Ogólne zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych
Okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych
Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się - co do zasady - od wartości początkowej środków trwałych i WNIP począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te wprowadzono do ewidencji, do końca tego miesiąca, w którym:
- następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową,
- postawiono je w stan likwidacji,
- zbyto je lub,
- stwierdzono ich niedobór.
Natomiast podatnik korzystający z jednorazowej metody amortyzacji ma możliwość dokonania odpisu amortyzacyjnego już w miesiącu, w którym środek trwały został wprowadzony do ewidencji.
Poza tym wyjątkowo dokonuje się również odpisów amortyzacyjnych od taboru morskiego w budowie, pomimo tego, że nie stanowi on środków trwałych w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym oo osób fizycznych (updof).
Polecamy: Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne od 1 stycznia 2017 r.
Odpisy amortyzacyjne od ujawnionych środków trwałych
Co do zasady podatnik obowiązany jest wprowadzić środek trwały do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych najpóźniej w miesiącu przekazania go do używania. Późniejsze - po dniu przyjęcia do używania - wprowadzenie składnika majątku do ww. ewidencji uznaje się za ujawnienie środka trwałego(art. 22d ust. 2 updof).
Odpisy amortyzacyjne od ujawnionych środków trwałych mogą być naliczane w ciężar kosztów uzyskania przychodów począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wprowadzone do ewidencji.
Wybór metody amortyzacji
Podatnicy dokonują wyboru jednej z metod amortyzacji przed jej rozpoczęciem. Wybraną metodę stosują do pełnego zamortyzowania środka trwałego.
Częstotliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych
Odpisów podatnicy mogą dokonywać:
- w równych ratach co miesiąc,
- w równych ratach co kwartał albo
- jednorazowo na koniec roku podatkowego.
W ramach tej samej metody amortyzacji podatnik może w poszczególnych latach podatkowych zmieniać częstotliwość zaliczania odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodów, np. w jednym roku podatkowym może dokonywać odpisów jednorazowo na koniec roku, a w następnym roku co miesiąc.
Częstotliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych dla poszczególnych środków trwałych może być różna.
Amortyzacja środków trwałych i WNIP wykorzystywanych sezonowo
Odpisów amortyzacyjnych od używanych sezonowo środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonuje się wyłącznie w okresie ich wykorzystywania.
Wysokość odpisu miesięcznego może zostać ustalona na dwa sposoby:
1) przez podzielenie rocznej kwoty odpisów amortyzacyjnych przez liczbę miesięcy w sezonie (w miesiącach używania składniki majątku ulegają przyśpieszonej amortyzacji, a odpis jest w tym przypadku równy odpisowi rocznemu),
2) przez podzielenie rocznej kwoty odpisów amortyzacyjnych przez 12 miesięcy w roku (następuje wówczas wydłużenie okresu amortyzowania)
W obu przypadkach odpisy ujmowane są w kosztach tylko w miesiącach wykorzystywania środków trwałych.
Podatnik wykorzystuje środek trwały w każdym roku w okresie od czerwca do października (5 m-cy). Wartość początkowa środka trwałego wynosi 30.000 zł, a roczna stawka amortyzacyjna 20%.
I sposób ustalenia odpisów amortyzacyjnych
Podatnik ustalił roczny odpis amortyzacyjny w wys. 6.000 zł (30.000 zł x 20% = 6.000 zł).
Miesięczny odpis amortyzacyjny ustala poprzez podzielenie rocznej kwoty odpisów amortyzacyjnych przez liczbę miesięcy w sezonie. Miesięczny odpis amortyzacyjny wyniesie zatem 1.200 zł (6.000 zł : 5 m-cy).
Rocznie podatnik zaliczy do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne w wysokości 6.000 zł (1.200 zł x 5 m-cy).
II sposób ustalenia odpisów amortyzacyjnych
Podatnik ustalił roczny odpis amortyzacyjny w wys. 6.000 zł (30.000 zł x 20% = 6.000 zł).
Miesięczny odpis amortyzacyjny ustala poprzez podzielenie rocznej kwoty odpisów amortyzacyjnych przez 12 miesięcy w roku. Miesięczny odpis amortyzacyjny wyniesie 500 zł (6000 zł : 12).
Rocznie podatnik zaliczy do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne w wysokości 2.500 zł (500 zł x 5 m-cy).
Kontynuacja amortyzacji w przypadku przejęcia amortyzowanych składników majątku
Odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych z uwzględnieniem dotychczasowej wysokości odpisów i metod amortyzacji dokonują:
- podmioty powstałe w wyniku zmiany formy prawnej, podziału albo połączenia podmiotów, o których mowa w art. 22g ust. 12 lub 13 updof,
- podmioty, które nabyły przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część w drodze wkładu niepieniężnego, jeżeli składniki majątku wchodzące w skład wkładu niepieniężnego były wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz WNIP podmiotu wnoszącego taki wkład,
- podmioty, które otrzymały w związku z likwidacją osoby prawnej lub spółki środki trwałe oraz WNIP, które uprzednio zostały wniesione do tej osoby prawnej lub spółki jako wkład niepieniężny w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części,
- podmioty, które otrzymały w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub w związku z wystąpieniem wspólnika z takiej spółki środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne,
- spółki niebędące osobą prawną, które nabyły w formie wkładu niepieniężnego składniki amortyzowane
Amortyzacja środków trwałych metodą liniową wg stawek z Wykazu stawek amortyzacyjnych
Amortyzacja wg stawek z Wykazu
Metoda amortyzacji liniowej polega na dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych z wykorzystaniem stawek amortyzacyjnych wynikających z Wykazu stawek amortyzacyjnych, stanowiącego załącznik nr 1 do updof.
Wysokość rocznego odpisu amortyzacyjnego uzyskuje się poprzez pomnożenie wartości początkowej środka trwałego oraz ww. stawki amortyzacyjnej. Wysokość miesięcznego albo kwartalnego odpisu ustala się poprzez podzielenie rocznego odpisu odpowiednio przez 12 albo 4.
Metoda ta jest stosowana obowiązkowo w odniesieniu do:
- składników majątku nabytych lub wytworzonych we własnym zakresie, o wartości początkowej przekraczającej 3.500 zł, które ze względu na przewidywany okres używania równy lub krótszy niż rok nie zostały zaliczone przez podatnika do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych, a faktyczny okres ich używania przekroczy rok (art. 22e ust. 1 updof),
- składników majątku o wartości początkowej przekraczającej 3.500 zł przekwalifikowanych przez podatnika do kategorii środków trwałych przed upływem roku od dnia ich nabycia lub wytworzenia (art. 22e ust. 2 updof).
Amortyzacja przy zastosowaniu stawek obniżonych
Metoda amortyzacji liniowej spowolnionej polega na dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych z wykorzystaniem stawek amortyzacyjnych, których wysokość została obniżona, w odniesieniu do wynikających z Wykazu stawek amortyzacyjnych, stanowiącego załącznik nr 1 do updof. W ustawie nie zostały określone przesłanki zastosowania obniżenia stawek, ani też maksymalne wielkości ich obniżenia.
Przepisy nie zabraniają wielokrotnego obniżenia stawki amortyzacyjnej danego środka trwałego, czy też późniejszego zwiększenia stawki obniżonej bądź powrotu do stawki określonej w Wykazie stawek amortyzacyjnych. Przy czym podatnik może dokonać tego typu zmiany począwszy od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.
Amortyzacja metodą liniową przy zastosowaniu stawek podwyższonych
Metoda amortyzacji liniowej przyspieszonej polega na dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych z wykorzystaniem podwyższonych stawek amortyzacyjnych (w odniesieniu do wynikających z Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych, stanowiącego załącznik nr 1 do updof). Podwyższenia dokonuje się poprzez pomnożenie stawki amortyzacyjnej podanej w Wykazie przez współczynnik określony ustawą.
Maksymalne współczynniki podwyższenia stawek amortyzacyjnych są zróżnicowane w zależności od rodzaju środków trwałych i przyczyny ich przyśpieszonego zużycia. Podwyższenie stawek amortyzacyjnych może dot. wskazanych w ustawie środków trwałych używanych w warunkach złych, pogorszonych lub bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych, wymagających szczególnej sprawności technicznej albo poddanych szybkiemu postępowi technicznemu.
