Kogo obejmie mechanizm podzielonej płatności?
Mechanizm podzielonej płatności (split payment) wprowadza ustawa z 15 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz.62). Nowy system dotyczy wszystkich podatników realizujących transakcje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (B2B).
Przepisy przewidują, że obecnie, tj. począwszy od 1 lipca 2018 roku, będzie to metoda dobrowolna. Jednakże, nawet jeżeli przedsiębiorca nie zamierzasz regulować płatności tą metodą, dotknie ona go w chwili, gdy jego kontrahent zechce zapłacić za fakturę za pośrednictwem tej nowej metody płatności.
Dzieje się tak, ponieważ, w celu zgromadzenia na rachunku VAT pieniędzy, zostanie on zmuszony (ekonomicznie, a nie prawnie) do realizacji płatności split payment.
Na czym polega split payment?
Przedsiębiorca, regulując zobowiązanie przelewem bankowym wynikające ze standardowej faktury, będzie mógł zdecydować o zastosowaniu metody podzielonej płatności. W takim wypadku, poza wskazaniem łącznej kwoty płatności, poda również zawartą w niej kwotę VAT. Bank obsługujący odbiorcę płatności kwotę VAT podaną na przelewie przesunie niezwłocznie na rachunek bankowy zwany rachunkiem VAT. Kwota VAT z danej faktury zasili dedykowany rachunek VAT dostawcy towarów lub usług.
Polecamy: VAT 2018. Komentarz
Na rachunku rozliczeniowym (głównym) pozostanie do dyspozycji właściciela kwota netto z transakcji.
Jak będzie funkcjonował nowy rachunek przedsiębiorcy dla VAT?
Kluczowym elementem mechanizmu split payment jest rachunek VAT. Od 1 lipca br. rachunek ten banki lub SKOK-i są zobowiązane uruchamiać automatycznie, jako dodatkowe rachunki do rachunku firmowego, przeznaczone do gromadzenia kwoty VAT. Oto kilka podstawowych informacji związanych z tym rachunkiem:
- rachunek VAT stanowi coś w rodzaju „subkonta” do rachunku podatnika dla działalności gospodarczej;
- jest to rachunek, za którego uruchomienie i prowadzenie bank lub SKOK nie pobierze żadnych opłat, tj. jest całkowicie bez opłat;
- w przypadku gdy przedsiębiorca posiada kilka rachunków w jednym banku, wówczas dla tych wszystkich rachunków bank utworzy jeden rachunek VAT, ale, na wniosek przedsiębiorcy, może takich rachunków utworzyć kilka, np. odrębnie dla każdego z rachunków;
- jeżeli natomiast mamy do czynienia z sytuacją, w której przedsiębiorca posiada kilka rachunków, ale w różnych bankach, wtedy każdy z tych banków zobowiązany jest uruchomić osobny rachunek VAT, czyli nie może zostać utworzony jedynie jeden zbiorczy rachunek w jednym banku dla wszystkich kont znajdujących się w różnych bankach.
Co o rachunku VAT mówi prawo bankowe?
Przechodząc do szczegółowych rozwiązań prawnych związanych z rachunkiem VAT, sięgnijmy do zapisów art. 49 ustawy prawo bankowe, zgodnie z którym rachunki rozliczeniowe oraz rachunki lokat terminowych mogą być prowadzone wyłącznie dla:
- osób prawych,
- jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną,
- osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, w tym dla osób będących przedsiębiorcami.
Oznacza to, że rachunek VAT prowadzony w bankach może zostać utworzony jedynie dla rachunków firmowych, w tym zakresie przepisy nie obejmują rachunków zakładanych przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności.
W świetle natomiast z art. 62a prawa bankowego (który wchodzi w życie 1 lipca 2018 r., podobnie jak cały Rozdział 3a dotyczący rachunku VAT):
1) dla rachunku rozliczeniowego bank prowadzi rachunek VAT,
2) rachunek VAT jest prowadzony w walucie polskiej,
3) dla rachunków rozliczeniowych prowadzonych dla tego samego posiadacza bank prowadzi jeden rachunek VAT, niezależnie od liczby prowadzonych dla tego posiadacza rachunków rozliczeniowych. W przypadku prowadzenia więcej niż jednego rachunku rozliczeniowego dla tego samego posiadacza bank prowadzi, na wniosek tego posiadacza, więcej niż jeden rachunek.
Dodatkowo, bank nie założy rachunku VAT dla rachunku rozliczeniowego prowadzonego w innej walucie niż waluta polska.
