Zgodnie z uzasadnieniem, celem nowelizacji jest uszczelnienie systemu interpretacji prawa podatkowego oraz ograniczenie nadużyć podatkowych związanych z agresywnym planowaniem podatkowym.
Na czym polegają zmiany?
Projekt zakłada wprowadzenie instytucji wniosku grupowego składanego wspólnie przez podmioty powiązane – w tym przedmiocie ustawodawca dodaje w Ordynacji podatkowej art. 14t-14v.
Wniosek taki miałyby składać krajowe jak i zagraniczne podmioty w przypadku gdy stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe obejmuje transakcje lub inne czynności z ich udziałem. Wniosek grupowy będą zobligowane złożyć również podmioty, które mają się dopiero takim podmiotem krajowym lub zagranicznym stać. Definicję podmiotu krajowego i zagranicznego ustawodawca zawarł uprzednio w art. 3 pkt 11 i 12 OP, odsyłając jednocześnie do powiązań, o których mowa odpowiednio w art. 25 ustawy o PIT i art. 11 ustawy o CIT. Posłużenie się zaś pojęciem „transakcji lub innych czynności” ma na celu objęcie zarówno odpłatnych jak i nieodpłatnych czynności prawnych (np. dobrowolne umorzenie udziałów bez wynagrodzenia).
Zakres informacji zawartych we wniosku grupowym
Niewątpliwie, w zakresie składania wniosków o wydanie interpretacji indywidualnych, nowelizacja nakłada na podmioty powiązane dodatkowe obowiązki. Zgodnie z projektem, wniosek grupowy oprócz wyczerpującego przedstawienia stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego dodatkowo będzie zawierał:
- wskazanie głównych korzyści, w tym korzyści podatkowych, uzyskanych lub oczekiwanych przez podmioty powiązane w związku z dokonaniem transakcji lub innych czynności;
- wskazanie dokonanych transakcji lub innych czynności, od których uzależnione jest osiągnięcie głównych korzyści;
- wskazanie wartości przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub prawa majątkowego objętych stanem faktycznym lub zdarzeniem przyszłym – gdy ich wartość rynkowa lub nominalna na dzień złożenia wniosku grupowego wynosi łącznie co najmniej 10 mln zł;
- wskazanie wartości głównych korzyści, objętych stanem faktycznym lub zdarzeniem przyszłym – w przypadku, o którym mowa w pkt 3;
- wskazanie okresu, za który zostały określone wartości, o których mowa w pkt 3 i 4 – w sytuacji gdy wiarygodne określenie tych wartości jest możliwe jedynie w tym okresie;
- opis występujących lub mających powstać pomiędzy podmiotami powiązanymi objętymi wnioskiem grupowym powiązań;
- wskazanie, czy transakcje lub inne czynności objęte stanem faktycznym lub zdarzeniem przyszłym odpowiednio były, są lub będą dokonywane wyłącznie z podmiotem powiązanym, czy również z innymi podmiotami;
- w sytuacji gdy transakcje lub inne czynności objęte stanem faktycznym lub zdarzeniem przyszłym wniosku grupowego były poprzednio przedmiotem interpretacji indywidualnej – wskazanie numeru i daty wydania interpretacji indywidualnej oraz organu, który ją wydał.
NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!
Polecamy: INFORLEX Biznes
Wyłączenie mocy ochronnej interpretacji
Projekt nowelizacji zakłada, że brak wykazania wymaganych informacji w zakresie oczekiwanych lub uzyskanych korzyści albo wszystkich transakcji i innych czynności, od których osiągnięcie tych korzyści jest uzależnione, skutkować będzie wyłączeniem mocy ochronnej interpretacji indywidualnej wydanej na wniosek grupowy od dnia jej wydania. Analogiczny skutek powstanie w przypadku upływu okresu, za który określone zostały wartości korzyści przedstawione przez podmioty powiązane we wniosku grupowym.
Korzyść podatkowa
Projekt ustawy zmieniającej przewiduje wprowadzenie do słowniczka OP definicji legalnej „korzyści podatkowej”, stanowiącej odpowiednik obecnie jeszcze obowiązującej definicji z art. 119e OP i używanej dotychczas w odniesieniu do klauzuli unikania opodatkowania.
Przez korzyść podatkową rozumie się zaistnienie następujących sytuacji:
- niepowstanie zobowiązania podatkowego;
- odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego;
- obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego;
- powstanie lub zawyżenie straty podatkowej;
- powstanie nadpłaty;
- powstanie prawa do zwrotu podatku;
- podwyższenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku.
Nowelizacja a dotychczas wydane interpretacje indywidualne
Ponadto, projekt nowelizacji przewiduje możliwość uzupełnienia stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych będących przedmiotem uprzednio wydanych podmiotom powiązanym interpretacji indywidualnych o wyżej wskazane informacje dodatkowe, o które będzie rozszerzony wniosek grupowy na podstawie znowelizowanych przepisów.
Mianowicie, podmioty, które przed dniem wejścia w życie nowelizacji otrzymały interpretację indywidualną w przedmiocie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego obejmującego transakcje lub czynności z udziałem podmiotów powiązanych, mogą w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji przekazać Dyrektorowi Krajowej Informacji Skarbowej informacje dodatkowe wymagane dla wniosku grupowego. Co ważne, w sytuacji nieprzekazania tych informacji w ww. terminie, interpretacje indywidualne wydane uprzednio podmiotom powiązanym wygasną z dniem wejścia w życie nowelizacji.
Wnioski złożone i jeszcze nierozpatrzone
W projekcie nowelizacji znalazły się również regulacje dotyczące postępowania w odniesieniu do wniosków, których przedmiotem jest wprawdzie stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe obejmujące transakcje lub inne czynności z udziałem podmiotów powiązanych, jednak złożonych i nierozpatrzonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji.
Zgodnie z projektem, w przypadku takich wniosków zastosowanie znajdą znowelizowane przepisy OP, zaś Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wystąpi do wnioskodawcy o uzupełnienie braków wniosku w zakresie informacji dodatkowych wymaganych dla wniosku grupowego.
Wzór wniosku i termin wydania interpretacji indywidualnej na podstawie wniosku grupowego
Wniosek grupowy podatnicy będą mogli składać na wzorze określonym przez Ministra właściwego do spraw finansów publicznych w drodze rozporządzenia.
Interpretacje indywidualne, dla których podstawą wydania będzie wniosek grupowy, będą wydawane bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 6 miesięcy, od dnia otrzymania wniosku grupowego. Organy podatkowe przewidują bowiem konieczność analizy bardziej skomplikowanego i rozszerzonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego.
Brak obowiązku składania wniosku grupowego
Obowiązek złożenia wniosku grupowego nie powstanie przy powtarzalnych transakcjach lub innych czynnościach dokonywanych przede wszystkim z podmiotami innymi niż podmioty powiązane, jeżeli warunki tych transakcji lub innych czynności dokonywanych z podmiotami powiązanymi nie odbiegają od warunków stosowanych wobec podmiotów innych niż podmioty powiązane.
Nowelizowane przepisy nie będą zatem miały zastosowania w przypadku gdy:
- skala dokonywania transakcji lub innych czynności z podmiotami niepowiązanymi przeważa nad transakcjami lub innymi czynnościami, które są dokonywane z podmiotami powiązanymi, oraz
- transakcje dokonywane z podmiotami powiązanymi są przeprowadzane na zasadach rynkowych.
Co o planowanych zmianach sądzą podatnicy?
W ramach przeprowadzonych konsultacji publicznych, podatnicy zgłosili m.in. następujące postulaty i uwagi do projektu nowelizacji:
- projektowane przepisy powinny dotyczyć wyłącznie interpretacji wydanych po dacie wejścia w życie nowelizacji
W ocenie uczestników konsultacji publicznych, wygaśniecie dotychczas wydanych interpretacji indywidualnych w przedmiocie czynności dokonywanych pomiędzy podmiotami powiązanymi, w sytuacji braku uzupełnienia w ciągu 6 miesięcy od daty wejścia w życie ustawy złożonych uprzednio wniosków o dodatkowe informacje, wymaganych w myśl nowelizacji, stanowi naruszenie zasady bezpieczeństwa prawnego, pewności prawa oraz zasady ochrony praw nabytych. Uzupełnienie wniosków o ów dodatkowe informacje nie gwarantuje bowiem podatnikom uzyskania interpretacji zgodnej z rozstrzygnięciem zaprezentowanym przez organ podatkowy w interpretacji pierwotnej, a zatem nowelizacja przewiduje działanie prawa wstecz i jednocześnie narusza zasadę zaufania obywateli do organów państwa. Szczególnie rozbudowane i czasochłonne obowiązki zostałyby nałożone na podatników działających w grupach kapitałowych, w których występują liczne transakcje lub inne czynności pomiędzy podmiotami powiązanymi.
- stosowanie projektowanych regulacji odnośnie wniosku grupowego wyłącznie do określonej grupy transakcji lub innych czynności
Sporządzanie wniosku grupowego powinno być zarezerwowane dla podmiotów dokonujących transakcji lub innych czynność, w których istnieje faktyczne ryzyko nadużyć prawa podatkowego. Przykładowo: procesy restrukturyzacyjne działalności, prowadzenie działalności przez zagraniczną spółkę osobową, transakcje z wykorzystaniem znaków towarowych, transakcje dokonywanych w ramach podatkowych grup kapitałowych.
