Obowiązek w PCC przy zawieraniu umowy pożyczki pomiędzy osobą prawną a jej udziałowcem

Z dyspozycji art. 9 pkt. 10 lit. i) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 poz. 223 ze zm. - dalej ustawa o PCC) wynika, że zwolnione są od podatku pożyczki udzielane przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej. Zwolnienie to działa tylko w jedną stronę, a więc nie ma zastosowania, gdy to spółka udziela pożyczki swojemu udziałowcowi.

Autopromocja

Na podstawie art. 2 pkt 4 lit. b) ustawy o PCC nie podlegają opodatkowaniu czynności cywilnoprawne inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest zwolniona z podatku od towarów i usług.

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2016 poz. 710 ze zm. - dalej ustawy o VAT) zwalnia się od podatku usługi w zakresie udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych. Żeby jednak spółka (pożyczkodawca) była zwolniona z podatku VAT, musi być podatnikiem tego podatku.

Nie wystarczy, że spółka jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, istotny jest także zakres jej działalności, który powinien obejmować udzielanie pożyczek (np. PKD 64.92.Z). O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają status podatnika podatku od towarów i usług, ale to, że przynajmniej jedna ze stron czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z tego podatku zwolniona.

Polecamy: Praktyczny leksykon VAT

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Jeśli Spółka udzieli przedmiotowej pożyczki w ramach działalności gospodarczej, w związku z czym będzie działała jako podatnik podatku od towarów i usług, czynność udzielenia pożyczki będzie podlegała przepisom ustawy o VAT, będąc jednocześnie zwolnioną z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Pożyczka może mieć charakter odpłatny (być oprocentowana), albo nieodpłatny. Pożyczka odpłatna, udzielona przez spółkę będącą podatnikiem podatku dochodowego, generuje dla pożyczkodawcy przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 u. VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Tak więc odpłatność jest elementem koniecznym, aby umowa pożyczki podlegała zwolnieniu z VAT.

Ze względu na fakt, że udzielenie pożyczki będzie usługą wyświadczoną przez Spółkę odpłatnie (za wynagrodzeniem w formie odsetek), w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności udzielania pożyczek w sposób częstotliwy.

Pod pojęciem działalności gospodarczej - na podstawie art. 15 ust. 2 u. VAT rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Brzmienie powołanego przepisu jednoznacznie wskazuje, że nie jest realizowana opcja uznania za podatnika każdego, kto dokonuje określonych transakcji związanych z działalnością gospodarczą w sposób okazjonalny. Nie oznacza to jednak, że nie jest objęty podatkiem od towarów i usług podmiot, który prowadząc działalność gospodarczą wykona np. tylko jedną transakcję.

Pożyczki odnawialne a podatek od czynności cywilnoprawnych

Jeżeli spółka posiada odpowiednie zasoby finansowe i przy uwzględnieniu uwarunkowań biznesowych rozważa udzielanie kolejnych oprocentowanych pożyczek, np. kilka pożyczek dla wspólników, to działa w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności udzielania pożyczek w sposób częstotliwy.

Autor: Izabela Żurkowska-Mróz, doradca podatkowy