Proces konsolidacji jest w trakcie realizacji – mówią przedstawiciele MF w wywiadzie dla DGP.
Na razie obowiązuje jeszcze właściwość miejscowa. Po zmianie przepisów urzędnicy będą mieli nieograniczony dostęp do danych. Ministerstwo Finansów pracuje nad harmonogramem wdrożenia tych zmian. Już teraz jednak, dzięki Poltax Plus, cała historia podatnika przenosi się wraz z nim z urzędu do urzędu. Zniesienie właściwości miejscowej da fiskusowi kolejne możliwości.
Resort pracuje też nad wdrożeniem centralnego systemu finansowo-księgowego Poltax 2B. Jest to związane z indywidualnymi rachunkami podatkowymi, czyli mikrorachunkami. Od 1 stycznia 2020 r. wszyscy podatnicy będą wpłacać PIT, CIT i VAT już tylko na swoje indywidualne konto. Natomiast Poltax 2B uprości pracę urzędnikom, którzy obecnie poświęcają dużo czasu, by ręcznie księgować wszystkie wpłaty.
Dzięki działającej już od dawna centralnej hurtowni danych w Radomiu fiskus zbiera informacje m.in. z przesyłanych przez podatników plików JPK_VAT, deklaracji i z kas online, a z banków – informacje przekazywane w ramach Systemu Teleinformatycznego Izby Rozliczeniowej (STIR).
Jeżeli urząd potrzebuje informacji z JPK składanego przez podatników z innych lokalizacji, to może skorzystać z narzędzia informatycznego o nazwie „Lunetka”. Pozwala ono na podgląd oryginalnych plików JPK złożonych przez wszystkich podatników.
Organy podatkowe mają też dostęp do narzędzia WRO-System, które umożliwia wyszukiwanie konkretnych faktur, np. wszystkich wystawionych między danymi kontrahentami.
©℗
NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!
Polecamy: INFORLEX Biznes
Informatyzacja rozliczeń z fiskusem
Planujemy likwidację właściwości miejscowej urzędów
fot. Wojtek Górski
Dariusz Aniećko, dyrektor departamentu poboru podatków w Ministerstwie Finansów (z lewej) i Przemysław Koch, pełnomocnik ministra finansów ds. informatyzacji
DGP: Od miesięcy głośno jest o planach scentralizowania systemów informatycznych, którymi dysponuje Krajowa Administracja Skarbowa. Przykładowo wszystkie 400 urzędów skarbowych ma korzystać z centralnego systemu Poltax Plus. Na jakim etapie jest ten projekt?
Przemysław Koch: Został już ukończony. Od lipca 2019 r. wszystkie urzędy skarbowe korzystają z jednego centralnego systemu Poltax Plus. Wszystkie dane podatników w zakresie rozliczeń PIT, CIT i VAT są obecnie w jednym miejscu.
DGP: Czy to oznacza, że każdy urząd skarbowy ma dostęp do informacji o każdym polskim podatniku? Czy przedsiębiorca z Koszalina, który wyjedzie do Katowic, może odebrać w tamtejszym urzędzie skarbowym zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach?
PK: Nie jest to jeszcze możliwe, bo obowiązujące przepisy nadal zakładają przestrzeganie właściwości miejscowej. Dlatego w systemie Poltax Plus zostały wprowadzone ograniczenia, żeby pracownik danego urzędu widział dane tylko podatników przypisanych do danej jednostki.
Dariusz Aniećko: Urzędnicy, aby móc zobaczyć dane innych podatników, muszą wystąpić o zgodę naczelnika właściwego urzędu. Jeżeli przykładowo urzędnik prowadzi czynności sprawdzające, to może za pomocą centralnego systemu informatycznego wystąpić do naczelnika innego urzędu o informację na temat podatnika. Realizacja kolejnego etapu projektu Poltax Plus pozwoli na zdalny dostęp do danych, spoza właściwości miejscowej.
DGP: Czy w taki sam sposób, w jaki działają centra obsługi podatników, w których już dziś można załatwić niektóre sprawy bez względu na miejsce zamieszkania (np. uzyskać zaświadczenie o dochodach)?
