Grzywny za przestępstwa i wykroczenia skarbowe w 2023 roku - limity

Wyższe minimalne wynagrodzenie to wyższe grzywny od wykroczeń i przestępstw skarbowych. Dwie zmiany (minimalnego wynagrodzenia i grzywien) w 2023 roku

Od 1 stycznia 2023 r. zacznie obowiązywać rozporządzenie Rady Ministrów z 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. (Dz. U. poz. 1952), którym ustalone zostało na 2023 rok minimalne wynagrodzenie za pracę (dalej również jako: „MW”)  w wysokości 3490 zł (od 1 stycznia 2023 r.) oraz w wysokości  3600 zł (od 1 lipca 2023 r.).

W 2023 roku będziemy mieć zatem dwie zmiany minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Kodeks karny skarbowy odwołuje się wielokrotnie do kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, w szczególności przy ustalaniu wysokości minimalnej i maksymalnej kary grzywny oraz przy rozgraniczaniu wykroczeń skarbowych od przestępstw skarbowych. Zatem w 2023 roku będziemy mieli do czynienia z wyższymi wartościami minimalnej i maksymalnej kary grzywny za przestępstwa i wykroczenia skarbowe. Wzrośnie również wartość kwoty uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartości przedmiotu czynu, która oddziela przestępstwa skarbowe od wykroczeń skarbowych.

Czym jest wykroczenie skarbowe? Od jakiej kwoty zaczyna się przestępstwo skarbowe?

Jak już wspomniano, w 2023 roku wzrośnie (i to dwukrotnie) kwota graniczna (tzw. ustawowy próg) między wykroczeniem skarbowym a przestępstwem skarbowym, o której mowa w art. 53 § 3 ustawy z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (dalej jako: „Kks”), tj. kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu.
Zgodnie z tym przepisem wykroczenie skarbowe, to czyn zabroniony przez kks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi.

Zatem przewinienie skarbowe popełnione w 2023 roku może być uznane za wykroczenie skarbowe, gdy ww. kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej (albo wartość przedmiotu czynu) nie przekroczyła 17.450 zł (5 x 3490 zł). Powyżej tej kwoty zaczynać się będą od 1 stycznia 2023 r. przestępstwa skarbowe. Natomiast od 1 lipca 2023 r. ten próg wzrośnie do kwoty 18.000 zł (5 x 3600 zł)
Dla czynów popełnionych w 2022 roku granicą jest kwota 15.050 zł (5 x 3010 zł).

Kara grzywny za przestępstwo skarbowe w 2023 roku

Zgodnie z art. 23 Kks, wymierzając karę grzywny za przestępstwo skarbowe, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej. Jeżeli Kodeks karny skarbowy nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, a najwyższa 720.
Zaś wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających wysokości 200 stawek dziennych, chyba że kodeks przewiduje karę łagodniejszą

Natomiast, ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Niemniej jednak, stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia (MW) ani też przekraczać jej (czyli tej 1/30) czterystukrotności.

Zatem, w 2023 r. stawka dzienna (za przestępstwo skarbowe) wahać się będzie mogła w granicach:
- od 116,34 zł do 46.533,33 zł (w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca), oraz
- od 120,- zł do 48.000,- zł (w okresie od 1 lipca do 31 grudnia).

Natomiast kara grzywny za przestępstwa skarbowe będzie mogła być wymierzana w 2023 roku w granicach:
- od 1163,40 zł do 33.503.997,60 zł (w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca), oraz
- od 1200,- zł do 34.560.000,- zł (w okresie od 1 lipca do 31 grudnia).

(por. poniższą tabelę)

Kara grzywny za wykroczenie skarbowe w 2023 roku

Kara grzywny za wykroczenie skarbowe jest określana kwotowo. Zgodnie z art. 48 Kks, kara grzywny w przypadku wykroczeń skarbowych, może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej.
Natomiast, mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających pięciokrotności minimalnego wynagrodzenia.

Wymierzając karę grzywny lub nakładając ją mandatem karnym, uwzględnia się także stosunki majątkowe i rodzinne sprawcy oraz jego dochody i możliwości zarobkowe.

Kara grzywny za wykroczenie skarbowe będzie mogła być wymierzana w 2023 roku w granicach::
- od 349,- zł do 69.800,- zł (od 1 stycznia do 30 czerwca) oraz
- od 360,- zł do 72.000,- zł (od 1 lipca do 31 grudnia).

Natomiast, kara grzywny nałożona mandatem karnym nie może przekroczyć w 2023 roku:
- 17.450,- zł (w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca),
- 18.000,- zł (w okresie od 1 lipca do 31 grudnia).

(por. poniższą tabelę).

Zgodnie z art. 56 Kks:

§ 1. Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
§ 2. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
§ 3. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia lub wbrew obowiązkowi nie składa ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub składa je niezgodnie z wzorem dokumentu elektronicznego.

Limity grzywien

W przypadku określonym w art. 56 § 1 Kks, sąd może nałożyć grzywnę w granicach 10 – 720 stawek dziennych. Biorąc pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe, sąd może określić stawkę dzienną w granicach (w 2023 roku):
- od 116,34 zł do 46.533,33 zł (w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca), oraz
- od 120,- zł do 48.000,- zł (w okresie od 1 lipca do 31 grudnia).

W konsekwencji, kara grzywny za przestępstwo określone w art. 56 § 1 Kks może zostać wymierzona w 2023 r. granicach:
- od 1163,40 zł do 33.503.997,60 zł (w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca), oraz
- od 1200,- zł do 34.560.000,- zł (w okresie od 1 lipca do 31 grudnia).

Natomiast, w przypadku określonym w art. 56 § 3 i § 4 Kks sąd może w 2023 roku orzec karę grzywny za wykroczenie skarbowe w przedziale:
- od 349,- zł do 69.800,- zł (od 1 stycznia do 30 czerwca) oraz
- od 360,- zł do 72.000,- zł (od 1 lipca do 31 grudnia).

Umyślność czynów zabronionych. Wina warunkiem koniecznym kary

Warto wiedzieć, że warunkiem koniecznym wymierzenia sprawcy czynu zabronionego grzywny za przestępstwa i wykroczenia skarbowe jest udowodnienie temu sprawcy winy. Zasadą jest, że przestępstwo skarbowe oraz wykroczenie skarbowe można popełnić co do zasady wyłącznie umyślnie - nieumyślnie jedynie wtedy, gdy Kodeks karny skarbowy tak stanowi.

Umyślny jest taki czyn zabroniony popełniony, gdy w trakcie jego dokonywania sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi.

Nieumyślny jest taki czyn zabroniony popełniony, gdy w trakcie jego dokonywania sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć. (zob. art. 4 kodeksu karnego skarbowego).

Mała wartość, duża wartość, wielka wartość - definicje i kwoty

Warto też wiedzieć, że zgodnie z definicjami określonymi w art. 53 kodeksu karnego skarbowego:

§ 14. Mała wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego nie przekracza dwustukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia; czyli w 2023 roku będzie to kwota 698 tys. zł = 200x3490 zł (od 1 stycznia do 30 czerwca) oraz kwota 720 tys. zł = 200x3600 zł (od 1 lipca do 31 grudnia).

§ 15. Duża wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza pięćsetkrotną wysokość minimalnego wynagrodzenia; czyli w 2023 roku granicą będzie tu kwota 1 mln 745 tys. zł = 500x3490 zł (od 1 stycznia do 30 czerwca) oraz kwota 1 mln 800 tys. zł = 500x3600 zł (od 1 lipca do 31 grudnia).

§ 16. Wielka wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza tysiąckrotną wysokość minimalnego wynagrodzenia, czyli w 2023 roku będzie to kwota 3 mln 490 tys. zł = 1000x3490 zł (od 1 stycznia do 30 czerwca) oraz kwota 3 mln 600 tys. zł = 1000x3600 zł (od 1 lipca do 31 grudnia).

Te pojęcia mają znaczenie przy wymierzaniu kary za wykroczenia, czy przestępstwa skarbowe. Łagodniej są oczywiście traktowani sprawcy czynów zabronionych dotyczących danin publicznych (należności publicznoprawnych) o mniejszej wartości.
Przykładowo sprawca czynu zabronionego określonego w art. 54 kks (zatajenie przedmiotu lub podstawy opodatkowania) będzie zagrożony tylko karą grzywny, gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości. Ale gdy kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest większa, to już takiemu sprawcy można wymierzyć karę pozbawienia wolności (zamiast lub oprócz kary grzywny).

A np. zgodnie z art. 37 kks § 1 Sąd stosuje nadzwyczajne obostrzenie kary, jeżeli sprawca:
1) popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe, powodując uszczuplenie należności publicznoprawnej dużej wartości albo popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe, a wartość przedmiotu czynu zabronionego jest duża.

Paweł Huczko