Dlaczego to ważne?
To, czy najem świadczony jest w ramach działalności gospodarczej, czy poza nią ma bardzo duże znaczenie z punktu widzenia opodatkowania uzyskiwanego dochodu.
Jeżeli bowiem najem jest świadczony poza działalnością gospodarczą (tzw. „najem prywatny”), to wówczas możemy wybrać opodatkowanie przychodu ryczałtem. Od 2018 roku dla najmu prywatnego obowiązują dwie stawki:
- 8,5% do kwoty 100.000 zł rocznie oraz
- 12,5% w stosunku do nadwyżki ponad tę kwotę.
Jeżeli natomiast najem jest świadczony w ramach działalności gospodarczej, to wówczas nie możemy skorzystać z opodatkowania ryczałtem. W takim przypadku musimy wybrać pomiędzy opodatkowaniem dochodu według skali podatkowej (18% i 32%), albo według stawki liniowej (19%).
Jakie ryzyka się z tym wiążą? Jeżeli fiskus stwierdzi, że usługi najmu świadczymy w ramach działalności gospodarczej i tym samym nie mieliśmy prawa opodatkować przychodu ryczałtem, to wówczas oszacuje nam zaległość podatkową w wysokości różnicy między tym, co powinniśmy byli zapłacić opodatkowując dochód według skali podatkowej (18% oraz 32%) a tym, co zapłaciliśmy rozliczając się ryczałtem.
Do tego dojdą zaległości w składkach ZUS. Nie można bowiem zapominać o tym, że co do zasady przedsiębiorca płaci za siebie albo cały ZUS (jeżeli nie ma innego tytułu do oskładkowania) albo co najmniej składkę na ubezpieczenie zdrowotne (jeżeli ma już inny tytułu do oskładkowania).
Te wszystkie zaległości zostaną powiększone o karne odsetki za zwłokę.
Jak zatem rozpoznać, czy oddając mieszkanie w najem jestem już przedsiębiorcą i powinienem założyć działalność gospodarczą?
Kiedy najem to działalność gospodarcza?
Niestety nie wszystko zależy od woli wynajmującego. W interpretacjach indywidualnych, fiskus podkreśla, że sam zamiar wynajmującego nieprowadzenia lub prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie najmu nie ma znaczenia[1]. W szczególności to, że wynajmujący nie zarejestrował działalności gospodarczej w CEIDG nie jest równoznaczne z tym, że jej nie prowadzi [2].
Ważne jest to, jak to wygląda w rzeczywistości, tj. czy działania wynajmującego spełniają definicję działalności gospodarczej z ustawy o PIT. Zgodnie z tą definicją działalność gospodarcza to działalność, która jest:
- zarobkowa,
- prowadzona we własnym imieniu bez względu na rezultat,
- prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły.
Co ważne, wszystkie powyższe warunki musza być spełnione jednocześnie. Innymi słowy, jeżeli nie jest spełniony chociaż jeden z nich, to wówczas nie prowadzimy działalności gospodarczej. Niestety powyższe przesłanki mają dość ogólnikowe, nieprecyzyjne brzmienie. Dodatkowo, sam fiskus interpretuje je bardzo szeroko.
Przykładowo, zdaniem fiskusa, kryterium „zarobkowości” jest spełnione, nawet jeżeli działalność nie przynosi dochodu. Istotny jest bowiem zamiar osiągnięcia dochodu, a nie faktyczny skutek[3].
Z kolei „ciągłość” jest rozumiana przez skarbówkę raczej jako działanie powtarzalne, a nie jako działanie bez przerwy. W interpretacjach prezentowany jest pogląd, że do zachowania ciągłości wystarczające jest, aby z całokształtu okoliczności sprawy wynikał zamiar powtarzania działań nakierowanych na w osiągnięcie efektu w postaci zarobku[4]. Bazując na takim rozumieniu tego pojęcia przesłanka ciągłości będzie spełniona również wówczas, gdy najem świadczony jest sezonowo, jak również nie przez dłuższy czas, ale tylko do osiągnięcia jakiegoś celu[5].
Polecamy: PIT 2018. Komentarz
Równie pojemna jest definicja „zorganizowania”. Fiskus interpretuje to pojęcie jako „działanie podporządkowane obowiązującym regułom, normom i służące osiągnięciu celu, mające wpływ na racjonalność gospodarowania posiadanymi środkami, a tym samym uczestnictwa w obrocie gospodarczym”. [6]
Działalność gospodarcza bezpieczniejsza
To, że ww. cechy działalności gospodarczej są przez fiskusa definiowane tak szeroko skutkuje tym, że trudno jest przekonać organy podatkowe do tego, że nie prowadzimy działalności gospodarczej w zakresie najmu. W drugą stronę jest łatwiej: udowodnienie, że prowadzimy działalność gospodarczą w zakresie najmu nie powinno nastręczać zbyt dużo trudności.