Kiedy środki trwałe są używane w ww. warunkach zostało zdefiniowane w objaśnieniach do Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych (załącznik nr 1 do updof). Jedynie używanie maszyn, urządzeń i środków transportu bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych jest dokonywane wg uznania podatnika.
Podwyższenie stawek amortyzacyjnych po uprzednim ich obniżeniu
Podatnicy mają możliwość podwyższenia wcześniej obniżonych stawek amortyzacyjnych nie tylko do poziomu wynikającego z Wykazu stawek amortyzacyjnych, ale również podwyższenia tych stawek o dopuszczalne współczynniki przewidziane w art. 22i ust. 2 updof.
Amortyzacja środków trwałych metodą liniową wg stawek indywidualnych
Amortyzacja środków trwałych używanych i ulepszonych
Indywidualną stawkę amortyzacyjną ustala sam podatnik, przy czym ustawodawca określił minimalne okresy dokonywania odpisów amortyzacyjnych, określając tym samym maksymalną roczną stawkę amortyzacji. Podatnik, który zdecyduje się na wybór amortyzacji liniowej według stawki indywidualnej, jest zobowiązany do stosowania tej metody przez cały okres amortyzacji środka trwałego, a ustalonej stawki amortyzacyjnej nie może ani obniżać ani podwyższać.
Indywidualną stawkę amortyzacyjną można ustalić, jeżeli zostaną spełnione łącznie dwa warunki:
1) środek trwały jest po raz pierwszy wprowadzany do ewidencji danego podatnika,
2) środek trwały spełnia kryteria do uznania go za używany lub ulepszony.
Minimalne okresy amortyzacji zależą od rodzaju środków trwałych i ich wartości.
Ulepszenie budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z Wykazu stawek amortyzacyjnych wynosi 2,5% nie daje możliwości ustalania indywidualnych stawek amortyzacyjnych.
Udokumentowanie używania środków trwałych
Przez używanie należy rozumieć eksploatowanie. Przepisy nie regulują jakimi dowodami należy udokumentować używanie środka trwałego. Przyjąć zatem należy, że mogą to być wszelkie wiarygodne dowody (art. 180 Ordynacji podatkowej), np. potwierdzone za zgodność z oryginałem kopie: faktury zakupu środka trwałego, ewidencji przebiegu pojazdu, ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych prowadzonych przez poprzedniego użytkownika, oświadczenie poprzedniego użytkownika o używaniu środka trwałego w określonym czasie.
Amortyzacja środków trwałych metodą degresywną
Amortyzacja metodą degresywną
W przypadku metody degresywnej odpisy amortyzacyjne dokonywane są od corocznie malejącej podstawy (wartości początkowej środka trwałego pomniejszonej o dokonane odpisy amortyzacyjne), jednakże przy zastosowaniu podwyższonych stawek amortyzacyjnych o współczynnik nie wyższy niż 2,0.
Począwszy od roku podatkowego, w którym określona na powyższych zasadach roczna kwota amortyzacji miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej (wg stawek z Wykazu stawek amortyzacyjnych), dokonuje się dalszych odpisów amortyzacyjnych metodą liniową.
Metodą degresywną mogą być amortyzowane tylko:
- maszyny i urządzenia zaliczone do grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji (w tym m.in. kotły i maszyny energetyczne, maszyny i urządzenia ogólnego stosowania, specjalistyczne maszyny i urządzenia, urządzenia techniczne, narzędzia, przyrządy) oraz
- środki transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych.
Przykład
Wartość początkowa środka trwałego - 10.000 zł
Stawka amortyzacyjna wynikająca z Wykazu stawek amortyzacyjnych - 15%
Współczynnik podwyższający - 2,0
Odpisy amortyzacyjne:
1 rok - 3.000 zł (10.000 x 30%)
2 rok - 2.100 zł (7.000 x 30%)
w 3 roku amortyzacja liczona metodą degresywną byłaby niższa od amortyzacji wyliczonej przy zastosowaniu stawki wynikającej z wykazu (4.900 x 30% = 1.470 zł), a zatem należy przejść na metodę liniową amortyzacji
3 rok - 1.500 zł (10.000 x 15%)
4 rok - 1.500 zł (10.000 x 15%)
5 rok - 1.500 zł (10.000 x 15%)
6 rok - 400 zł (10.000 – 9.600)
Ulepszenie środków trwałych amortyzowanych metodą degresywną
W pierwszym roku
W przypadku metody degresywnej skutki ulepszenia w pierwszym roku mogą być uwzględnione w wartości początkowej w trakcie roku.