Prawo bankowe przewiduje także, że:
- otwarcie i prowadzenie rachunku VAT nie wymaga zawarcia odrębnej umowy;
- otwarcie i prowadzenie rachunku VAT jest wolne od dodatkowych prowizji i opłat dla banku;
- środki pieniężne zgromadzone na rachunku VAT mogą być, zgodnie z ustaleniami strony, oprocentowane,
- bank informuje posiadacza rachunku rozliczeniowego o numerze rachunku VAT oraz ustalonych zasadach i terminach informowania posiadacza rachunku rozliczeniowego o saldzie na rachunku VAT;
- dla rachunku VAT nie stosuje się przepisu art. 728 Kodeksu cywilnego (wyciąg z rachunku).
Obsługa rachunku VAT przez bank
Dla danej transakcji, w celu realizacji przelewu bank w pierwszej kolejności obciąża kwotą podatku od towarów i usług rachunek VAT nabywcy towarów i usług i uznaje tą kwotą jego rachunek rozliczeniowy zgodnie z komunikatem przelewu.
Natomiast w przypadku, gdy występuje brak środków na rachunku VAT przedsiębiorcy, w celu realizacji przelewu, bank obciąża wyłącznie rachunek rozliczeniowy nabywcy towarów i usług kwotą odpowiadającą wartości sprzedaży brutto wskazanej w komunikacie przelewu.
Jeżeli dochodzi do sytuacji posiadania przez przedsiębiorcę środków na rachunku VAT w wysokości niewystarczającej (zbyt mało środków) na zapłatę kwoty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług wskazanej w komunikacie przelewu, w celu realizacji przelewu, bank obciąża rachunek VAT do wysokości salda na tym rachunku i uznaje tą kwotą rachunek rozliczeniowy nabywcy towarów i usług, na podstawie komunikatu przelewu.
Z kolei w przypadku posiadania środków na rachunku rozliczeniowym w wysokości niewystarczającej na zapłatę kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży brutto wskazanej w komunikacie przelewu bank nie realizuje przelewu.
Zapłata z rachunku VAT do urzędu skarbowego
Dla realizacji przelewu w celu zapłaty VAT na rachunek urzędu skarbowego, bank, który prowadzi rachunek rozliczeniowy podatnika, obciąża kwotą wskazaną w poleceniu przelewu rachunek VAT podatnika i uznaje tą kwotą jego rachunek rozliczeniowy.
W przypadku posiadania środków na rachunku VAT w wysokości niewystarczającej na realizację przelewu do urzędu skarbowego, bank obciąża rachunek VAT do wysokości salda na tym rachunku i uznaje tą kwotą rachunek rozliczeniowy podatnika na podstawie polecenia przelewu.
Natomiast w sytuacji posiadania środków na rachunku rozliczeniowym w wysokości niewystarczającej na realizację przelewu do urzędu skarbowego, bank nie realizuje przelewu.
Warto mieć na uwadze, że bank nie jest obowiązany do sprawdzenia prawidłowości obliczenia kwoty odpowiadającej kwocie podatku VAT wskazanej w komunikacie przelewu. Dodatkowo, gdy płatność za fakturę zostanie dokonana na podstawie komunikatu przelewu na rachunek odbiorcy, dla którego bank nie prowadzi rachunku VAT, bank dokonuje zwrotu środków przy użyciu komunikatu przelewu.
Zamknięcie rachunku rozliczeniowego z rachunkiem VAT
Co dzieje się z rachunkiem VAT w sytuacji, gdy przedsiębiorca zamyka rachunek rozliczeniowy? Przepisy prawa bankowego zakładają, że przed zamknięciem rachunku rozliczeniowego bank zamyka rachunek VAT, który jest prowadzony dla tego rachunku rozliczeniowego, jeżeli ten rachunek VAT nie jest prowadzony dla innego rachunku rozliczeniowego.
Przy czym, przed zamknięciem rachunku VAT bank uznaje kwotą środków zgromadzonych na rachunku VAT, na dzień zamknięcia rachunku VAT, wskazany przez posiadacza rachunku VAT jego inny rachunek VAT, prowadzony w tym samym banku.
W przypadku niewskazania przez posiadacza rachunku VAT innego rachunku VAT prowadzonego w tym samym banku, bank przed zamknięciem rachunku VAT uznaje rachunek rozliczeniowy, dla którego otwarty jest ten rachunek VAT tego posiadacza, kwotą środków zgromadzonych na rachunku VAT, na dzień zamknięcia rachunku VAT, zgodnie z informacją o postanowieniu naczelnika urzędu skarbowego (o której mowa w art. 108b ust. 4 ustawy o VAT).
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług,
- ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe,
- ustawa z 15 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz.62).
W dniu 19 czerwca 2018 roku w Warszawie odbyła się konferencja „Rewolucja split payment”, zorganizowana przez Sage Academy, która dotyczyła zagadnienia w zakresie problematyki split payment z dwóch perspektyw: z punktu widzenia osób zarządzających firmą oraz z punktu widzenia działów finansowo-księgowych. Niniejszy artykuł powstał na podstawie wypowiedzi i materiałów z tej konferencji.