- odstąpienie od wprowadzenia regulacji wyłączających moc ochronną interpretacji w przypadku zaistnienia okoliczności, o których mowa w art. 14u projektu nowelizacji
Uczestnicy konsultacji publicznych zwracają uwagę, iż planowane w tym zakresie zmiany spowodują m.in. powstanie dodatkowych kosztów zarówno po stronie podatników jak i organów podatkowych. Ci pierwsi będą w zasadzie zmuszeni stale monitorować wartości głównych korzyści, przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub prawa majątkowego, zaś po stronie organów podatkowych powstanie obowiązek rozpatrywania właściwie analogicznych wniosków. Ponadto, w czasach rozwiniętej konkurencji i tym samym zmiennych efektów transakcji (nie zawsze możliwych do przewidzenia bądź oszacowania), istnieje obawa narastania poczucia niepewności odnośnie ciągłości ochrony prawnej wynikającej z wydanych interpretacji (które mogą być zmienione).
- zbyt długi termin wydawania interpretacji indywidualnych sporządzonych na wniosek grupowy
Wydłużenie terminu na wydanie interpretacji indywidualnej sporządzonej na wniosek grupowy, w ocenie uczestników konsultacji, stoi w sprzeczności z ideą tej interpretacji jako instytucji stworzonej w celu ułatwienia stosowania prawa i ochrony podatników. W zmieniającym się otoczeniu biznesowym, wydłużenie terminu, w jakim organ podatkowy powinien wydać interpretację podatkową, nie pozostaje bez wpływu na bieżącą działalność podatnika i jego planowane transakcje.
- zbyt szeroki i mało precyzyjny katalog informacji dodatkowych, które ma zawierać wniosek grupowy
Wśród uwag zgłoszonych w ramach konsultacji publicznych pojawił się zarzut, zgodnie z którym zobligowanie przedsiębiorców do wskazania we wniosku o interpretację katalogu informacji z projektowanego art. 14t OP skutkuje niejako scedowaniem instytucji wydawania decyzji dotyczących porozumień w sprawach ustalenia cen transakcyjnych i opinii zabezpieczających na interpretacje podatkowe.
- w jaki sposób podatnik powinien udowodnić rynkowość transakcji przeprowadzanych z podmiotami powiązanymi i będących przedmiotem wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w celu skorzystania z wyłączenia z obowiązku składania wniosku grupowego?
Jak czytamy w projekcie nowelizacji, wniosku grupowego nie będą zobligowane składać podmioty, u których zakres dokonywanych transakcji lub innych czynności z udziałem podmiotów niepowiązanych przeważa nad tymi przeprowadzanymi z podmiotami powiązanymi, jeżeli warunki transakcji lub innych czynności realizowanych z podmiotami powiązanymi zostały ustalone na poziomie rynkowym. Wątpliwości pozostawia zatem sposób, w jaki podatnicy powinni udowodnić rynkowość przeprowadzanych przez nich transakcji z podmiotami powiązanymi. Czy w tym zakresie organy podatkowe będą wymagały dodatkowych analiz i dokumentów, czy może wystarczające okaże się złożone przez podatnika oświadczenie o rynkowości przeprowadzanych z podmiotami powiązanymi transakcji?
Podsumowując, o ile wśród opinii uczestników konsultacji publicznych nie brakuje ocen nt. ogólnego pozytywnego wpływu wprowadzanej inicjatywy jako narzędzia przeciwdziałającego nadużywaniu interpretacji prawa podatkowego, w szczególności przez podatników stosujących agresywną optymalizację podatkową, o tyle jednocześnie ci sami uczestnicy zgodnie zwracają uwagę na restrykcyjność projektowanych zmian, które po stronie podatników zobligowanych do sporządzenia wniosku grupowego mogą wiązać się ze znaczącym obciążeniem administracyjnym, jak i finansowym. W opinii jednego z uczestników konsultacji, „(…)skutek, który zamierza osiągnąć projektodawca, może zostać osiągnięty poprzez wykorzystanie innych narzędzi, np. poprzez analizę informacji
z deklaracji CIT/TP, dokumentacji cen transferowych, klauzulą obejścia prawa, JPK, STIR, czy
w przyszłości wykorzystując raportowanie schematów optymalizacyjnych.”
Projekt jest na etapie konsultacji publicznych.
Podstawa prawna:
Projekt z dnia 10 kwietnia 2018 r. ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa (dostęp: http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12310260/katalog/12501010#12501010),
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późń.zm.),
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1036, z późń.zm.),
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 200, z późń.zm.).
Inne źródła:
Stanowiska zgłoszone w ramach konsultacji publicznych (dostęp: http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12310260/katalog/12501010#12501010 ).
Magdalena Chodorek, Młodszy konsultant ds. podatków
Business Tax Professionals sp. z o.o. sp. k.