W kolejnych latach
Jeżeli ulepszenie ma miejsce w kolejnych latach, w których podatnik amortyzuje jeszcze środek trwały wg stawki podwyższonej, wartość początkową zwiększa się od roku następnego po roku, w którym dokonano ulepszenia.
Jednorazowa amortyzacja środków trwałych 2016
Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych
Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych jest możliwa wyłącznie przy zastosowaniu liniowej metody amortyzacji. Stawki amortyzacyjne dla poszczególnych WNIP ustala się na cały okres amortyzacji przed rozpoczęciem dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Od wartości niematerialnych i prawnych nie ma możliwości dokonywania jednorazowych odpisów amortyzacyjnych. Koszty ulepszenia wartości niematerialnych i prawnych zaliczane są bezpośrednio do kosztów.
Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik
Odpisy amortyzacyjne od:
a) własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego,
b) spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego i
c) prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej
- dokonywane są wg stawki - 2,5%.
Za wartość początkową ww. praw podatnicy mogą przyjąć również w każdym roku podatkowym wartość stanowiącą iloczyn metrów kwadratowych powierzchni użytkowej i kwoty 988 zł. W takiej sytuacji roczna stawka amortyzacyjna wynosi -1,5%.
Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego i prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej stanowiące wartość niematerialną i prawną, którego wartość początkowa ustalona została metodą uproszczoną nie podlega objęciu ewidencją środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych (art. 22n ust. 3 updof). Z treści przepisów nie wynika od jakiego miesiąca należy dokonywać odpisów amortyzacyjnych w sytuacji, gdy środek trwały bądź wartość niematerialna i prawna nie podlega wpisowi do ewidencji. Mając na uwadze zasady dokonywania odpisów wskazane w art. 22h updof uznać należy, że będzie to miesiąc następujący po miesiącu, w którym ww. składnik majątku byłby wprowadzony do ewidencji, gdyby nie powyższe zwolnienie z obowiązku objęcia go ewidencją.
Odpisy amortyzacyjne od pozostałych wartości niematerialnych i prawych dokonuje się biorąc pod uwagę minimalne okresy amortyzacji przewidziane dla poszczególnych WNIP. Przy czym okres amortyzacji licencji na wyświetlanie filmów oraz na emisję programów radiowo telewizyjnych może być skrócony do wynikającego z umowy okresu używania tych praw majątkowych.
Szczególne zasady amortyzacji środków trwałych w przypadku leasingu finansowego
Od środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, przekazanych do używania na podstawie umów leasingu finansowego, odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający.
Jeżeli leasing finansowy dotyczy środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 Klasyfikacji i umowy zostały zawarte na okres co najmniej 60 miesięcy korzystający może ustalić stawki amortyzacyjne w proporcji do okresu wynikającego z umowy (nie dot. to środków trwałych o krótszym okresie amortyzacji niż okres trwania umowy).
Wcześniejsze nabycie środków trwałych
W razie nabycia środków trwałych otrzymanych do odpłatnego korzystania przed upływem okresu, na jaki została zawarta umowa, podatnicy dokonują dalszych odpisów amortyzacyjnych od tych środków, kontynuując stosowanie przyjętych wcześniej zasad i stawek.
Przedłużenie umowy leasingu
W razie przedłużenia okresu obowiązywania umowy stawki odpisów amortyzacyjnych ulegają obniżeniu proporcjonalnie do okresu przedłużenia okresu obowiązywania umowy, z wyjątkiem środków trwałych o okresie amortyzacji krótszym niż okres obowiązywania umowy. Zasada ta ma zastosowanie wyłącznie do stawek odpisów amortyzacyjnych, dokonywanych od następnego miesiąca po miesiącu, w którym zmieniono umowę.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych