Za świadczenia nieodpłatne w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOP można uznać takie świadczenia, które:
- mają wymierny efekt finansowy dla podatnika,
- co do zasady przynoszą korzyść, która nie jest dostępna w ogólny sposób dla wszystkich podmiotów, gdyż w przeciwnym razie konieczne byłoby uznanie, że każdy uczestnik obrotu gospodarczego w równym stopniu byłby nieodpłatnie wzbogacony,
- nie wiążą się z obowiązkiem ponoszenia świadczenia wzajemnego.
Tak zdefiniowano świadczenie nieodpłatne w wyroku NSA z 12.02.2013 r., sygn. akt II FSK 1246/11.
Zobacz też: Kiedy powstaje przychód w PIT z zaliczki wpłaconej na poczet realizowanej usługi?
Nieodpłatne świadczenia dotyczą różnych form bezpłatnie dostarczanych usług, rzeczy oraz praw. Podkreślić należy, że rezygnacja z oprocentowania udzielonej pożyczki może być kwalifikowana jako rodzaj nieodpłatnego świadczenia na rzecz pożyczkobiorcy, ponieważ daje mu możliwość korzystania z cudzego kapitału bez konieczności ponoszenia jakichkolwiek ciężarów z tego tytułu.
Okresowe korzystanie z obcego kapitału w sposób nieodpłatny powoduje bowiem powstanie korzyści po stronie pożyczkobiorcy, który znajduje się w pozycji uprzywilejowanej w stosunku do podmiotów, korzystających z tych form finansowania na zasadach rynkowych, a więc związanych z koniecznością zapłaty oprocentowania. Dlatego organy podatkowe uznają, że udzielona podatnikowi nieodpłatna pożyczka, rodzi konieczność rozpoznania przychodu z nieodpłatnych świadczeń w wysokości odsetek, jakie podatnik zmuszony byłby zapłacić, gdyby zaciągnął pożyczkę w instytucji profesjonalnie zajmującej się udzielaniem pożyczek i kredytów (np. w banku). Takie stanowisko przyjął m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 3.11.2014 r., znak IPPB5/423-866/14-4/AM.
Wskazać należy, że przychód podlegający opodatkowaniu z tytułu nieodpłatnych świadczeń należy ustalić na podstawie metod kalkulacji zaprezentowanych w art. 12 ust. 6 ustawy o PDOP. Zgodnie z tym przepisem, wartość nieodpłatnych świadczeń ustala się w następujący sposób:
- jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
- jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu;
- jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu - w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu;
- w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Zobacz też: Koszty w PIT i CIT 2017 - limit płatności gotówkowych
W przypadku obowiązku wykazania przychodu z tytułu uzyskania nieodpłatnej pożyczki, w większości przypadków, w celu wyznaczenia przychodu w prawidłowej wysokości konieczne będzie oparcie się na cenach rynkowych stosowanych w obrocie. Przychód pożyczkobiorcy powinien zatem odzwierciedlać kwotę odsetek kapitałowych, stanowiącą najbardziej prawdopodobną cenę możliwą do uzyskania na rynku w określonym czasie.
Tekst: Aleksandra Kołc, Konsultant podatkowy ECDDP Sp. z o.o.