzającego wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej, a także określenia niezbędnych danych, które powinien zawierać dokument będący podstawą do dokonania zwrotu podatku podróżnym (Dz.U. z 2011 r. nr 68; poz. 361)
- Rozporządzenie z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. nr 68; poz. 360)
Zobacz artykuł: Nowe przepisy dotyczące zwrotu VAT oraz faktur
- Rozporządzenie z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie przedstawiciela podatkowego (Dz.U. z 2011 r. nr 68; poz. 359)
Zobacz artykuł: Ustanowienie przedstawiciela podatkowego - wystarczy zwykła umowa
- Rozporządzenie z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podmiotom (Dz.U. z 2011 Nr 69 poz. 365)
Adam Kuchta