Chodzi o projekt z dnia 31 października 2018 r. ustawy o zmianie ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, który jest obecnie na etapie uzgodnień, konsultacji społecznych i opiniowania.
Efektem proponowanych zmian ma być zwiększenie operacyjności, efektywności i skuteczności działania nadzoru publicznego nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich. Zakłada się także zwiększenie decyzyjności wykonawczej i operacyjnej, a także zapewnienie większej niezależność finansowej organu nadzoru audytowego, co jest niezbędne do właściwej realizacji zadań nadzorczych.
Dlaczego zmiany?
Zdaniem ustawodawcy funkcjonujący obecnie organ nadzoru publicznego, tj. Komisja Nadzoru Audytowego (KNA) nie ma wystarczających narzędzi pozwalających na kontrole jakości usług świadczonych przez firmy audytorskie w tym zakresie, gdyż system nadzoru publicznego opiera się w dużej mierze na nadzorze pośrednim, w którym istotną rolę odgrywa samorząd zawodowy biegłych rewidentów (Polska Izba Biegłych Rewidentów - PIBR).
Wśród wymienianych problemów wskazuje się m.in. na trudności w zatrudnieniu wystarczającej liczby kontrolerów na potrzeby zadań KNA, gdzie do chwili obecnej nie został skompletowany zespół kontrolerów w zakładanym składzie (mimo faktu, że ogłoszenia o wolnych stanowiskach są ciągle dostępne).
Konieczność zmian wynika także stąd, że samorząd zawodowy biegłych rewidentów nie podejmował wystarczającej aktywności w zakresie zadań powierzonych mu do realizacji ustawą w ramach nadzoru publicznego sprawowanego przez KNA. Problemem jest ponadto przewlekłość prowadzonych postępowań przez organy PIBR.
Oczekuje się więc, że dzięki projektowanym zmianom w ustawie o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, zniknął powyższe problemy i wzmocniony zostanie nadzór publiczny nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich.
Nowa instytucja nadzoru audytowego
Zgodnie z propozycją zawartą w projekcie powołana zostanie nowa instytucja, tj. Polska Agencja Nadzoru Audytowego, w miejsce obecnej Komisji Nadzoru Audytowego. Jeżeli chodzi o ramy prawne, zakłada się, że będzie to państwowa osoba prawna, która wejdzie w skład sektora finansów publicznych i będzie sprawować nadzór publiczny nad audytem w Polsce (w rozumieniu dyrektywy 2006/43/WE oraz rozporządzenia 537/2014).
Polska Agencja Nadzoru Audytowego ma zacząć realizowanie określonych przez ustawodawcę zadań od 1 stycznia 2020 r., tzn. od tej daty nowy organ nadzoru będzie w pełni operacyjny i rozpocznie wykonywanie wszystkich zadań przewidzianych projektem ustawy zmieniającej.
Przepisy projektu ustawy przewidują możliwość finansowania działalności tego organu z dotacji budżetu państwa, jednakże co do zasady koszty działalności Agencji pokrywane będą z jej przychodów, takich jak: opłata z tytułu nadzoru od firm audytorskich, opłaty za wpis na listę firm audytorskich oraz inne przychody.
Polecamy: Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – nowe procedury
Agencja zostanie wyposażona w nowe narzędzia nadzorcze, dochodzeniowe i sankcyjne. Kontrolować będzie w sposób bezpośredni:
- badania ustawowe jednostek zainteresowania publicznego (JZP) oraz jednostek niebędących jednostkami zainteresowania publicznego (nie-JZP),
- inne usługi biegłych rewidentów świadczone dla JZP i nie-JZP, objęte standardami wykonywania zawodu, w tym przede wszystkim usługi związane z funkcjonowaniem rynku kapitałowego.
W projekcie ustawy przewidziano, że kontrole KNA zaplanowane na 2019 r., a nierozpoczęte przez 1 stycznia 2020 r. będą przeprowadzone już przez Agencję.
Co z samorządem zawodowym biegłych rewidentów?
W nowym systemie nadzoru publicznego samorząd zawodowy biegłych rewidentów (PIBR), w ramach nadzoru publicznego sprawowanego przez Agencję, realizował będzie zadania jedynie w bardzo ograniczonym zakresie, przy założeniu, że ostateczną odpowiedzialność za nadzór nad realizacją tych zadań ponosić będzie nowo powołana instytucja nadzoru.
W kompetencji PIBR nadal pozostanie ustanawianie krajowych standardów wykonywania zawodu, krajowych standardów kontroli jakości oraz zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów, kontrola wypełniania przez biegłych rewidentów obowiązków z zakresu obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegłych rewidentów, a także wykonywanie zadań z zakresu zatwierdzania i rejestracji biegłych rewidentów.
Dodatkowo samorząd zawodowy biegłych rewidentów będzie realizował inne zadania własne samorządu w ramach sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta przez swoich członków.