DA: Tak, Poltax Plus znacznie ułatwia im obsługę podatników. Dziś w całej Polsce funkcjonuje 51 takich centrów.
PK: Dziś natomiast jeszcze urzędnicy nie mają swobodnego dostępu do danych wszystkich podatników. Pracujemy nad zmianą przepisów, która zlikwiduje właściwość miejscową urzędów skarbowych. Docelowo w każdym urzędzie będzie można zapewnić kompleksową obsługę podatnika, niezależnie od miejsca zamieszkania.
DGP: Kiedy możemy spodziewać się tych zmian?
PK: Szczegółowy harmonogram jest opracowywany. Zakładamy, że właściwość miejscowa nie zniknie we wszystkich obszarach z dnia na dzień. Zmianę planujemy wdrożyć etapowo. Myślę, że właściwość miejscowa w pierwszych wskazanych obszarach przestanie obowiązywać już w 2020 r.
DGP: Czy jakiś urząd w Polsce ma dostęp do danych podatników bez ograniczeń?
PK: Taki dostęp do danych zgromadzonych i przetwarzanych na Fundamencie Danych mają uprawnione osoby w Ministerstwie Finansów i w centralnych jednostkach Krajowej Administracji Skarbowej, które zajmują się m.in. uszczelnianiem systemu podatkowego.
DGP: A urzędy celno-skarbowe?
PK: Dostęp ten zależy od realizowanych czynności i wdrożonych procesów biznesowych. W niektórych przypadkach zapewniony jest dostęp bezpośredni, a w innych poprzez komórki centralne KAS. Jednocześnie mamy zapewnioną pełną audytowalność i rozliczalność każdego dostępu do danych.
DGP: Czy gdy urzędnicy skarbowi dostaną swobodny dostęp do danych wszystkich podatników, utrudni to życie oszustom przemieszczającym się po kraju?
PK: Już jest im trudniej, odkąd wszystkie urzędy zostały podłączone do centralnego systemu Poltax Plus. Gdy przedsiębiorstwo zmienia siedzibę, to cała jego historia przenosi się wraz z nim z dotychczasowego urzędu do nowego. Wcześniej mieliśmy do czynienia z procederem nadużyć podatkowych poprzez przenoszenie się z jednego miejsca w drugie, by w nowym urzędzie mieć czystą kartę.
DGP: A co, jeśli w nowej lokalizacji oszust zakłada nową działalność w całkiem innej branży?
PK: Już dziś dysponujemy bazą danych, która pozwala na identyfikację osób zamieszanych w przestępcze procedery. Baza ta jest dostępna publicznie i potocznie nazywana „black listą”. Między innymi na podstawie danych z tej bazy wyliczamy dla każdego przedsiębiorcy wskaźnik ryzyka wystąpienia ewentualnych nadużyć podatkowych (tzw. risk score). Przykładowo, jeżeli mamy dane (PESEL, numer tel., adres itp.) osoby związanej ze spółką, która znalazła się na czarnej liście, to dane te wykorzystujemy przy wyliczaniu wskaźnika ryzyka dla nowej spółki, z którą taka osoba jest powiązana. Wyniki analizy są następnie wykorzystywane przez organy Krajowej Administracji Skarbowej. Przykładowo od wartości wskaźnika ryzyka zależy to, jakie czynności podejmą urzędy skarbowe, gdy spółka będzie się ubiegać o zwrot VAT.
DGP: Rozumiemy, że chodzi też o dane z JPK_VAT? Czy urzędy skarbowe mają dostęp do plików składanych przez wszystkich podatników, czy tylko według właściwości miejscowej?
PK: Wszystko zależy od poziomu uprawnień pracowników danego urzędu. Dzięki spółce informatycznej Aplikacje Krytyczne wdrożyliśmy aplikacje do kompleksowej obsługi plików JPK, począwszy od udostępnienia narzędzi do tworzenia i transmisji plików (e-mikrofirma, JPK Klient), poprzez ich przyjęcie (Fundament Danych), po narzędzia analityczne (m.in. JPK Analizator). Wyniki przetwarzania danych z plików JPK_VAT podlegają dalszej analizie w wyspecjalizowanym centrum kompetencyjnym KAS, a stamtąd, po merytorycznej weryfikacji, są przekazywane do poszczególnych urzędów. Oczywiście, jeżeli chodzi o analizę, to nie ograniczamy się tylko do danych z JPK_VAT. Wyniki otrzymane z wdrożonych narzędzi analitycznych bazują także na innych źródłach, np. na informacjach pozyskanych od banków w ramach Systemu Teleinformatycznego Izby Rozliczeniowej (STIR), a także na deklaracjach składanych przez podatników.
DGP: Co w sytuacji, gdy urząd potrzebuje informacji z JPK składanego przez podatników z innych lokalizacji?
PK: W tym celu można skorzystać z narzędzia informatycznego o nazwie „Lunetka”, które pozwala na podgląd oryginalnych plików JPK złożonych przez wszystkich podatników.
DGP: Kto ma do tego wgląd?
DA: Uprawniony pracownik KAS. Może sprawdzić np., czy kontrahent podatnika wykazał fakturę w JPK. Nie musi występować w tym zakresie o zgodę naczelnika innego urzędu skarbowego.
PK: Udostępnione narzędzia umożliwiają wyszukiwanie konkretnych faktur. Przykładowo urzędnicy są w stanie wyszukać wszystkie faktury wystawione przez danego podatnika albo wystawione między określonymi kontrahentami, bądź wszystkie o określonych kwotach lub wszystkie wystawione na danym terenie. Jest więc wiele różnych opcji wyszukiwania.
DGP: Z jakich innych centralnych systemów informatycznych korzystają urzędy?
PK: Udostępniliśmy wiele rozwiązań informatycznych, pozwalających na kompleksową obsługę poboru podatków. Poltax Plus służy do rozliczeń PIT, CIT, VAT. Docelowo planujemy zapewnić wsparcie urzędów poprzez jeden scentralizowany system, obsługujący rozliczanie wszystkich należności podatkowych. Proces konsolidacji jest w trakcie realizacji. Ponadto w ramach KAS funkcjonuje wiele systemów wspierających, które np. pracują na danych pozyskiwanych z plików JPK_VAT i umożliwiają przeglądanie faktur przedsiębiorców oraz szukanie relacji między fakturami sprzedażowymi i zakupowymi. Dostęp do nich mają uprawnieni do tego pracownicy urzędów skarbowych oraz celno-skarbowych.
DGP: Ministerstwo Finansów koncentruje się na Poltax Plus, ale czy nie spowoduje to opóźnień w innych projektach informatycznych?
DA: Wdrażanie projektów informatycznych toczy się równolegle. Tylko w tym roku wdrożyliśmy dwa duże rozwiązania: Poltax Plus i Twój e-PIT, który ułatwia rozliczenia podatnikom i wspomaga naszą pracę.
DGP: A co z projektem e-Podatki i sporem z jego wykonawcą, czyli firmą Sygnity?
PK: Temat jest zamknięty. Podpisaliśmy ugodę przed sądem, w ramach której projekt został zrestrukturyzowany i rozliczone zostały kary umowne. Aktualnie projekt ogranicza się do utrzymania produkcyjnego trzech obszarów: podatku od czynności cywilnoprawnych, podatku od spadków i darowizn oraz karty podatkowej. Rozwiązanie to będzie jeszcze wykorzystywane do momentu migracji tych podatków do centralnego systemu Poltax Plus.
DGP: Czy to oznacza, że Poltax Plus stał się alternatywą dla tego programu?
PK: Tak właśnie jest. Praktycznie w jeden rok przeprowadziliśmy wdrożenie centralnego systemu poboru podatków Poltax Plus, w ramach którego zrealizowaliśmy większość celów pierwotnie stawianych przed projektem e-Podatki. Tym wdrożeniem udowodniliśmy, że niemożliwe nie istnieje, że można w administracji wdrożyć centralny system własnymi siłami, przez dobrze zarządzany zespół specjalistów IT, bez ciągnących się latami przetargów.
DGP: A co z zapowiadanym projektem e-Urząd Skarbowy?
PK: To nasz kolejny ambitny cel. Chcemy stworzyć coś w rodzaju wirtualnego urzędu, gdzie po zalogowaniu każdy podatnik będzie miał dostęp do zdigitalizowanego fiskusa. Po uwierzytelnieniu podatnik będzie mógł wybrać kontekst, w ramach którego chce załatwić sprawy urzędowe, m.in. będzie to kontekst osoby fizycznej, przedsiębiorcy/pełnomocnika przedsiębiorstwa, notariusza oraz komornika. Następnie podatnik uzyska dostęp do przekazanych urzędnikom informacji (np. o wysłanych jednolitych plikach kontrolnych, informacjach z zarejestrowanych kas online, deklaracjach podatkowych, wpłatach na mikrorachunek podatkowy) i będzie mógł za pomocą udostępnionych e-usług załatwić sprawy urzędowe.
Projekt ten będzie zrealizowany w ciągu trzech lat. W tym czasie chcemy stopniowo udostępniać kolejne e-usługi fiskusa. Przykładowo od 1 stycznia 2020 r. planujemy, żeby w ramach wirtualnego urzędu można było złożyć drogą elektroniczną zawiadomienie o płatności na rachunek niewpisany na białą listę. Jest to o tyle istotne, że podatnik, który złoży takie zawiadomienie, nie straci prawa do zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodu i zdejmuje z siebie solidarną odpowiedzialność za zapłatę podatku VAT.
DGP: W jaki sposób podatnik będzie się logował do takiego konta?
PK: Jesteśmy w trakcie integracji e-Urzędu z Węzłem Krajowym, tak więc logowanie będzie możliwe za pomocą każdej metody dostępnej na „węźle”, m.in. będzie można użyć profilu zaufanego.
DGP: Pytaliśmy już o systemy informatyczne, a z jakich baz danych korzystają organy podatkowe?
DA: Przykładem jest Centralny Rejestr Pełnomocnictw Ogólnych, w którym jest ok. 123 tys. wpisów i Rejestr Zastawów Skarbowych, w którym jest 184,5 tys. pozycji na łączną kwotę 19 mld zł.
PK: Takich źródeł danych jest bardzo dużo, a ich nazwy można wymieniać naprawdę długo. Zbierane przez nas informacje, niezależnie od ich źródła, trafiają do komponentu informatycznego roboczo przez nas nazywanego Fundamentem Danych. Potem są odpowiednio przetwarzane i rozdysponowane według potrzeb KAS.
DGP: Czy do centralnego systemu informatycznego trafiają też informacje z działających od września kas online?
PK: Te dane są zbierane w ramach tego samego systemu, co JPK_VAT, czyli trafiają do wspomnianego już Fundamentu Danych.
DGP: Czy resort finansów planuje wdrożenie kolejnych scentralizowanych systemów informatycznych?
DA: 1 stycznia 2020 r. ruszy system związany z indywidualnymi rachunkami podatkowymi, czyli mikrorachunkami podatkowymi. Chodzi o Poltax 2B. Uważam, że będzie to duża zmiana.
PK: System ten umożliwi automatyczne księgowanie wpływów z VAT, PIT i CIT, co zoptymalizuje pracę urzędów. Dziś wygląda to tak, że dostajemy wyciągi z Narodowego Banku Polskiego ze wszystkich poszczególnych rachunków, a pracownicy urzędów muszą to ręcznie rozksięgować. Od 1 stycznia 2020 r. będziemy dostawać jeden wyciąg, który automatycznie wczyta się do centralnego systemu finansowo-księgowego Poltax 2B.
DA: Dodam jeszcze, że dziś średnio w każdym urzędzie pracownicy robią 3,7 tys. księgowań dziennie. Teraz wyciąg będzie się automatycznie księgował nocą i zajmie to zaledwie kilka minut. ©℗
Rozmawiali Agnieszka Pokojska i Mariusz Szulc
Mariusz Szulc
Agnieszka Pokojska