W świetle stanowiska zajętego przez Ministerstwo Finansów, ustawodawca dość pochopnie wyłączył z preferencyjnego zwolnienia z podatku VAT dużą grupę ruchomości nabywanych przez przedsiębiorców.
Dotychczasowe przepisy dotyczące zwolnienia z VAT
Zgodnie z brzmieniem art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, obowiązującym do końca 2013 r., od podatku VAT zwalniało się dostawę (np. sprzedaż) towarów używanych, pod warunkiem, że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Ponadto, w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy w brzmieniu przed 1 stycznia 2014 r., przez towary używane, ustawodawca rozumiał ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy (sprzedaży) wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel. W konsekwencji, nabycie samochodów bez prawa do odliczenia (np. zakupionych od osoby fizycznej, firmy ze stawką VAT zwolnioną, czy wniesionych do działalności gospodarczej przez osobę fizyczną), w przypadku ich półrocznego wykorzystywania, przy sprzedaży podlegało zwolnieniu.
Odliczenie VAT z faktur za energię elektryczną w 2014 r.
Błędna stawka VAT na fakturze. Co teraz?
Przepisy obowiązujące od 1 stycznia 2014 r.
Zgodnie zaś z brzmieniem przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2014 r., art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT zwalnia od podatku VAT taką sprzedaż samochodów osobowych:
- które były wykorzystywane wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku,
- z tytułu nabycia których nie przysługiwało podatnikowi prawo do obniżenia podatku należnego.
Mając na uwadze, że większość podatników jednak nie prowadzi wyłącznie działalności zwolnionej od podatku, od nowego roku powinna opodatkować sprzedaż używanych w ramach działalności gospodarczej samochodów osobowych podatkiem VAT w wysokości podstawowej stawki 23%. Na marginesie należy zaznaczyć, że zmiana przepisów ustawy o VAT była podyktowana wymogiem dostosowania polskiego ustawodawstwa w tym zakresie do Dyrektywy VAT.
Niemniej jednak zgodnie z ostatnimi wypowiedziami rzecznika prasowego Ministerstwa Finansów, sprzedaż m.in. wspomnianych na wstępie samochodów osobowych, do których nie przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego powinna korzystać ze zwolnienia z podatku VAT także po 1 stycznia 2014 roku - co w zasadzie stoi w sprzeczności ze znowelizowanymi przepisami. Ministerstwo Finansów sugeruje jednak, iż w przypadku sprzedaży towarów dozwolone będzie alternatywnie:
- przekazanie samochodu osobowego na cele osobiste i następnie jego sprzedaż,
- opodatkowanie na zasadzie VAT marży
W zakresie opodatkowania podatkiem VAT przekazania samochodu osobowego na cele osobiste należy sięgnąć do wykładni art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Z powyższego przepisu wynika, iż przez odpłatną dostawę towarów (m.in. sprzedaż) rozumie się również przekazanie nieodpłatne przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności m.in. przekazanie towarów na cele osobiste podatnika, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub części prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów. Nie ulega wątpliwości, że powyższy przepis nie będzie miał zastosowania, gdyż podatnik przy nabyciu sprzedawanego samochodu osobowego nie miał prawa do odliczenia podatku VAT. W konsekwencji przekazanie na cele osobiste pozostanie nieopodatkowane podatkiem VAT. Niemniej jednak takie rozwiązanie wciąż budzi uzasadnione wątpliwości w kontekście planowanego wprowadzenia do Ordynacji podatkowej klauzuli uchylania się od opodatkowania.
Rewolucyjne zmiany w odliczeniu VAT od samochodów
Opodatkowanie VAT na zasadzie marży
Alternatywnie, Ministerstwo Finansów proponuje opodatkowanie VAT na zasadzie marży. W istocie oznaczałoby to, iż opodatkowaniu VAT podlegałaby wyłącznie różnica pomiędzy ceną nabycia samochodu osobowego, a ceną uzyskaną z jego późniejszej sprzedaży. Mając na uwadze, iż cena ze sprzedaży używanego samochodu osobowego jest, co do zasady, niższa, niż przy jego zakupie, marża opodatkowana VAT nie występuje.
Jednakże, niektóre organy podatkowe, jak i doradcy podatkowi zwracają uwagę, że opodatkowanie sprzedaży na zasadach marży w rozumieniu przepisów o VAT w kontekście przeciętnego przedsiębiorcy nie zawsze ma zastosowanie. Zgodnie z art. 120 ust. 4 ustawy o VAT, w przypadku podatnika dokonującego dostawy m.in. towarów używanych nabytych uprzednio przez tego podatnika w ramach prowadzonej działalności, w celu odprzedaży, podstawą opodatkowania podatkiem jest marża stanowiąca różnicę między kwotą sprzedaży, a kwotą nabycia, pomniejszona o kwotę podatku.
Odliczenie VAT od samochodów i paliw 2014 - projekt ustawy
Czy w 2014 r. można wystawiać faktury wewnętrzne
Mając na uwadze brzmienie powyższych przepisów, w większości przypadków samochody osobowe nabywane są na cele ogólnie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, niekoniecznie polegającej na sprzedaży tych samochodów osobowych. Przedsiębiorcy, którym zostanie zakwestionowana przez organy podatkowe sprzedaż na zasadzie marży, mogą co prawda, próbować powołać się na przepisy Dyrektywy VAT, których wykładni w tym zakresie dokonał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, stwierdzając w sprawie C-280/04 Jyske Finans A/S, że cel odprzedaży niekoniecznie musi być celem pierwszorzędnym nabycia samochodu osobowego. W świetle powyższego wyroku, TSUE stwierdził, iż przedsiębiorstwo, które w ramach zwykłego wykonywania działalności gospodarczej odsprzedaje pojazdy, które nabyło jako używane celem przeznaczenia ich na potrzeby swojej działalności leasingowej, i dla którego odsprzedaż ta nie jest w chwili nabycia głównym celem, a jedynie celem drugorzędnym, pochodnym do leasingu, może korzystać z opodatkowania na zasadzie marży.
Niemniej jednak, mając na uwadze liczne kontrowersje w zakresie opodatkowania na zasadzie przekazania na cele osobiste oraz marży, zasadnym jest postulat środowiska doradców podatkowych zmierzający do, alternatywnie:
- zmiany rozporządzenia VAT dotyczącego niektórych zwolnień od podatku VAT (w którym uwzględniono np. możliwość zwolnienia z podatku VAT sprzedaży samochodów osobowych, przy nabyciu których istniało częściowe prawo do odliczenia podatku VAT),
- wydania interpretacji ogólnej, na którą w razie ewentualnego sporu z organami podatkowymi w zakresie opodatkowania na zasadzie marży mogą powołać się podatnicy.
Moment powstania obowiązku podatkowego w 2014 r.
Zapraszamy do dyskusji na forum o podatkach
Damian Lewandowski - specjalista ds. księgowych i kadrowych. Księgowy w BUK Tercet.
Rafał Lewandowski - aplikant adwokacki, certyfikowany księgowy Ministerstwa Finansów.
Współautorzy bloga Samozatrudnienie