Obowiązek w PCC przy zawieraniu umowy pożyczki pomiędzy osobą prawną a jej udziałowcem

Z dyspozycji art. 9 pkt. 10 lit. i) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 poz. 223 ze zm. - dalej ustawa o PCC) wynika, że zwolnione są od podatku pożyczki udzielane przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej. Zwolnienie to działa tylko w jedną stronę, a więc nie ma zastosowania, gdy to spółka udziela pożyczki swojemu udziałowcowi.

Autopromocja

Na podstawie art. 2 pkt 4 lit. b) ustawy o PCC nie podlegają opodatkowaniu czynności cywilnoprawne inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest zwolniona z podatku od towarów i usług.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2016 poz. 710 ze zm. - dalej ustawy o VAT) zwalnia się od podatku usługi w zakresie udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych. Żeby jednak spółka (pożyczkodawca) była zwolniona z podatku VAT, musi być podatnikiem tego podatku.

Nie wystarczy, że spółka jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, istotny jest także zakres jej działalności, który powinien obejmować udzielanie pożyczek (np. PKD 64.92.Z). O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają status podatnika podatku od towarów i usług, ale to, że przynajmniej jedna ze stron czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z tego podatku zwolniona.

Polecamy: Praktyczny leksykon VAT

Autopromocja

Szkolenie: Jak przygotować się do KSeF?

Sprawdź

Jeśli Spółka udzieli przedmiotowej pożyczki w ramach działalności gospodarczej, w związku z czym będzie działała jako podatnik podatku od towarów i usług, czynność udzielenia pożyczki będzie podlegała przepisom ustawy o VAT, będąc jednocześnie zwolnioną z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Pożyczka może mieć charakter odpłatny (być oprocentowana), albo nieodpłatny. Pożyczka odpłatna, udzielona przez spółkę będącą podatnikiem podatku dochodowego, generuje dla pożyczkodawcy przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 u. VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Tak więc odpłatność jest elementem koniecznym, aby umowa pożyczki podlegała zwolnieniu z VAT.

Ze względu na fakt, że udzielenie pożyczki będzie usługą wyświadczoną przez Spółkę odpłatnie (za wynagrodzeniem w formie odsetek), w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności udzielania pożyczek w sposób częstotliwy.

Pod pojęciem działalności gospodarczej - na podstawie art. 15 ust. 2 u. VAT rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Brzmienie powołanego przepisu jednoznacznie wskazuje, że nie jest realizowana opcja uznania za podatnika każdego, kto dokonuje określonych transakcji związanych z działalnością gospodarczą w sposób okazjonalny. Nie oznacza to jednak, że nie jest objęty podatkiem od towarów i usług podmiot, który prowadząc działalność gospodarczą wykona np. tylko jedną transakcję.

Pożyczki odnawialne a podatek od czynności cywilnoprawnych

Jeżeli spółka posiada odpowiednie zasoby finansowe i przy uwzględnieniu uwarunkowań biznesowych rozważa udzielanie kolejnych oprocentowanych pożyczek, np. kilka pożyczek dla wspólników, to działa w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności udzielania pożyczek w sposób częstotliwy.

Autor: Izabela Żurkowska-Mróz, doradca podatkowy