Dodatkowo w przypadku ryczałtu trzeba uważać na jeszcze jedną pułapkę. Istnieje bowiem ryzyko, że prowadzony przez nas najem zostanie przez fiskusa przekwalifikowany na usługi zakwaterowania. To z kolei byłoby równoznaczne ze wzrostem stawki ryczałtu do 17% od pierwszej zarobionej złotówki (zamiast 8,5% do 100.000 zł i 12,5% po przekroczeniu tej kwoty).
|
Kiedy będziemy mieli do czynienia z zakwaterowaniem? Z wyjaśnień do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU 2015) wynika, że w grupowaniu statystycznym zakwaterowanie (PKWiU 55) mieszą się następujące świadczenia:
Nie mieszczą się w tym grupowaniu (a więc nie stanowią usług zakwaterowania) następujące świadczenia:
|
Jeżeli prowadzimy działalność gospodarczą, to zasady opodatkowania podatkiem dochodowym pozostają takie same, niezależnie od tego, czy oferujemy najem, czy usługi zakwaterowania.
Stąd wniosek, że z punktu widzenia opodatkowania dochodu podatkiem dochodowym bezpieczniejsze jest świadczenie najmu w ramach działalności gospodarczej.
Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018
_________________
[1] np. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 grudnia 2017 roku, sygnatura: 0115-KDIT3.4011.309.2017.1.AK
[2] np. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 13 grudnia 2017 roku, sygnatura: 0115-KDIT3.4011.322.2017.2.PSZ
[3] np. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 grudnia 2017 roku, sygnatura: 0115-KDIT3.4011.309.2017.1.AK
[4] np. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 9 listopada 2017 roku, sygnatura: 0114-KDIP3-1.4011.324.2017.2.KS
[5] np. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 12 grudnia 2017 roku, sygnatura: 0113-KDIPT2-1.4011.344.2017.2.EJ
[6] np. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 grudnia 2017 roku, sygnatura: 0115-KDIT3.4011.309.2017.1.AK
A co na to sądy administracyjne?
Dużo bardziej korzystne dla podatników stanowisko prezentują sądy administracyjne. Ich zdaniem nie można twierdzić, że wynajmujący prowadzi działalność gospodarczą, jeżeli on sam twierdzi, że tego nie robi i nigdy nie było to jego zamiarem. Kluczowe znaczenie ma chęć/zamiar prowadzenia działalności gospodarczej[7].
Oznacza to, że dużo łatwiej można przekonać sąd administracyjny niż skarbówkę do tego, że świadczymy najem prywatny a nie działalność gospodarczą. Zaskarżając niekorzystną interpretację lub decyzję pokontrolną do sądu mamy zatem spore szanse na wygraną. Trzeba jednak pamiętać o tym, że na wyrok sądu administracyjnego trzeba trochę poczekać. Obecnie średni czas oczekiwania na rozpoznanie sprawy w sądzie administracyjnym to około 7 miesięcy[8].
Ryczałt czasami droższy
Wybierają po między działalnością gospodarczą a ryczałtem warto też pamiętać o tym, że może się okazać, że wybierając ryczałt zapłacimy więcej podatku niż rozliczając najem w ramach działalności gospodarczej.
Wynika to z faktu, że w ryczałcie opodatkowaniu podlega nie dochód, ale przychód. Oznacza to, że wybierając ryczałt nie będziemy mogli rozliczyć kosztów prowadzonej działalności, które to można rozliczyć jeżeli zdecydujemy się na prowadzenie działalności gospodarczej.
Zazwyczaj największym kosztem podatkowym jest amortyzacja wynajmowanej nieruchomości. Wartością, od której należy dokonywać odpisów amortyzacyjnych jest cena lokalu powiększona o koszty remontów, doposażenia i odsetek naliczonych do dnia przekazania lokalu do używania. Co prawda roczna stawka amortyzacyjna lokali mieszkalnych to tylko 1,5% w skali roku. Jednak w przypadku lokali używanych lub ulepszonych istnieje możliwość podwyższenia stawki amortyzacyjnej do 10% w skali roku.
|
Zgodnie z treścią ustawy o PIT lokal jest używany, jeżeli przed podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 60 miesięcy. Natomiast lokal mieszkalny jest ulepszony jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej. |
Jeśli chodzi o bieżące koszty prowadzenia działalności gospodarczej to najważniejszym takim kosztem zazwyczaj są odsetki od kredytu oraz wydatki na doposażenie lokalu.
Podatnik nabył na kredyt mieszkanie, które przed nabyciem było używane przez 7 lat (czyli lokal używany) za 300.000 zł. Następnie wydał 50.000 zł na modernizacje. Część odsetkowa raty kredytu zaciągniętego na nabycie lokalu to 1.800 zł miesięcznie.
Miesięczne koszty z tytułu amortyzacji podatkowej lokalu będą równe 2.916 zł.((350.000 zł * 10%)/12 miesięcy)
Sumując koszty amortyzacji oraz bieżących odsetek uzyskujemy 4.716 zł kosztów podatkowych miesięcznie (2.916 zł + 1.800 zł).
Dopiero od nadwyżki czynszu najmu ponad tę kwotę zapłacimy podatek dochodowy.
Niemniej jednak porównując opłacalność ryczałtu z działalnością gospodarczą trzeba uwzględnić składki ZUS. W przypadku ryczałtu (najmu prywatnego) składek ZUS nie płacimy. W przypadku działalności gospodarczej albo płacimy pełne składki ZUS (jeżeli nie ma innego tytułu do ubezpieczenia) albo tylko składki na ubezpieczenie zdrowotne (jeżeli ma inny tytuł do ubezpieczenia społecznego).
Dodatkowo prowadząc działalność gospodarczą, będziemy płacić trochę wyższy podatek od nieruchomości od wynajmowanych lokali niż przed założeniem takiej działalności.
Te dwa czynniki (tj. składki ZUS oraz wyższy podatek od nieruchomości) wpływają na zmniejszenie opłacalności działalności gospodarczej w stosunku do ryczałtu.
Podsumowując, przed podjęciem decyzji: najem prywatny, czy działalność gospodarcza, warto policzyć, która opcja będzie dla nas tańsza z punktu widzenia całości obciążeń publicznoprawnych. Nie zawsze ryczałt jest opcją „tańszą”.
A jak to wygląda na gruncie VAT
Z punktu widzenia VAT najistotniejsze jest rozróżnienie, czy świadczymy usługi wynajmu, czy usługi zakwaterowania. Wynika to z faktu, że usługi wynajmu lokali na cele mieszkaniowe są z zwolnione z VAT natomiast usługi zakwaterowania są opodatkowane stawką 8%.
|
Kiedy będziemy mieli do czynienia z zakwaterowaniem? Z wyjaśnień do Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU 2015) wynika, że w tym grupowaniu statystycznym zakwaterowanie (PKWiU 55) mieszą się następujące świadczenia:
Nie mieszczą się w tym grupowaniu (a więc nie stanowią usług zakwaterowania) następujące świadczenia:
|
Ze względu na fakt, że usługa najmu lokali mieszkalnych jest zwolniona z VAT wynajmujący nie muszą rejestrować się na VAT. Co za tym idzie, nie muszą sporządzać deklaracji VAT oraz informacji JPK_VAT.
Jeśli chodzi o obowiązek posiadania kasy fiskalnej, to tego obowiązku też stosunkowo łatwo uniknąć.
Wystarczy spełniać jeden z następujących warunków:
- przyjmować całość wpłat na konto bankowe; przy czym przelewy muszą być tak opisane, żeby można je było powiązać z wykonaną usługą (bezwzględny zakaz przyjmowania opłat w gotówce), albo
- nie przekraczać wartością obrotu w poprzednim roku podatkowym oraz w bieżącym roku limitu 20.000 zł.
Istotną wadą tego, że wynajem jest zwolniony z VAT jest to, że nie można odliczyć VAT z faktur dokumentujących nabycie wynajmowanych lokali (np. w przypadku nabycia mieszkania pod wynajem na rynku pierwotnym).
Autor: Mikołaj Przybył, doradca podatkowy nr 11542
_______________
[7] Np.: orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 28 czerwca 2017 roku, sygn. I SA/Gd 727/17 (nieprawomocne); orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 kwietnia 2016 roku, sygn.: II FSK 379/14
[8] Tak było np. w WSA w Warszawie w 2017 roku. Patrz: II GPP 7/17 - Postanowienie NSA z 2017-03-08