Czynności dodatkowe związane z pożyczką a zwolnienie z VAT

Zastosowanie zwolnienia nie budzi wątpliwości w odniesieniu do właściwej pożyczki, czyli do przekazania środków pieniężnych, za które przysługuje wynagrodzenie w postaci odsetek. Wyjaśnienia może jednakże wymagać status w podatku VAT czynności dodatkowych pożyczkodawcy, za które są pobierane osobne opłaty.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Zawarcie pożyczki i koszty dodatkowe

Dodatkowe opłaty pobierane przy zawieraniu umowy np. opłata rejestracyjna powinny być traktowane jako koszt dodatkowy tej usługi. Zgodnie zaś z art. 29a ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT, podstawa opodatkowania obejmuje m.in. koszty dodatkowe, takie jak prowizje pobierane usługodawcę od usługobiorcy. Tak więc takie opłaty należy traktować jako wynagrodzenie za usługę pożyczki podobnie jak odsetki. W konsekwencji, znajdą do nich zastosowanie te same zasady opodatkowania min. zwolnienie z VAT.

Firma pożyczkowa udziela pożyczki Spółce A, pobierając przy zawarciu umowy opłatę rejestracyjną oraz opłatę przygotowawczą. Opłaty te stanowią wynagrodzenie za usługę zwolnioną z VAT, podobnie jak odsetki które spłacać będzie Spółka A.

Opłaty związane z funkcjonowaniem pożyczki

Po udzieleniu pożyczki, od pożyczkobiorcy niejednokrotnie mogą być pobierane dodatkowe płatności np. za podwyższenie kwoty pożyczki lub przedłużenie terminu spłaty. Opłaty takie należy traktować jako wynagrodzenie za usługę zarządzanie pożyczką, która także korzysta ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. Potwierdził to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 2.7.2015 r., sygn. I Sa/Po 312/15.

Spółka A zawarła z firmą pożyczkową porozumienie w sprawie restrukturyzacji pożyczki polegającej na przedłużeniu okresu spłaty za dodatkową opłatą. Firma pożyczkowa do tej dodatkowej opłaty zastosuje zwolnienie z VAT.

Pewne spory w praktyce wywoływała kwestia obciążania opłatami za czynności monitujące związane z pilnowaniem spłaty pożyczek. Mowa tu przykładowo o obciążaniu pożyczkobiorcy za telefoniczne upominanie w związku z nieterminową spłatą, korespondencję w tej sprawie lub wyjazd interwencyjny. Obecnie jednak, także takie wpłaty traktuje się jako wynagrodzenie za zwolnioną z VAT usługę zarządzania pożyczką; por: interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 15.12.2014 r., znak IPPP1/443-27/12/14-5/S/JL. Podkreśla się przy tym, że czynności monitujące nie stanowią ściągania długów (które nie korzystałoby ze zwolnienia z powodu regulacji art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o VAT). Takie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 25.6.2014 r., sygn. I FSK 1136/13.

Polecamy: Biuletyn VAT

Spółka A mimo restrukturyzacji nie spłaca pożyczki w terminie. Firma pożyczkowa w związku z tym wysyła monity oraz prowadzi korespondencję upominawczą za co pobiera opłaty zgodnie z umową. Firma pożyczkowa nie nalicza z tego tytułu VAT.

Odsetki za opóźnienie

Odrębnie traktować należy odsetki za opóźnienie w spłacie pożyczki. Ich wpłata stanowi bowiem rekompensatę szkody (odszkodowanie), a nie wynagrodzenie za jakiekolwiek świadczenie pożyczkodawcy. W konsekwencji, spłata takich należności nie jest opodatkowana VAT (stanowi czynność neutralną z punktu widzenia tego podatku); por. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 3.12.2013 r., znak IPPP1/443-908/13-2/AP.

Zaświadczenie o pożyczce

Jako usługi zwolnionej z VAT nie można traktować czynności wydania zaświadczenia o pożyczce. Jest to bowiem świadczenie samoistne, niebędące ściśle związanym z samą z pożyczką. W konsekwencji, pobierając opłatę z tego tytułu pożyczkodawca powinien zastosować stawkę VAT 23 %. Stanowisko takie zajmują organy podatkowe np. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 19.1.2016 r., znak ITPP1/4512-1057/15/BS.

Michał Samborski, konsultant podatkowy ECDDP Sp. z o.o.