Amortyzacja mieszkania wykorzystywanego w działalności gospodarczej

Kiedy lokal mieszkalny jest środkiem trwałym?

Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu,  poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu, bądź też na zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów, a także zostać właściwie udokumentowany. Zgodnie z powyższym podatnik ma możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wszelkich wydatków, pod warunkiem, że mają one bezpośredni związek z prowadzoną działalnością, a ich poniesienie ma wpływ na wielkość osiągniętego przychodu.

Regulacje zawarte w art. 22a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią, iż co do zasady  amortyzacji podlegają budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, stanowiące własność lub współwłasność podatnika pod warunkiem, iż zostały one nabyte lub wytworzone we własnym zakresie oraz są kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania . W związku z powyższym aby lokal mieszkalny zaliczony mógł być do środków trwałych podlegających amortyzacji, musi on być własnością/współwłasnością podatnika, być nabyty bądź wytworzony przez podatnika w jego własnym zakresie, być kompletny oraz zdatny do użytkowania zarówno faktycznego, jak i prawnego, przewidywany okres użytkowania lokalu ma być dłuższy niż rok, a sam lokal wykorzystywany ma być przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną działalnością albo oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Warto także zauważyć, iż amortyzacji podlegają także własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.

Wartość początkowa nieruchomości

Podstawą dokonywania odpisów amortyzacyjnych jest wartość początkowa środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych. Z tego powodu w celu dokonania amortyzacji należy przede wszystkim określić wartość początkową mieszkania. Najczęstszym przypadkiem jest określanie jej jako ceny, za którą dana nieruchomość została przez podatnika nabyta, powiększając ją także o koszty powiązane z zakupem, czyli dla przykładu koszty notarialne, podatek od czynności cywilnoprawnych, czy też koszty związane z wykończeniem nieruchomości i przystosowaniem jej do użytkowania w celach działalności.

Jeśli nieruchomość wytworzył sam podatnik, wartość początkowa nieruchomości równa jest kosztom jej wytworzenia.

W przypadku, gdy podatnik nabył nieruchomość drogą dziedziczenia bądź darowizny, wartość początkowa równa jest wartości rynkowej. W celu określenia wartości rynkowej nieruchomości konieczne jest uzyskanie wyceny sporządzonej przez rzeczoznawcę.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Określając wartość nieruchomości podatnik może także zdecydować się na zastosowanie metody uproszczonej. W tym przypadku wartość początkową stanowi kwota 988 złotych, pomnożona przez powierzchnię lokalu. Należy zauważyć, iż ten sposób obliczania wartości początkowej często skutkuje uzyskaniem kwoty mniejszej, niż miałoby to miejsce w przypadku użycia innych metod jej ustalenia.

Stawki amortyzacji

Stawki amortyzacji zależne są od prawa, jakie podatnik posiada do lokalu. Istnieje także możliwość skorzystania ze stawki indywidualnej. Metodę amortyzacji wybrać należy przed jej rozpoczęciem.

Pierwsza metoda stosowana jest, gdy podatnik jest w posiadaniu prawa własności do nieruchomości. Stawka w tym przypadku to 1,5%.

Inna stawka obowiązuje podatnika, który posiada własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego bądź też prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej. Wówczas wynosi ona 2,5%. Podobnie jest w przypadku amortyzacji budynków niemieszkalnych.

Istnieje także możliwość zastosowania stawki indywidualnej. Zachodzi ona w sytuacji, w której nabyta nieruchomość była używana przez okres co najmniej 60 miesięcy, bądź też została ulepszona, co nastąpić musiało przed wprowadzeniem do ewidencji, a wydatku związane z ulepszeniem stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej. Stawkę ustala sam podatnik w wysokości 1,5% do 10%. Okres amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat. Pod uwagę należy wziąć także stanowisko organu podatkowego przedstawione w interpretacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi, z dnia 9 grudnia 2016 r., sygn. 1061-IPTPB1.4511.805.2016.2.SJ:

„W zawartej w art. 22j ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych definicji „używany środek trwały” występują dwa istotne elementy: pojęcie „przed nabyciem”, które oznacza, że chodzi o jakiekolwiek przeniesienie własności (np. darowizna, nabycie) oraz udowodnienie „wykorzystania”, bez doprecyzowania przez kogo i na jakie cele dany składnik majątku miał być wykorzystywany. Zgodnie z definicją słownikową, przez pojęcie używania rozumie się wykorzystywanie, czyli używanie czegoś z korzyścią, pożytkiem (Słownik współczesny języka polskiego pod red. prof. dr. hab. Bogusława Dunaja, wyd. Wilga, Warszawa 1996, s. 1296). Używanie środka trwałego musi zatem nastąpić przed jego nabyciem przez podatnika, co oznacza, że podatnik może zastosować indywidualną stawkę amortyzacji, jeżeli nabył używany środek trwały, który przed jego nabyciem był wykorzystywany u poprzedniego właściciela (właścicieli) przez wymagany okres 60 miesięcy. […] Zastosowanie indywidualnej stawki amortyzacyjnej jest możliwe wyłącznie do składników majątku, które przed wprowadzeniem do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i przed dokonaniem ulepszenia spełniały ustawowe kryteria uznania je za środek trwały. Stawkę tę można stosować dla używanych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika lub dla ulepszonych środków trwałych, które przed wprowadzeniem do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych uległy ulepszeniu.”

Zmiana formy opodatkowania

Kwestia amortyzacji mieszkania w sytuacji, w której podatnik zmienił formę opodatkowania z ryczałtu ewidencjonowanego na zasady ogólne stała się przedmiotem indywidualnej interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 8 maja 2017 r., sygn. 0115-KDIT3.4011.14.2017.1.PSZ. Zgodnie ze stanowiskiem tam przedstawionym, „w przypadku rezygnacji z opodatkowania w formie zryczałtowanego podatku dochodowego i przejścia na opodatkowanie dochodów w oparciu o tzw. zasady ogólne, odpisy amortyzacyjne za okres opodatkowania ryczałtem należy uwzględnić w prowadzonej ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Przy czym, odpisy amortyzacyjne za okres opodatkowania ryczałtem, po przejściu na tzw. zasady ogólne nie stanowią kosztów uzyskania przychodu”. Ponadto podkreślono, iż zmiana formy opodatkowania z ryczałtu ewidencjonowanego na zasady ogólne nie powoduje zmiany wybranej już metody amortyzacji lokalu mieszkalnego. Podatnik dokonując wyboru metody amortyzacji lokali mieszkalnych w momencie wpisania ich do wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych zgodnie z art. 22j ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zobowiązany jest do kontynuowania wybranej metody amortyzacji aż do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego.