W świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako ustawa o PDOP), amortyzacji podlegają środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne. Amortyzacji mogą podlegać również, przyjęte do używania inwestycje w obcych środkach trwałych (art. 16a ust. 2 pkt 1 ustawy o PDOP). Choć ustawa o PDOP nie definiuje pojęcia inwestycji w obcych środkach trwałych, rozumie się przez nie nakłady ponoszone na ulepszenie istniejącego już środka trwałego, który nie stanowi własności (współwłasności) podatnika, jest jednak przez niego wykorzystywany, na podstawie innego tytułu prawnego (np. umowy najmu, dzierżawy, użyczenia).
Z ulepszeniem środka trwałego, w świetle art. 16 g ust. 13 ustawy o PDOP, mamy do czynienia wówczas, gdy suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekracza 3.500 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzonej w szczególności okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji.
Za przykład nakładów o charakterze ulepszającym obcy środek trwały można między innymi podać inwestycje w celu dostosowania używanych na podstawie umowy najmu obcych budynków albo lokali, potrzebnych do prowadzonej działalności gospodarczej użytkownika (zob. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 24.4.2014 r., znak ILPB1/415-1315/13-4/AMN). Zatem koszty służące przystosowaniu i adaptacji budynku do potrzeb najemcy (które związane są z pracami wykraczającymi poza remont) należy traktować jako inwestycje w obcych środkach trwałych.
Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry
Inwestycje w obcych środkach trwałych mogą być amortyzowane za pomocą indywidualnych stawek amortyzacyjnych lub stawek określonych w wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych wnikających z załącznika nr 1 do ustawy o PDOP, które dla budynku niemieszkalnego wynoszą 2,5%. W tym miejscu należy zaznaczyć, że przy wyborze indywidualnej stawki amortyzacyjnej, minimalny okres amortyzacji dla budynków (lokali) wynosi 10 lat (art. 16j ust. 4 pkt 1 ustawy o PDOP), w związku z czym maksymalna stawka amortyzacyjna nie może przekroczyć 10% wartości początkowej. Za wartość początkową środka trwałego w postaci inwestycji w obcym środku trwałym uznaje się wszystkie prawidłowo udokumentowane wydatki poniesione w celu ulepszenia obcego środka trwałego.
Analizując kwestię amortyzacji inwestycji w obcym środku trwałym warto również odnieść się do okoliczności, w której inwestycja w obcym środku trwałym nie zostanie w pełni zamortyzowana. Sytuacja ta będzie miała miejsce np. gdy umowa najmu budynku niemieszkalnego trwała będzie krócej niż 10 lat. Wówczas nieumorzona część nakładów inwestycyjnych na obcy środek trwały może być uznana jako koszt uzyskania przychodu w sytuacji, gdy zaprzestanie użytkowania nie jest skutkiem zmiany rodzaju działalności. Dodatkowo zaprzestanie użytkowania lokalu i likwidacja środka trwałego powinna być uzasadniona ekonomicznie, co ma miejsce np. wówczas, gdy rezygnacja z korzystania z tego lokalu służy ograniczeniu ponoszonych kosztów.
Jak wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 22.7.2016 r. (znak IBPB-1-3/4510-525/16/IZ), „możliwość zaliczenia powstałej straty z tytułu niezamortyzowanej wartości inwestycji w obcym środku trwałym do kosztów uzyskania przychodów, należy oceniać przez pryzmat kryterium racjonalnego i ekonomicznego działania Spółki oraz z punktu widzenia realizacji celów wskazanych w art. 15 ust. 1 updop, a więc osiągania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Zatem, skoro art. 16 ust. 1 updop zawiera zamknięty katalog wydatków, które nie podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, a wśród tych wydatków ustawodawca nie wymienia strat powstałych w związku z likwidacją nie w pełni zamortyzowanych środków trwałych, jeżeli środki te zostały zlikwidowane z innych przyczyn aniżeli wskazane w treści art. 16 ust. 1 pkt 6 updop, oznacza to, że straty te podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów z uwzględnieniem przesłanek wskazanych w art. 15 ust. 1 updop.
Biorąc pod uwagę powyższe wyjaśnienia oraz powołane regulacje podatkowe stwierdzić należy, że z uwagi na fakt, że w rozpatrywanej sprawie wykorzystywane dotychczas w działalności Spółki inwestycje w obcych środkach trwałych uległy likwidacji (rozumianej szerzej na potrzeby analizowanej sprawy tzn. również jako pozbycie się ich w następstwie pozostawienia poniesionych nakładów u wynajmującego – właściciela budynku), a ich likwidacja została podyktowana działaniami inwestycyjnymi, a nie zmianą rodzaju prowadzonej działalności, Spółka ma prawo do jednorazowego zaliczenia niezamortyzowanej części inwestycji w obcym środku trwałym do kosztów uzyskania przychodu." W tym zakresie warto również odnieść się do uchwały NSA z 25.06.2012 r., (sygn. akt II FPS 2/12), w której wskazano, że strata odpowiadająca niezamortyzowanej wartości początkowej inwestycji w obcym środku trwałym, powstała na skutek działań podjętych w związku z realizacją celów wynikających z art. 15 ust. 1 ustawy o PDOP i niezwiązana ze zmianą profilu działalności podatnika, może stanowić dla niego koszt podatkowy.
Aleksandra Kołc, Kierownik Zespołu Podatków Bezpośrednich ECDDP Sp. z o.o.