W dniach 13-14 maja 2019 r. w Poznaniu odbyło się Forum Podatkowe pt. „Podatki Przyszłości”, które zgromadziło wielu specjalistów reprezentujących kilka profesji, tj. doradców podatkowych, biegłych rewidentów i księgowych. Nie zabrakło także przedstawicieli „drugiej strony”, czyli przedsiębiorców, korzystających z usług powyższych profesji. Organizatorem wydarzenia był Wielkopolski Oddział Krajowej Izby Doradców Podatkowych, natomiast patronat honorowy objęły takie instytucje jak: Naczelna Izba Kontroli, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, Marszałek Województwa Wielkopolskiego, Prezydent Miasta Poznania oraz Krajowa Rada Doradców Podatkowych. Natomiast wśród partnerów medialnych znalazł się Infor.
Forum obejmowało trzy obszary tematyczne: prawo, ekonomia i edukacja podatkowa. Każdy z tych obszarów został podzielony na bloki tematyczne. W związku z tym uczestnicy mieli możliwość dowolnie kształtować indywidualny plan wykładowy. Wśród bloków tematycznych, w ramach których eksperci przygotowali swoje prelekcje, wystąpienia, komentarze, stanowiska oraz toczyły się niejednokrotnie burzliwe dyskusje, znalazły się m.in. takie jak:
1) mechanizmy ochrony podatnika w projekcie nowej ordynacji podatkowej (w tym m.in.: zasady ogólne prawa podatkowego i Karta Praw Podatnika; zasada in dubio pro tributario; Rzecznik Praw Podatnika a Rzecznik Praw Obywatelskich; ochrona praw podatnika a wymiana informacji podatkowych z innymi państwami; mechanizmy współpracy z administracją - umowa podatkowa, mediacja, umowa o współdziałanie),
2) kierunki zmian w podatku dochodowym,
3) prawo podatkowe dla: księgowych, biegłych rewidentów, prawników; egzamin kwalifikacyjny dla doradców podatkowych,
4) Jednostki Samorządu Terytorialnego jako podatnicy VAT,
5) perspektywy audytu i biegłego rewidenta (w tym m.in.: geopolityczne i makroekonomiczne czynniki wpływu na rozwój gospodarki, podatków i audytu; fake news w rachunkowości; e-sprawozdawczość - nowe wyzwania i obowiązki dla zarządów i właścicieli),
6) edukacja zawodowa księgowych – perspektywy (w tym m.in.: ryzyka przedsiębiorcy w niestabilnym otoczeniu prawnym; nowe e-obowiązki dla księgowych i pracodawców; nowe technologie w rachunkowości – wykorzystanie systemu blockchain; wyzwania w zakresie organizacji rachunkowości w związku ze zmieniającymi się przepisami prawa oraz postępującą cyfryzacją),
7) nowe mechanizmy zapobiegania nadużyciom VAT,
8) raportowanie schematów podatkowych,
9) sukcesja - przekazanie firmy w dobre ręce.
W szczególności jednak wydarzenie poświęcone było szeroko rozumianej dyskusji o przyszłości podatków, o przyszłości zawodu doradcy podatkowego, o tym w jaki sposób system podatkowy w Polsce może funkcjonować, tak by był bardziej przyjazny.
Chcąc opisać Forum w kilku słowach, można by powiedzieć, że naprawdę dużo się działo – było mnóstwo wyjątkowych prelekcji, żywiołowych dyskusji, ciekawych rozmów. Były to bardzo intensywne dwa dni, a wnioski z nich są istotne dla branży, dla jej przyszłości.
Otwierający obrady Forum, prof. dr hab. Adam Mariański, Przewodniczący Krajowej Rady Doradców Podatkowych (KRDP), wskazał, że „wbrew niektórym opiniom, doradcom podatkowym wcale nie zależy na tym, żeby system podatkowy był skomplikowany, dzięki czemu mieliby niby mieć więcej pracy, tylko chodzi o system taki, w którym doradcy podatkowi mogą się odnaleźć. Ostatnie zmiany legislacyjne wzbudzają jednak wątpliwość, czy jest jeszcze możliwe zapoznania się i zrozumienie prawa podatkowego, zarówno z uwagi na tempo tym zmian, jak i na ich jakość”.
Katarzyna Kierzek-Koperska, Wiceprezydent Miasta Poznania powiedziała: „Kiedy przed laty wstępowałam do zawodu doradcy podatkowego, miałam głębokie przekonanie, że jest to zawód przyszłości, który mocno będzie wspomagał przedsiębiorców w tak bardzo zmieniającej się dyscyplinie prawa jaką jest prawo podatkowe. I oczywiście nie myliłam się, zawód doradcy podatkowego rozwija się z roku na rok. Dzisiaj Krajowa Izba Doradców Podatkowych współpracuje nie tylko z innymi organizacjami zawodowymi, ale również z administracją rządową i samorządową. Mam nadzieję, że ta współpraca będzie rozwijała się jeszcze owocniej, jeszcze bardziej, bo im prawo podatkowe jest bardziej skomplikowane, tym bardziej przedsiębiorcy potrzebują naszej pomocy”.
Adam Abramowicz, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców podkreślił natomiast, że „podatki dotykają każdego przedsiębiorcę, dlatego też stanowią jeden z najbardziej wrażliwych obszarów prowadzenia działalności gospodarczej. Każda zmiana podatkowa musi być starannie wprowadzona i omówiona, więc cieszy mnie to, że podejmują się Państwo merytorycznej i pogłębionej dyskusji na ten temat. Od wysokości podatków i składek na ubezpieczenia społeczne zależą dochody przedsiębiorców, a co za tym idzie możliwości do dalszego inwestowania w swoją firmę i samych siebie. Wspólnymi siłami, poprzez wskazywanie wadliwych regulacji podatkowych i apelowanie o racjonalne nowelizacje możemy uratować wiele polskich przedsiębiorstw”.
Wykłady wprowadzające wygłosili prof. dr hab. Adam Mariański, Przewodniczący KRDP oraz prof. dr hab. Bogumił Brzeziński.
Jaki będzie najbliższy kierunek zmian w systemie podatkowym? Obok uszczelniania systemu podatkowego w ostatnich latach, czyli przede wszystkim przeciwdziałaniu wyłudzaniu podatku VAT, mamy szereg zmian w przepisach prawa materialnego, podkreślił prof. dr hab. Adam Mariański w swoim wystąpieniu, tj. ograniczenie kosztów w przypadku samochodów osobowych, rozdzielenie dochodów kapitałowych. Pojawiły się zmiany w prawie ogólnym podatkowym, jak zmiana klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania, która generalnie zmierza do tego, żeby podatnik wybrał droższy sposób działania, czyli taki gdzie zapłaci wyższy podatek a nie zapobiega tylko sztucznym czynnościom zmierzającym do unikania opodatkowania. Poza tym mamy także zmiany w zakresie m.in. sankcji podatkowych, kar administracyjnych, kar na gruncie prawa karnego skarbowego i oczywiście raportowanie schematów podatkowych.
Mówiąc o zmianach przepisach podatkowych, na przykładzie niedawno wdrożonych do polskiego systemu podatkowego regulacji w zakresie raportowania schematów podatkowy, przewodniczący KRDP podkreślił, że „trzeba być przygotowanym na ryzyko, gdyż generalnie rzecz biorąc, ten sposób zmiany legislacji, jakość legislacji i odpowiedzialność karno-skarbowa doszły do granic absurdu. Jeżeli mówimy o raportowaniu schematów podatkowych, to mamy najwyższą karę za brak raportowania schematów wśród krajów, które wdrożyły przepisy – 21 mln 600 tys. zł za brak raportowania. W innych krajach jest to po kilkadziesiąt czy kilkaset tysięcy zł. A więc taka represyjność nie pojawia się nigdzie indziej. Tym bardziej, że raportowanie schematów podatkowych obejmuje, w świetle objaśnień Ministerstwa Finansów, prawie każdą rozmowę o podatkach”.
Jego zdaniem mamy do czynienia z bardzo niskim poziomem legislacji, z przepisami pisanymi „na kolanie”, które nie zapewniają stabilności, pewności prawa podatkowego. Godzą również w tajemnicę zawodową doradcy podatkowego, w związku z czym samorząd doradców podatkowych wraz z adwokatami, radcami prawnymi, notariuszami wielokrotnie apelował o nieprzyjmowanie ich, jako naruszających fundament zawodu doradcy podatkowego i innych zawodów zaufania publicznego.
Jak zmieni się wykonywanie zawodu doradcy podatkowego? Kierunki zmian w prawie podatkowym w kolejnych latach, na co zwrócił uwagę prof. Mariański, to rosnąca rola podatków dochodowych, znaczne skomplikowanie systemu podatkowego, dalsze upolitycznienie podatków dochodowych, wzmożona restrykcyjność i represyjność. Wobec czego pojawi się istotna rola osób, które zapobiegają zwiększonemu ryzyku podatkowemu. Oznacza to rosnące zapotrzebowanie na usługi świadczone przez doradców podatkowych, czyli osoby, które zapewnią ochronę i zmniejszą ryzyko podatkowe przedsiębiorcy.
„Doradcy podatkowi powinni pamiętać, że nadchodzi gospodarka cyfrowa, a to oznacza, że pewne funkcje, pewne zadania przestaną w znacznej części zajmować dużo czasu, bo zostaną zautomatyzowane. W związku z tym doradztwo podatkowe musi przygotować się na te zmiany. Ale doradztwo podatkowe, zgodnie z art. 2 ustawy o doradztwie podatkowym, to przede wszystkim udzielanie wsparcia podatnikowi, udzielanie porad podatkowych, reprezentowanie przed sadami, zapewnianie poczucia bezpieczeństwa podatkowego” – powiedział Przewodniczący KRDP.
Mówiąc o księgowości, zauważył, że „następuje automatyzacja, która z jedne strony zmienia sposób wykonywania zawodu księgowego i doradcy podatkowego, ale także oczekiwania po stronie osób, które korzystają z ich usług. Prognozy na najbliższe lata wskazują, że ponad 90% podstawowych czynności księgowych zostanie zautomatyzowanych. To nie znaczy, że stracimy pracę, tylko praca będzie wykonywana w innym obszarze”.
Jaka będzie w związku z tym przyszłość usług księgowych i doradztwa podatkowego? Zdaniem prof. Mariańskiego „księgowość to źródło informacji dla świadczenia innych usług – nie tylko podatkowych, ale też finansowych, gospodarczych, rozwojowych – i w tym zakresie doradca podatkowy będzie – jako osoba, której przynajmniej w najbliższej perspektywie sztuczna inteligencja nie zastąpi – starać się zapewnić bezpieczeństwo podatnikowi, czyli tax compliance. Dzisiaj przedsiębiorcy, w dobie zmian restrykcyjnych, represyjnych oczekują pomocy w zapewnieniu bezpieczeństwa, tego żeby nie ryzykować, nie ponosić odpowiedzialności podatkowej, odpowiedzialności karnej i móc swobodnie prowadzić swój biznes. Zatem doradca podatkowy to osoba zapobiegająca tym problemom, to osoba, która rozumie biznes i wie w jaki sposób doradzić w ominięciu tychże ryzyk".
Jeżeli chodzi o system podatkowy i doradztwo podatkowe, generalna konkluzja jest taka, że w najbliższej perspektywie będzie miało miejsce jeszcze większe skomplikowanie systemu podatkowego, jak również polityczne zmiany w podatkach dochodowych, powodujące wzrost ryzyka wypełniania obowiązków podatkowych, co wpłynie na zakres wykonywania czynności doradztwa podatkowego. To wszystko razem, jak stwierdził prof. Mariański, „przynosi efekt wzmożonego zainteresowania przedsiębiorców usługami świadczonymi przez doradców podatkowych, ale także wzmożonego zainteresowania wykonywaniem zawodu doradcy podatkowego”.
Polecamy: CIT 2019. Komentarz
Polecamy: PIT 2019. Komentarz
Natomiast w wykładzie dotyczącym kształtu systemu podatkowego, w kontekście ostatnich zmian legislacyjnych oraz wydawania tzw. objaśnień podatkowych, prof. dr hab. Bogumił Brzeziński uznał, że „mamy do czynienia z wybitnym zwyrodnieniem procesu prawodawczego, bo nie może być także, że Ministerstwo Finansów mówi, że będzie nowa ustawa a jak ona wejdzie w życie, to my sobie z wami, drodzy podatnicy, porozmawiamy, co z niej wynika i wydamy jakieś tam objaśnienia. Objaśnienia są znane na świecie, tylko że objaśnienia wydaje się do przepisów jasnych, natomiast tam gdzie jest problem to się wyjaśnia. A tutaj się okazuje, że można wprowadzić ustawę, co do której nawet prawodawca nie wie co ona oznacza”.
Jakie są prognozy dla systemu podatkowego w Polsce na najbliższe lata? Zdaniem prof. Brzezińskiego: „Możemy się spodziewać wzrostu presji fiskalnej, tj. testy przedsiębiorcy, „obcinki” w kosztach, tworzenie pseudo podatków (danin, ofiar, dopłat, opłat i innych), bo trudno podnieść podatek standardowy, więc będziemy presję fiskalną budować opłotkami. Można się spodziewać wzrostu opresyjności działania aparatu podatkowego, bo takie są wymogi polityki – będą to: ingerencja w życie prywatne, ograniczenie tajemnicy zawodowej, zmiany interpretacji podatkowych. Możemy się spodziewać rozbudowy systemu kar, odpowiedzialności „wszyscy za wszystkich”. Natomiast poprzez danie nowych kompetencji organom podatkowym, mam wrażenie, że możliwości „dyskutowania” podatnika z organami podatkowymi mogą się drastycznie zmniejszyć”.
A zatem w jaki sposób prawo podatkowe powinno być konstruowane? Co należy zrobić by przepisy podatkowe były łatwiejsze do stosowania? A także jakim zmianom będzie podlegało wykonywanie zawodu doradcy podatkowego, biegłego rewidenta, księgowego w świecie gospodarki cyfrowej? Na te i szereg innych pytań próbowali znaleźć odpowiedź uczestnicy poznańskiego forum.