Polski Ład: Grupa VAT – czy warto?

Grupa VAT - czym jest?

Grupa VAT ma być zbiorczym podatnikiem VAT w rodzaju Podatkowej Grupy Kapitałowej, ale w przeciwieństwie do niej grupować może również osoby fizyczne i wszelkie spółki osobowe i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, ale też oczywiście osoby prawne. Oznacza to, że przed organami podatkami występuje jeden podatnik VAT (reprezentowany przez przedstawiciela grupy), wystawiane są faktury w imieniu całej grupy, z użyciem jednego numeru i nazwy grupy i też składana jest jedna deklaracja w imieniu całej grupy. Wszelkie rozliczenia na zewnątrz dokonywane są – ale tylko pod katem podatku VAT – wyłącznie przez całą grupę. Także w przypadku stosowania proporcji odliczenia (art. 90) ustawy o VAT, tą proporcją rozlicza się cała grupa, a nie poszczególni członkowie (ale z niezrozumiałych powodów muszą oni również ją ustalać). Wreszcie rozliczenia międzygrupowe, nawet mieszczące się przedmiotowo w czynnościach podlegających opodatkowaniu VAT są z tego opodatkowania wyłączone, co do zasady również nie podlegają one opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych za wyjątkiem jednak sprzedaży nieruchomości udziałów lub akcji.

Jak utworzyć grupę VAT - przesłanki

Grupę będą mogły utworzyć podmioty spełniające równocześnie trzy przesłanki w postaci powiązania finansowego, ekonomicznego i organizacyjnego. Przy czym powiązania muszą istnieć w trakcie zawiązywania Grupy VAT i trwać nieprzerwanie przez okres na jaki została powołana do życia.

To co nie jest jasne, to to, czy wszystkie ww. powiązania muszą wystąpić jednocześnie. Wynika to z tego, że z jednej strony przepis wskazujący na konieczność ich wystąpienia posługuje się koniunkcją pomiędzy nimi (co zgodnie z zasadami wykładni i logiki prawniczej oznacza, iż powinny wystąpić łącznie). Z drugiej jednak strony nie poprzedzono ich słowem „łącznie” lub analogicznym słowem, jak to wielokrotnie przepisy prawa podatkowego, w tym zawarte w Polskim Ładzie czynią. Rozstrzygnięcie tej różnicy wbrew pozorom jest dosyć istotne. Ww. powiązania zdefiniowane są bowiem w następujący sposób:

Jak widać z powyższego z jednej strony warunki te oddzielnie są dużo łatwiejsze do spełnienia niż w przypadku podatkowej grupy kapitałowej. Więcej, nie muszą to być nawet podmioty powiązane w rozumieniu art. 32 ustawy o VAT. Jeżeli jednak wszystkie ww. kryteria miałaby być spełnione łącznie, to założenie Grupy VAT może się stać nieco trudniejsze.

Ponadto muszą być spełnione kryteria terytorialne, gdyż Grupę VAT mogą utworzyć podatnicy:

1) posiadający siedzibę na terytorium kraju lub

2) nieposiadający siedziby na terytorium kraju w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju.

Idzie zatem o prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu VAT w Polsce.

Grupa VAT przy tym musi mieć stały skład przez cały okres swojego trwania, jak też nie można być członkiem więcej niż jednej grupy VAT.

Obowiązki

Poza typowymi obowiązkami każdego podatnika VAT obowiązkami sprawozdawczo-rozliczeniowymi i rejestracyjnymi wprowadzane przepisy  dodatkowo obciążają podatników skupionych w grupie VAT:

• Obowiązkiem ewidencjonowania ww. czynności wewnątrzgrupowych a nie opodatkowanych
• Ustalania proporcji odliczenia zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy o VAT zarówno w odniesieniu do poszczególnych jej członków, a jeżeli to nie jest możliwe w stosunku do całej grupy.

Oczywiście zarówno w zakresie proporcji, jak i innych rozliczeń VAT, grupa VAT jest następcą prawno-podatkowym podatników ją tworzących, a ci również są jej następcami w przypadku jej rozwiązania.

Korzyści i zagrożenia

To co w założeniu ma być największą korzyścią z założenia grupy VAT, to brak opodatkowania czynności wewnątrzgrupowych (w tym brak obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności – MPP) i uproszczenie dokumentacyjne.  Biorąc pod uwagę opisane wyżej obowiązki, w ty konieczność dokumentowania czynności wewnątrzgrupowych uproszczenie dokumentacyjne jest raczej pozorne. Brak konieczności stosowania MPP jest oczywistą korzyścią, ale też jest oczywistością w ogóle. Przecież skoro czynności te będą nieopodatkowane VAT to nie ma jak podzielić tej płatności w MPP. A do czynności zewnętrznych Grupa VAT i tak MPP będzie musiała stosować, jeżeli będą to czynności objęte tym obowiązkiem.

Sam brak opodatkowania VAT jest bardzo względną korzyścią. Podatek ten jest przecież w założeniu neutralny, a więc podlega odliczeniu. Co więcej w przypadku sprzedaży wg stawek preferencyjnych przy zakupach ze stawką podstawową od pozostałych członków grupy, brak opodatkowania będzie więc oznaczał stratę dla tych członków grupy VAT. Jedyną realną korzyścią jest zasadniczy brak opodatkowania czynności wewnątrzgrupowych podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ale też jeżeli one nie podlegają opodatkowaniu jako tego rodzaju czynności. Tylko zatem ci podatnicy, którym opłacać się będzie rezygnacja z podatku naliczonego dla tych czynności zyskają również na podatku od czynności cywilnoprawnych.

Co do zagrożeń to przede wszystkim wskazuje się na solidarną odpowiedzialność członków Grupy VAT za zobowiązania całej grupy z tytułu podatku VAT. Istotą solidarnej odpowiedzialności jest to, że wierzyciel może ściągnąć całość należności od jednego dłużnika solidarnie odpowiedzialnego i w ten sposób zobowiązanie wygasa. Powstaje pytanie, czy takie rozwiązanie w przypadku Grupy VAT jest uzasadnione? Z pewnością stanowi to ogromne ułatwienie dla organów skarbowych, które będą mogły wybrać członka grupy do egzekucji zobowiązania zamiast dochodzić zobowiązania od grupy jako takiej. Pamiętać bowiem trzeba, że pod kątem zdolności prawnej każdy z członków Grupy VAT pozostaje odrębnym podmiotem, odrębnym bytem prawnym. Ale z drugiej strony z punktu widzenia zobowiązania podatkowego w VAT (i podmiotowości prawnopodatkowej w tym podatku) podatnikiem jest cała Grupa VAT i tak jest też istota jej działania. Rozwiązanie to więc ocenić należy, jako co najmniej kontrowersyjne, a z pewnością ryzykowne dla członków Grupy.

Polecamy: Komplet PODATKI 2022

Polecamy: Komplet Polski Ład - Jak przygotować się do zmian 2022 Podatki. Rachunkowość. Prawo pracy i ZUS + ebook w PREZENCIE

Czy warto utworzyć grupę VAT?

Grupa VAT, choć budzi mało kontrowersji jako jedno z niewielu rozwiązań Polskiego Ładu, to również wydaje się być rozwiązanie mało atrakcyjnym, co dziwi o tyle, że w innych krajach UE, gdzie już funkcjonuje, jest dość popularne. Korzyści podatkowe dotyczyć będą tylko tych podatników, których stawka sprzedaży i kupna jest tożsama. Wiele wątpliwości budzi przy tym spełnienie przesłanek do utworzenia grupy, rzekome zmniejszenie obowiązków dokumentacyjnych w połączeniu z pewnymi ryzykami.

Podsumowując:

Dor.pod.,r.pr. Mirosław Siwiński, partner w Advicero Nexia