Zmiana stawek amortyzacyjnych dla celów bilansowych

Jednostka powinna ustalić stawkę amortyzacyjna dla przyjmowanych do używania środków trwałych zgodnie z art. 31 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji.

Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, na określenie którego wpływają w szczególności:

• liczba zmian, na których pracuje środek trwały,

• tempo postępu technologiczno-ekonomicznego,

  

  Autopromocja

  Webinar: VAT 2025

  Sprawdź

• wydajności środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem,

• prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego,

• przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.

  

  Autopromocja

  Webinar: VAT 2025

  Sprawdź

Należy podkreślić, że stawki amortyzacyjne ustalone dla celów bilansowych mogą różnić się od stawek ustalonych dla celów podatkowych.

Ustalenie stawki amortyzacji dla celów bilansowych i podatkowych

Jednostka w dniu 10 kwietnia 2017 roku nabyła samochód ciężarowy o wartości 100.0000 zł, który będzie wykorzystywany przez jednostkę przez cztery lata.

Stawka amortyzacji dla celów podatkowych dla samochodów ciężarowych wynosi 20% i określona została w wykazie stawek amortyzacyjnych stanowiącym załącznik do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 1991 Nr 80 poz. 350 z późn. zm.) lub ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 1992 Nr 21 poz. 86 z późn. zm.).

Stawka amortyzacyjna dla celów bilansowych stawka amortyzacyjna wyniesie 25% (tj. 100 / 4 lata).

 Obowiązek weryfikacji stawek amortyzacyjnych

Poprawność stosowanych stawek amortyzacyjnych powinna być przez jednostkę okresowo weryfikowana, powodując odpowiednią korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów amortyzacyjnych. Należy rozważyć przez jaki pozostały okres środek trwały będzie jeszcze wykorzystywany w jednostce. Pod uwagę należy wziąć powyższe czynniki, m.in. czy zmianie uległa wydajność środka trwałego, liczba zmian na których pracuje środek trwały itp.

W efekcie przeprowadzonej analizy może się okazać, że jednostka powinna:

• wydłużyć okres amortyzacji, tj. zmniejszyć stawkę amortyzacyjną,

• skrócić okres amortyzacji, tj. zwiększyć stawkę amortyzacyjną.

Polecamy: Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian (książka)
Autorzy: prof. dr hab. Irena Olchowicz, dr Agnieszka Tłaczała, dr Wanda Wojas, Ewa Sobińska, Katarzyna Kędziora, Justyna Beata Zakrzewska, dr Gyöngyvér Takáts

PRZYKŁAD - Ustalenie nowej stawki amortyzacji w tracie używania środka trwałego

Jednostka nabyła środek trwały w grudniu 2014 r. o wartości 12.000 zł, który został wprowadzony do ewidencji środków trwałych. Środek trwały był amortyzowany od stycznia 2015 roku przy zastosowaniu 10% stawki amortyzacji (tj. odzwierciedlała 10-letni okres użytkowania środka trwałego).

W grudniu 2016 roku została przeprowadzona weryfikacja środków trwałych, w wyniku której została podjęta decyzja o przedłużeniu okresu użytkowania środka trwałego o 2 lata, czyli do końca 2026 r.

Jak ustalić nową stawkę amortyzacji?

Odpisy amortyzacyjne w 2015 r. i 2016 r. wyniosły po 1.200 zł (tj. 12.000 zł x 10%). Wartość netto środka trwałego na 31 grudnia 2016 roku wynosi 9.600 zł (12.000 zł - 1.200 zł - 1.200 zł).

Kolejność obliczeń:

1. Nowy okres amortyzacji to 10 lat (stawka amortyzacji 10%)
2. [Wartość netto / (Wartość początkowa x 10)] x 100% , tj. [9.600 zł / (12.000 zł x 10)] x 100% = 8%
3. Roczna stawka amortyzacji, tj. nowa stawka amortyzacji x wartość początkowa 8% x 12.000 zł = 960 zł 
4. Miesięczna stawka amortyzacji 960 zł / 12 miesięcy = 80 zł

Ewidencja księgowa miesięcznej amortyzacji - 80 zł miesięcznie od stycznia 2017 roku:
Wn "Amortyzacja"
Ma "Umorzenie środków trwałych"

---

Czy można zmienić stawkę amortyzacyjną w ciągu roku?

Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości stawki amortyzacyjne mogą zostać zmienione od początku kolejnego roku obrotowego. Jednostka nie może zmieniać przyjętych stawek amortyzacyjnych w trakcie roku obrotowego.

Warto podkreślić, że przepisy pozwalają zmienić stawkę amortyzacyjną, natomiast nie pozwalają na zmianę raz przyjętej metody amortyzacji środków trwałych, np. zmiany metody liniowej na metodę degresywną.