NSA rozstrzygnie spór o opodatkowanie abonamentów medycznych pracowników

Argumentacja sądów uznających, że abonamenty są wolne od podatku

WSA stając po stronie pracowników interpretowały przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w ten sposób, że tylko pensja pracownika jest opodatkowana już w momencie postawienie jej do dyspozycji. Nawet gdy pensja nie została pobrana przez pracownika np. z kasy firmy obciąża ją podatek.

Natomiast w przypadku świadczenia nieodpłatnego takiego jak abonament medyczny pracownik płaci podatek wtedy, gdy skorzysta z niego. Gdy nie jest możliwe odróżnienie, który z pracowników skorzystał z abonamentu medycznego, a który nie w praktyce nie jest możliwe opodatkowanie pracowników.

W prawie podatkowym nie istnieje możliwość nałożenia podatku dochodowego na pewną grupę osób tylko dlatego, że niektóre z tych osób mogły skorzystać ze świadczenia ufundowanego przez pracodawcę.

Przykładem wyroku, w których sąd uznał fakt wykupienia przez pracodawcę abonamentów medycznych nie powodujący opodatkowania po stronie pracowników jest wyrok WSA w Warszawie z 20 stycznia 2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 1916/08).

Pisaliśmy o tym: Czy abonament medyczny pracownika podlega opodatkowaniu PIT

Pakiety medyczne dla pracowników - uchwała NSA z 24 października 2011 r.

Pakiety medyczne dla pracowników – uzasadnienie uchwały NSA i zdania odrębne

Pakiety medyczne dla pracowników – wyjaśnienia Ministerstwa Finansów

Uchwała Izby Finansowej NSA w sprawie pakietów medycznych – skutki dla pracowników i firm

Argumentacja sądów uznających, że abonamenty są opodatkowane

15 grudnia 2009 r. WSA w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 1015/09) zajął odmienne stanowisko od WSA orzekających, że abonamenty medyczne nie są opodatkowane. Tym razem punkt wyjścia analizy przepisów był inny niż np. w wyroku z 20 stycznia 2009 r.

15 grudnia 2009 r. WSA zwrócił uwagę, że pracodawca nie świadczy swoim pracownikom usług medycznych. Ponosi natomiast na ich rzecz comiesięczny wydatek na zakup pakietu medycznego. Pracodawca obejmując danego pracownika umową o świadczenie usług medycznych zapewnia mu możliwość skorzystania z tych usług. Możliwość ta realizuje się jednakże poprzez wykupienie (zapłatę) pakietu medycznego i z tego względu to właśnie wykupienie (zapłata) pakietu medycznego jest zdarzeniem istotnym z punktu widzenia uzyskania przez pracownika przychodu.

Nie ma zatem potrzeby wyliczać wartości świadczeń medycznych jako przychodu pracownika. Świadczeniem pracodawcy jest przekazanie pracownikom w sposób nieodpłatny prawa do korzystania z usług medycznych opłaconych przez niego w ramach pakietu. Zdaniem WSA w konsekwencji pracownicy, na rzecz których pracodawca wykupił pakiety medyczne uzyskają korzyść majątkową. Nie ponosząc wydatków na pakiet medyczny, mogą korzystać z usług, które placówka medyczna świadczy odpłatnie.

WSA uznał więc, że dla uzyskania przez konkretnego pracownika nieodpłatnego przychodu nie ma znaczenia okoliczność, czy faktycznie skorzystał on z usług medycznych opłaconych w ramach pakietu medycznego. To bowiem pakiet medyczny i stworzona przez jego opłacenie możliwość korzystania z usług medycznych, a nie opłata za konkretną usługę medyczną, jest świadczeniem, jakie pracownik uzyskuje od pracodawcę.

Przy czym dla ustalenia wartości przychodu uzyskanego przez pracownika nie ma zdaniem WSA żadnego znaczenia wartość usług medycznych wyświadczonych przez placówkę medyczną w ramach wykupionego na jego rzecz pakietu określonego rodzaju. Sąd uznał, że wartość faktycznie wykorzystanych przez pracownika usług medycznych nie będzie miała wpływu na wysokość poniesionego na jego rzecz kosztu pakietu medycznego.

WSA potwierdził stanowisko Ministra Finansów, że pracownicy uzyskują świadczenie nieodpłatne z chwilą, gdy poprzez zapłatę przez pracodawcę wybranego przez nich samodzielnie pakietu medycznego określonego rodzaju, nabywają prawo do korzystania ze świadczeń medycznych. Podobnie stanowisko organów podatkowych poparły w przeszłości 23 listopada 2009 r. WSA w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 1016/09 i sygn. akt III SA/Wa 676/09); 18 marca 2009 r. WSA we Wrocławiu (sygn. akt I SA/Wr 1146/08).

Pisaliśmy o tym: Czy szczepionka przeciw grypie to przychód pracownika

Wciąż zapadają korzystne dla pracowników wyroki

Równolegle do tego typu orzeczeń jak wyrok WSA z 15 grudnia 2009 r. jednak zapadają orzeczenia korzystne dla pracowników.

Przykładowo 19 lutego 2010 r. zapadł wyrok WSA w Krakowie (sygn. akt I SA/Kr 1804/09), który dotyczył poprawności interpretacji indywidualnej w sprawie umowy grupowego ubezpieczenia na życie i zdrowie. W jej ramach kontrahent spółki w zamian za wynagrodzenie, zobowiązał się do ubezpieczenia pracowników od śmierci oraz zapewnienia usług medycznych dla pracowników i ich rodzin.

Usługi medyczne swoim zakresem obejmują opiekę podstawową (lekarz rodzinny, internista i pediatra) oraz opiekę specjalistyczną. Umowa nie obejmuje usług z zakresu medycyny pracy, które są przedmiotem innej umowy zawartej przez spółkę. Wysokość wynagrodzenia z tytułu świadczonych usług jest uzależniona od ilości osób objętych ubezpieczeniem i stanowi iloczyn kwoty określonej w umowie za każdego ubezpieczonego (pracownicy i ich rodziny) i liczby ubezpieczonych. Kwota ta jest pokrywana przez spółkę.

Spółka cyklicznie przekazuje też kontrahentowi listy osób uprawnionych do korzystania z usług. WSA nie zgodził się z organami podatkowymi, które uznały, że pracownicy osiągają przychód. WSA w Krakowie ocenił, że o przychodzie można by mówić, gdyby pracownik korzystał z postawionych do dyspozycji usług medycznych i jednocześnie możliwe byłoby ustalenie wartości tego świadczenia według metod określonych w ustawie o PIT.

Natomiast abonament obejmuje określoną grupę pracowników, ale nie zależy od liczby faktycznie wykonanych usług, a płacony jest bez względu na korzystanie przez pracowników z poszczególnych świadczeń. Opłata ryczałtowa nie stanowi więc sumy kwot za faktycznie wykonane usługi medyczne wobec poszczególnych pracowników.

W konsekwencji cena zakupu usług medycznych dla poszczególnego pracownika nie jest znana, a więc niemożliwe jest określenie wartości świadczenia na niego przypadającego. W związku z tym nie można uznać, ze przychód konkretnego pracownika stanowić będzie kwota wynikająca z ogólnej ceny zakupionej usługi podzielonej przez liczbę pracowników.

Taki sam sposób rozumowania sąd zastosował również do członków rodziny pracowników, w stosunku do których nie jest możliwe ustalenie czy, a także ewentualnie w jakim zakresie członek rodziny skorzystał z usług objętych pakietem oraz jaka jest wartość tego świadczenia.

Sprzeczność orzeczeń WSA oznacza, że ostatecznie interpretacja spornych przepisów należy do NSA

Zostało to przesądzone 25 marca 2010 r. Tego dnia NSA wydał postanowienie (sygn. akt II FSK 1899/08) w sprawie skargi kasacyjnej na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 9 stycznia 2008 r. w przedmiocie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w sprawie podatku dochodowego od osób fizycznych.

NSA na podstawie art. 187 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przedstawił do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego następujące zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: "Czy wykupione przez pracodawcę pakiety świadczeń medycznych, których wartość nie jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią dla pracowników, którzy mają uprawnienie do ich wykorzystania, przychód z nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 tej updof”.

Z ostatniej chwili!

W dniu 24 maja 2010 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów podjął niekorzystną dla podatników uchwałę (sygn. II FPS 1/10). NSA uznał bowiem, że abonamenty (pakiety) medyczne są przychodem pracownika nawet jeżeli nie skorzystał on z oferty lecznicy (ale miał kartę i mógł skorzystać). Nieodpłatnym świadczeniem jest tu bowiem samo pozostawanie w gotowości świadczenia usług medycznych przez lecznicę.

Pracodawcy powinni więc traktować wartość takiego abonamentu (ustaloną na podstawie umowy z lecznicą) jak inne świadczenia pracownicze i ją opodatkować i oskładkować. Nie jest jeszcze znane pisemne uzasadnienie wyroku - omówimy je w odrębnym tekście po oficjalnej publikacji.