Zmianie ma ulec cały model opodatkowania VAT wykonywania robót budowlanych. Wiele działań objętych zostanie już od 1 stycznia tzw. odwrotnym obciążeniem VAT, czyli procedurą, w ramach której obowiązek rozliczania podatku VAT zostaje przeniesiony ze sprzedawcy na nabywcę. Usługa będzie podlegać nowym zasadom, jeżeli łącznie spełniać będzie następujące warunki:
- znajdzie się w katalogu wprowadzonym nowym załącznikiem do ustawy o VAT – zał. nr 14;
- świadczyć ją będzie podwykonawca.
Nowe przepisy znajdą zastosowanie do płatności dokonanych od Nowego Roku.
Jak określić zakres usług?
Wyczerpujący katalog usług podlegających nowym zasadom rozliczeń opiera się o Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług (PKWiU). Przyporządkowanie do konkretnego grupowania PKWiU jest trudne, zwłaszcza w przypadku usług kompleksowych oraz usług obejmujących dostawę towaru i wykonanie usługi jednocześnie (np. dostawa z montażem). Nie istnieją akty prawne precyzyjnie określające zasady przyporządkowania.
Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz
Organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego nie określają przyporządkowania PKWiU towarów i usług. Przykładowo, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 22 września 2016 r., nr IBPP2/4512-470/16-3/RSz, stwierdził wprost, że „analiza prawidłowości wskazanej przez Wnioskodawcę we wniosku klasyfikacji wykonywanych czynności do właściwego grupowania statystycznego, nie mieści się w ramach określonych przepisem art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa”.
Kim jest podwykonawca?
Ustawa zmieniająca, jak i żaden przepis prawa podatkowego nie definiuje jednak pojęcia podwykonawcy. Trudno więc określić, czy dany przedsiębiorca działa jako podwykonawca i jako taki ma obowiązek rozliczyć VAT w procedurze odwrotnego obciążenia. W odpowiedziach na pytania pojawiające się podczas konsultacji społecznych Ministerstwo Finansów stwierdziło, że należy odwołać się do słownikowej definicji pojęcia podwykonawcy, zgodnie z którą oznacza to „firmę lub osobę wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy”.
Utrudnione zwroty
Przedsiębiorcy świadczący usługi objęte odwrotnym obciążeniem nie będą mogli wykazać VAT należnego i skompensować z nim VAT od towarów i usług nabytych w związku z ich świadczeniem. Będą zmuszeni występować o zwrot VAT. Ten po zmianach będzie mocno utrudniony. Może zostać bowiem wstrzymany na czas weryfikacji zasadności zwrotu.
Zgodnie z nowymi przepisami weryfikacja może objąć „sprawdzenie rozliczenia podatnika, rozliczeń innych podmiotów biorących udział w obrocie towarami lub usługami, będącymi przedmiotem rozliczenia podatnika, oraz sprawdzenie zgodności tych rozliczeń z faktycznym przebiegiem transakcji”. Trwać może do trzech miesięcy, co, choć jest rozwiązaniem bardziej korzystnym od zawartego w pierwotnym projekcie ustawy (który w ogóle nie przewidywał czasowego ograniczenia), może poważnie zachwiać płynnością podatnika.
Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM
Sankcje
W przypadku powzięcia przez organy podatkowe podejrzeń, że podatnik „miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać”, iż dostawcy lub nabywcy świadczący na jego rzecz usługi (również pośrednio) uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku, naczelnik urzędu skarbowego z mocy prawa wyrejestrowuje go z rejestru podatników VAT. Taki przedsiębiorca nie uzyska zwrotu podatku.
Uszczuplenie należności budżetowych, takie jak niewpłacenie podatku np. przez zamawiającego, który błędnie uznał, że nie jest obowiązany do zastosowania odwrotnego obciążenia, lub odliczenie VAT przez podwykonawcę objętego odwrotnym obciążeniem, od Nowego Roku oprócz odsetek będą wiązać się z obowiązkiem dopłaty 30% niewpłaconego lub nienależnie odliczonego VAT. W razie samodzielnego skorygowania deklaracji i wpłacenia podatku sankcja będzie wynosić 20%.
Na tym nie będą się kończyć konsekwencje stwierdzenia przez organy podatkowe uszczuplenia należności budżetowych. Zmianie ulega też Kodeks karny skarbowy, w którym zaostrzono sankcje za nieprawidłowe rozliczanie podatków .
Organy podatkowe dostają do ręki coraz więcej narzędzi do kontroli podatników. W przypadku branży budowlanej można dostrzec w całokształcie zmian tendencję do zabezpieczenia otrzymania przez fiskusa całego potencjalnie należnego VAT i jednocześnie dokładnego sprawdzenia zasadności zwrócenia podatnikom każdej złotówki. W przypadku nadużycia nowych uprawnień przez urzędników nie wróży to dobrze płynności finansowej w sektorze budowlanym.
Autor: Arkadiusz Łagowski, menedżer, doradca podatkowy
Źródło: Grant Thornton