Współpraca międzynarodowa oraz swoboda przepływu usług otwierają nowe możliwości świadczenia usług w różnych krajach. W poszukiwaniu większych zysków polscy podatnicy często decydują się na świadczenie usług na powierzonych materiałach bądź z częściowym wykorzystaniem swoich zasobów. Powstaje pytanie, czy w takich sytuacjach mamy do czynienia ze sprzedażą usług, czy towarów oraz jak prawidłowo rozliczyć tę transakcję na potrzeby podatkowe.
Świadczenie usług a dostawa towarów
Usługi mogą być wykonywane na materiałach własnych oraz powierzonych przez klienta. Takie usługi nie mogą zostać zakwalifikowane jako dostawa towarów. Usługi na ruchomym majątku rzeczowym to świadczenia mające na celu wytworzenie (przetworzenie), uszlachetnianie, przerób, serwis, ulepszenie, usługi montażowe i instalacyjne towarów z materiałów powierzonych.
Rozróżnienie pomiędzy dostawą towarów a świadczeniem usługi jest w tym przypadku trudne i może generować problemy podatkowe. Należy zwrócić uwagę, że świadczenie usługi na ruchomym majątku rzeczowym dotyczy jedynie usługi, czyli jeżeli wraz z usługą transportujemy do danego kraju także niezbędne materiały, mamy wówczas do czynienia zasadniczo z wewnątrzwspólnotową dostawą. Przykładowo więc, jeżeli polski podatnik ma wyprodukować na rzecz litewskiego podatnika określoną liczbę kłódek, to w przypadku, gdy wykona to na materiale kontrahenta, będziemy mieli do czynienia ze świadczeniem usługi na majątku ruchomym. Natomiast w przypadku dostarczenia własnego towaru będzie to WDT.
Trudniejsza kwestia dotyczy wykonania ulepszeń/uszlachetnień/przerobu/montażu na majątku rzeczowym. W sytuacji, gdy podatnik razem ze świadczoną usługą ulepszenia instaluje dodatkowe elementy, które zostały wcześniej przetransportowane z terytorium innego państwa członkowskiego, to jeżeli te dodatkowe elementy stanowią po wykonaniu usługi integralną część majątku rzeczowego, na którym wykonywana była usługa, to w takim przypadku mamy do czynienia jedynie ze świadczeniem usługi na majątku rzeczowym. Przykładem może być ulepszenie maszyny do produkcji kłódek o nowe moduły np. wstawiania dodatkowych zabezpieczeń.
Kolejna sytuacja dotyczy podatnika dodającego swoje materiały do finalnego produktu. Przykładowo w przypadku kłódek polski podatnik dodawałby zasłonkę na kluczyk, która stanowi niewielką część ceny kłódki. W takiej sytuacji również nie ma WDT, a jedynie świadczenie usługi na majątku ruchomym, ponieważ wartość dodawanych przez podatnika materiałów, będących jego własnością jest bardzo niewielka. Niektóre interpretacje mówią nawet o tym, że wartość wykorzystywanych materiałów własnych przez zleceniobiorcę nie może przekroczyć 50% (por. interpretacja z 9 marca 2016 r., sygn. IPTPP2/4512-637/15-3/SM).
Można zatem podsumować, że istotę świadczenia usługi na ruchomym majątku rzeczowym stanowią czynności przetwarzania materiału powierzonego przez zleceniodawcę tak, żeby otrzymać pożądany przez niego wyrób, przy czym wartość wykorzystanych towarów własnych w stosunku do wartości końcowego wyrobu musi być niewielka (a na pewno mniejsza niż 50%).
Miejsce świadczenia i obowiązek podatkowy
Gdy już wiadomo, czy świadczenia na rzecz zagranicznych podmiotów są sprzedażą usług, czy towarów, należy ustalić miejsce opodatkowania usługi. Miejsce opodatkowania w przypadku usług na rzeczowym majątku ruchomym uzależnione jest od statusu nabywcy. Zgodnie z treścią art. 28h pkt 2) ustawy o VAT miejscem opodatkowania usług na rzeczowym majątku ruchomym świadczonych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami VAT jest miejsce, gdzie usługi te są faktycznie wykonywane. Oznacza to więc, że polski podatnik musiałby zarejestrować się na potrzeby VAT w kraju, na terytorium którego świadczy usługi na rzecz nie-podatników, zastosować prawidłową stawkę VAT, złożyć deklarację podatkową oraz rozliczyć się z tamtejszym fiskusem. Ten wyjątek od zasady ogólnej uzależniony jest od miejsca faktycznego wykonania usługi. Zatem podatnik decydujący się na świadczenie usług na rzecz zagranicznych osób fizycznych niebędących podatnikami VAT powinien zwrócić szczególną uwagę na ten przepis. Przykładowo w sytuacji przygranicznego zakładu naprawy pojazdów dokonującego napraw zarówno w Polsce, jak i za granicą zastosowanie mogą mieć dwa reżimy podatkowe.
W przypadku usług świadczonych na rzecz podatnika VAT miejscem opodatkowania jest zgodnie z zasadami ogólnymi miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. W takim przypadku polski podatnik wystawi fakturę z informacją o odwrotnym obciążeniu oraz wykaże ją w deklaracji jako niepodlegającą opodatkowaniu w Polsce.
Momentem powstania obowiązku podatkowego jest zgodnie z zasadą ogólną moment wykonania usługi. W tym okresie podatnik powinien wykazać we właściwej deklaracji daną transakcję. Oczywiście w przypadku, gdy miejscem świadczenia będzie terytorium innego kraju, zastosowanie znajdą przepisy właściwe dla tego kraju.
Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec