W dniu 20 września 2011 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Ministra Finansów (sprawa o sygn. I FSK 1370/10) na korzystny dla spadkobierców wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 1 czerwca 2010 r. (sygn. akt I SA/Łd 156/10).
Matka umiera, córka kontynuuje rozbudowę domu
W 2007 r. rozpoczęto remont budynku mieszkalnego zgodnie z pozwoleniem na rozbudowę istniejącego budynku mieszkalnego. Budynek wraz z nieruchomością był własnością Pani A. Plan rozbudowy i pozwolenie na rozbudowę oraz faktury były wystawione na imię i nazwisko Pani A..
Przed zakończeniem remontu i rozbudowy tego budynku Pani A. zmarła. Inwestycja była dalej realizowana przez córkę Pani A. (jedyną spadkobierczynię) i na córkę były wystawiane dalsze faktury VAT.
Córka zmarłej wystąpiła z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej, pytając czy spadkobierca może złożyć deklaracje VZM-1 i dołączyć faktury wystawione na spadkodawcę i otrzymać zwrot części VAT za materiały budowlane użyte podczas całego remontu. Zmarła matka nie składała żadnej deklaracji VZM-1.
Zdaniem córki powinna ona uzyskać zwrot VAT z tytułu tej inwestycji również w odniesieniu do wydatków poczynionych przez jej matkę.
Jednak w wydanej indywidualnej interpretacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w P. działający z upoważnienia Ministra Finansów uznał stanowisko wnioskodawczyni za błędne.
Sądy administracyjne podzielają stanowisko spadkobierczyni
Spadkobierczyni zaskarżyła interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, który w wyroku z 1 czerwca 2010 r. (sygn. akt I SA/Łd 156/10) nie zgodził się z tezą interpretacji i argumentacją fiskusa.
WSA w Łodzi przypomniał, że zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 15 września 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz. U. Nr 177 poz 1468 ze zm. – zwana dalej ustawą o zwrocie VAT za materiały budowlane) w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie stosuje się odpowiednio przepisy Ordynacji podatkowej.
A zgodnie z art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 2 (dotyczącego praw niemajątkowych związanych z działalnością gospodarczą), przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy.
Przepis ten stosuje się również do praw i obowiązków wynikających z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego (art. 97 § 4 Ordynacji podatkowej).
W ocenie WSA w Łodzi odpowiednie stosowanie tego przepisu oznacza, iż dotyczyć on będzie także publicznoprawnych praw i obowiązków wynikających z ustawy o zwrocie VAT za materiały budowlane.
Zdaniem WSA w Łodzi "odpowiednie" stosowanie Ordynacji podatkowej oznacza, iż spadkobierca osoby, która poniosła wydatki wskazane w ustawie o zwrocie VAT za materiały budowlane, przejmuje także - odpowiednio - majątkowe prawa spadkodawcy.
Prawo zwrotu części VAT jest prawem majątkowym, skoro dotyczy określonej kwoty pieniężnej.
Sąd uznał, że nie można ograniczać uprawnienia spadkodawcy do otrzymania kwoty zwrotu VAT w sytuacji, gdy stosowny wniosek w tym przedmiocie został złożony przez spadkodawcę.
Polecamy: Zwrot VAT za materiały budowlane - poradnik
Polecamy: Zwrot VAT za materiały budowlane - limity zwrotu
Skoro bowiem sytuacja prawna spadkodawcy była jasno w podanym zakresie określona przez ustawodawcę, a złożenie wniosku o zwrot powodowało jedynie realizację istniejącego uprawnienia, to w opinii WSA prawo uzyskania zwrotu przechodzi na spadkobiercę niezależnie od tego, czy stosowny wniosek został złożony przez spadkodawcę, czy też uczyni to dopiero spadkobierca.
Sąd zauważył, że adresatami ustawy o zwrocie VAT za materiały budowlane są konsumenci, a nie osoby występujące w charakterze podatników VAT, a złożenie wniosku jest konieczne dla zidentyfikowania podmiotu domagającego się zwrotu i zweryfikowania, czy spełnia on warunki przewidziane w ustawie o zwrocie.
Zatem skoro Ordynacja podatkowa przewiduje możliwość przejęcia przez spadkobierców przewidzianych w przepisach prawa podatkowego majątkowych praw i obowiązków spadkodawcy, to w podanym zakresie, dojdzie do przeniesienia tego prawa niezależnie od tego, czy spadkodawca taki wniosek złożył, czy też tego nie uczynił.
WSA w Łodzi uznał więc, że przepis art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej znajduje w tej sprawie odpowiednie zastosowanie i dotyczy także zwrotu dokonanego na podstawie ustawy o zwrocie VAT za materiały budowlane.
Sąd nie zgodził się ze stanowiskiem organów podatkowych, że na spadkobierców przechodzą tylko te obowiązki spadkodawcy, które miał on jako podatnik i tylko te, które są związane z realizacją obowiązków, wynikających z ustaw regulujących kwestie podatków.
W ocenie Sądu, ustawa o zwrocie VAT za materiały budowlane jest w omawianym zakresie ustawą podatkową, bo decyduje o wysokości zapłaconego podatku VAT.
Polecamy: Ile zapłacisz PIT przy sprzedaży domu, mieszkania lub działki?
Dziedziczenie uprawnień podatkowych jest chronione przez Konstytucję
WSA w Łodzi zauważył też, ze prawa i obowiązki majątkowe podatnika w dziedzinie prawa podatkowego nie mają charakteru osobistego, ponieważ nie są związane z osobą podmiotu tych praw, są natomiast związane z majątkiem danej osoby. Pomimo zupełnie odmiennego charakteru prawnego, tworzą z punktu widzenia gospodarczego jedną całość z prawami i obowiązkami majątkowymi cywilnoprawnymi.
Z tego względu - zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej - majątkowe prawa i obowiązki podatnika przewidziane w przepisach podatkowych przechodzą na spadkobiercę i w tym kontekście nie ma podstaw do wyłączania ich z zakresu ochrony konstytucyjnego prawa do dziedziczenia.
Zatem jeżeli prawo do zwrotu części zapłaconego VAT, jako prawo charakterze publicznoprawnym otoczone jest ochroną wynikającą z art. 21 ust. 1 i art. 64 ust. 1 Konstytucji to przepisy prawa - w tym art. 7 ustawy o zwrocie i art. 97 § Ordynacji podatkowej, winny być interpretowane w sposób, umożliwiający nabycie tego prawa przez spadkobiercę.
Niedopuszczalna jest zdaniem WSA wykładnia, która rozstrzyga wątpliwości interpretacyjne na korzyść fiskusa (in dubio pro fisco). Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w uchwale z dnia 26 kwietnia 1994 r. (W 11/93, OTK 1994/1/22) taka wykładnia byłaby niezgodna z pojęciem demokratycznego państwa prawnego.
Sąd nakazał, by ponownie rozpoznając sprawę organ podatkowy uwzględnił dokonaną przez Sąd wykładnię wskazanych przepisów ustawy Ordynacji podatkowej i ustawy z zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym.
Ten wyrok WSA został podtrzymany następnie przez NSA w wyroku wskazanym na wstępie.