Ujemna wartość firmy
Jeżeli dochodzi do sytuacji, w której cena nabycia przedsiębiorstwa bądź też jego zorganizowanej części jest niższa niż wartość godziwa przejętych aktywów, podatnicy mają do czynienia z ujemną wartością firmy.
W sytuacji przejęcia jednego przedsiębiorstwa lub jego części przez inny podmiot, podczas tworzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego wartość aktywów netto przedsiębiorstwa wykazać należy w wartości godziwej (którą podatnicy najczęściej wyceniają według wartości rynkowej bądź też w wartości oszacowanej przez rzeczoznawcę).
Polecamy: Controlling i Rachunkowość Zarządcza – prenumerata
Co do zasady w konsekwencji kwota płacona za nabyte przedsiębiorstwo jest wyższa od sumy aktywów wchodzących w jego skład, w innym bowiem wypadku mogłoby się okazać, że korzystniejszą ekonomicznie opcją jest sprzedaż poszczególnych aktywów na rynku. Jeśli jednak jest odwrotnie, różnicę między wartością aktywów netto a kwotą zapłaconą za przejęcie nazywamy ujemną wartością firmy (czyli negative goodwill).
Księgowe ujęcie ujemnej wartości firmy
Sposób, w jaki ujemna wartość firmy podlegać powinna ewidencji, uregulowany został w art. 44b ust. 11 i 12 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z powyższym uregulowaniem, ujemną wartość firmy należy podzielić na dwie części, tj.:
- co do części ujemnej wartości, która nie przekracza wartości godziwej nabytych aktywów trwałych (z wyłączeniem długoterminowych aktywów finansowych notowanych na regulowanych rynkach) - część tę jednostka powinna zaliczyć do rozliczeń międzyokresowych przychodów przez okres będący średnią ważoną okresu ekonomicznej użyteczności nabytych i podlegających amortyzacji aktywów,
- co do części ujemnej wartości firmy, która przekracza wartość godziwą aktywów trwałych (z wyłączeniem długoterminowych aktywów finansowych notowanych na regulowanych rynkach) - część tę jednostka powinna zaliczyć do pozostałych przychodów operacyjnych na dzień połączenia.
Polecamy: Wideoakademia księgowych i biur rachunkowych
Zgodnie z powyższym ujemną wartość firmy ujętą na koncie 84 rozlicza się przez okres będący średnią ważoną ekonomicznej użyteczności nabytych i podlegających amortyzacji aktywów zapisem:
- Wn konto 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów",
- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".
Ta część ujemnej wartości firmy, która przekracza wartość godziwą aktywów trwałych, zaliczana jest do przychodów na dzień nabycia, zapisem:
- Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu",
- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".
Podatkowe ujęcie ujemnej wartości firmy
Poruszając kwestię podatkowego ujęcia ujemnej wartości firmy należy zauważyć, iż przepisy o podatku dochodowym w ogóle nie używają tego pojęcia. Jednakże niebezpośrednio, przepisy podatkowe poruszają możliwość jej wystąpienia w art. 16g ust. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz w przepisie art. 22g ust. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które określają sposób ustalenia wartości początkowych przejętych w ramach przedsiębiorstwa środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych. Zgodnie z powyższymi, łączną wartość początkową nabytych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowi:
1) suma ich wartości rynkowej - w przypadku wystąpienia dodatniej wartości firmy,
2) różnica między ceną nabycia a wartością składników majątkowych niebędących środkami trwałymi ani wartościami niematerialnymi i prawnymi - w przypadku niewystąpienia dodatniej wartości firmy.
W celu właściwego rozumienia tego przepisu należy zdefiniować pojęcie składników majątkowych. W myśl przepisów podatkowych, są to aktywa w rozumieniu ustawy o rachunkowości, pomniejszone o przejęte długi funkcjonalnie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą zbywcy, o ile długi te nie zostały uwzględnione w cenie nabycia.
W związku z powyższym należy stwierdzić, iż nie jest możliwa amortyzacja ujemnej wartości firmy, a jedynie nabytych drogą przejęcia środków trwałych.