Jak przypomina Najwyższa Izba Kontroli (NIK), Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) powstała 1 marca 2017 r. z połączenia administracji podatkowej, Służby Celnej i kontroli skarbowej i została podporządkowana ministrowi finansów. "Krajowa Administracja Skarbowa zajmuje się m.in. poborem należności podatkowych i celnych, które stanowią najistotniejszą pozycję dochodów budżetu państwa. W latach 2017-2018 ok. 94 proc. dochodów budżetu państwa stanowiły dochody zrealizowane przez administrację podatkowo-celną, z czego znaczącą większość stanowiły dochody podatkowe" - czytamy w raporcie opublikowanym w poniedziałek.
NIK poinformowała, że "przeanalizowała założenia przyjętego modelu powołanej Krajowej Administracji Skarbowej, jak również sposób zaplanowania i przeprowadzenia reorganizacji w Ministerstwie Finansów oraz w ośmiu izbach administracji skarbowej i ośmiu urzędach skarbowych". Izba przyjrzała się też terminowości i rzetelności wybranych zadań z zakresu egzekucji, podatku akcyzowego, podatku od gier oraz zadań związanych z poborem należności scentralizowanych. Kontrolą objęto okres od 1 stycznia 2016 r. do 30 czerwca 2018 r.
Polecamy: INFORLEX Biuro Rachunkowe - Wszystko o zmianach w prawie i podatkach. Teraz 14 dni ZA DARMO!
Zdaniem Izby przeprowadzenie reformy administracji celno-skarbowej w Polsce było celowe. "Dzięki skonsolidowaniu służb celnych i skarbowych stworzono warunki do poprawy efektywności całego systemu poboru danin publicznych. Zdaniem NIK odnotowany w ostatnich latach wzrost dochodów podatkowych to efekt dobrej koniunktury w gospodarce oraz zmian systemowych w tym właśnie przeprowadzonej konsolidacji" - napisano.
Izba podała, że celem reformy było m.in. ograniczenie skali oszustw podatkowych, zwiększenie skuteczności poboru należności podatkowych i celnych, zwiększenie poziomu dobrowolności wypełniania obowiązków podatkowych, a także obniżenie kosztów funkcjonowania administracji skarbowej w relacji do poziomu uzyskiwanych dochodów budżetowych.
"Dochody podatkowe zrealizowane w I poł. 2018 r. wyniosły ponad 197 mld zł i były o 27,5 proc. wyższe od dochodów podatkowych uzyskanych w I poł. 2016 r., a dochody z podatku od towarów i usług były wyższe o 34 proc." - poinformowano. W ocenie NIK wzrost dochodów podatkowych to efekt zarówno zmian systemowych, jak i dobrej koniunktury w gospodarce.
Dodano, że w I połowie 2018 r. odnotowano także 30-proc. wzrost kwoty wyegzekwowanych zaległości podatkowych, w tym głównie z tytułu podatku od towarów i usług (o 33,4 proc.), podatku dochodowego od osób fizycznych (o 46,6 proc.) oraz podatku dochodowego od osób prawnych (o 57,4 proc.). "Niemniej jednak odmienne tendencje wystąpiły w egzekucji należności scentralizowanych, w tym głównie podatku akcyzowego, gdzie odnotowano istotny spadek (o 51,5 proc.) kwot wyegzekwowanych w postępowaniu egzekucyjnym oraz kwot objętych tytułami wykonawczymi. Negatywny wpływ na ten stan rzeczy miały nieprawidłowości w funkcjonowaniu Centrum Organu Wierzyciela w Trzecim Urzędzie Skarbowym w Szczecinie, obsługującym należności scentralizowane dla całego kraju" - napisano.
Według Izby "największe zastrzeżenia budzi obszar szeroko rozumianych spraw kadrowych".
W raporcie poinformowano, że w efekcie reformy zatrudnienie w jednostkach KAS istotnie się nie zmieniło: od 1 marca 2017 r. do 30 czerwca 2018 r. spadło o 5,6 proc. z 64 tys. 281 do 60 tys. 676 osób. "Natomiast sam proces kształtowania kadr wzbudził liczne kontrowersje. Głównym powodem był fakt, że ustawowe kryteria brane pod uwagę przy składaniu pisemnych ofert określających nowe warunki zatrudnienia albo pełnienia służby w KAS były sformułowane w sposób ogólny. Ponadto wyniki kontroli wskazują, że wystąpiły przypadki ich pomijania" - napisano.
W opinii Izby wiele osób, którym nie przedłożono propozycji pracy lub służby albo zmieniono warunki na mniej korzystne lub przekształcono stosunek służbowy w stosunek pracy - tzw. +ucywilnianie+, odczuło to jako niesprawiedliwość. "Skutkowało to licznymi postępowaniami, które toczyły się i toczą przed sądami administracyjnymi, i sądami powszechnymi" - poinformowano.
"NIK pozytywnie oceniła działania Szefa KAS i dyrektorów izb administracji skarbowej w zakresie kształtowania polityki szkoleniowej oraz nadzór i monitoring prowadzony przez Szefa KAS nad realizacją Kierunków działania i rozwoju KAS na lata 2017-2020, określonych w zarządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 25 lipca 2017 r." - poinformowała Izba.
W ocenie Izby w ramach przygotowań do wdrożenia reformy "szef KAS opracował i przekazał jednostkom podległym wytyczne i wskazówki, a także powołał koordynatorów do utworzenia i organizacji KAS w poszczególnych województwach". Dodano, że określono i przekazano również modele struktur organizacyjnych izb administracji skarbowej, urzędów skarbowych i urzędów celno-skarbowych, a także wskazówki i wytyczne dotyczące obsady etatowej niektórych komórek organizacyjnych oraz limity etatów dla funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej. Jak podkreśliła NIK, nie zapobiegło to wystąpieniu braków i niejasności w regulacjach dotyczących zadań dot. akcyzy i podatku od gier.
NIK ustaliła, że Ministerstwo Finansów nie gromadziło informacji na temat kosztów prowadzonej reformy. (PAP)
amac/ pad/