Odpowiedzialność wspólników spółki osobowej
W myśl Ordynacji podatkowej wspólnicy spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej, a także ich byli wspólnicy, oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej za zaległości podatkowe spółki ponoszą odpowiedzialność na tych samych zasadach. Znaczenia nie ma tutaj fakt, czy ponoszą oni rzeczywistą winę dla powstania zobowiązania. Odpowiedzialność wspólników ma charakter osobisty, solidarny oraz subsydiarny – powołani do odpowiedzialności zostają dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki okazuje się nieskuteczna.
Ponadto organy podatkowe nie mają możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności jedynie niektórych wspólników – odpowiadać będą wszyscy wspólnicy spółki. Potwierdza to wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 listopada 2003 r., sygn. SA/Łd 452/02: „Solidarny charakter odpowiedzialności, o której mowa w art. 115 Ordynacji podatkowej, sprawia, że "organ podatkowy nie może wybierać, przeciwko któremu podatnikowi skieruje decyzję, opartą na podstawie art. 115 § 1 i 4 Ordynacji podatkowej. Każdy ze wspólników rozwiązywanej spółki cywilnej ma przymiot strony, ponieważ decyzja dotyczy jego interesu”. Ponoszą oni odpowiedzialność za zaległości podatkowe tej daniny, której spółka była podatnikiem, o ile zaległość istniała w momencie, w którym występowali oni w charakterze wspólników. Nie ma znaczenia moment, w którym zaległość powstała.
Przy zobowiązaniach wynikających z mocy prawa nie przeprowadza się odrębnego postępowania w sprawie odpowiedzialności wspólników. W jednym postępowaniu określić można zarówno wysokość zobowiązania podatkowego spółki, jak i wspólników ponoszących odpowiedzialność podatkową. Decyzja zawierać powinna określenie zaległości spółki oraz orzeczenie o odpowiedzialności wspólnika.
Odpowiedzialność wspólników spółki kapitałowej
Za zaległości podatkowe spółek kapitałowych, to jest spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej, odpowiadać mogą trzy grupy podmiotów, to jest:
- członkowie zarządu tych spółek, a także tych spółek w organizacji;
Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM
- pełnomocnicy spółek w organizacji, a jeżeli pełnomocnik spółki nie został powołany - wspólnicy spółki w organizacji (w przypadku gdy wskazane spółki nie posiadają zarządu);
- byli członkowie zarządu spółki oraz byli pełnomocnicy lub wspólnicy spółki w organizacji.
Podmioty te odpowiadają solidarnie. Ich odpowiedzialność ma charakter osobisty i dotyczy całego ich majątku. Obejmuje ona jedynie zaległości podatkowe spółki z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu oraz zaległości wymienione w art. 52 Ordynacji podatkowej, to jest uprzednio zwrócone przez organ podatkowy lub zaliczone na poczet zaległości podatkowych oraz odsetek za zwłokę albo bieżących zobowiązań podatkowych, wraz z oprocentowaniem nadpłaty lub zwroty podatku wykazane w deklaracji nienależnie lub w wysokości większej od należnej, oraz nadpłaty lub zwroty podatku:
- określone lub stwierdzone w decyzji, która następnie została uchylona, zmieniona lub stwierdzono jej nieważność albo stwierdzono jej wygaśnięcie,
- stwierdzone na wniosek , w zakresie wynikającym z tego wniosku, nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
- wykazane dodatkowo, w korekcie deklaracji, nienależnie lub w wysokości większej od należnej. powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.
Ustalając zakres odpowiedzialności członka zarządu, wspólnika lub pełnomocnika spółki konieczne jest zbadanie, czy egzekucja zaległości podatkowej z majątku spółki była nieskuteczna, czy powstała ona w okresie, w którym pełnił on swoją funkcję oraz czy nie zachodzą przesłanki do wyłączenia go z odpowiedzialności. Członkowie zarządu, pełnomocnicy i wspólnicy odpowiedzialności ponosić nie będą, gdy zostanie przez nie udowodnione, iż we właściwym czasie podmioty te zgłosiły wniosek o ogłoszenie upadłości, bądź też wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości nastąpiło bez ich winy. Warto tutaj zwrócić uwagę na orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 lutego 2006 r., I FSK 114/05: „Jeżeli w momencie, gdy członek zarządu spółki z o.o. przestał pełnić tę funkcję, istniały zaległości podatkowe spółki, lecz jej kondycja finansowa nie dawała podstaw do zgłaszania wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania zapobiegającego upadłości (postępowania układowego), co uległo zmianie w czasie, kiedy nie pełnił on już tejże funkcji i nie miał wpływu na podjęcie tych działań, spełniona jest w rozumieniu art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej przesłanka wykazania braku winy tego członka za niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego we właściwym ku temu czasie”.
Ponadto podmioty wyżej wymienione nie ponoszą odpowiedzialności w sytuacji, gdy wskażą majątek należący do spółki, z którego możliwe będzie przeprowadzenie egzekucji.