Pełna księgowość 2023 - limit przychodów dla ksiąg rachunkowych

• Pełna księgowość - księgi rachunkowe 2023. Wyższy limit
• Kto musi prowadzić księgi rachunkowe (pełną księgowość) zgodnie z ustawą o rachunkowości?
• Jak przeliczyć limit 2 mln euro na złotówki?
• Księgi rachunkowe, czy podatkowa księga przychodów i rozchodów?
• Limit dla prowadzenia ksiąg rachunkowych. Które przychody trzeba uwzględnić licząc limit? Przychody netto, czy brutto?

Pełna księgowość - księgi rachunkowe 2023. Wyższy limit

Ważne!
Podatnicy, którzy osiągnęli albo przekroczyli ten (9.654.400,- zł) limit przychodów w 2022 roku mają obowiązek w 2023 roku prowadzić księgi rachunkowe wg ustawy o rachunkowości (czyli tzw. pełną księgowość).

Jest to limit o 466.200,- zł wyższy, niż obowiązywał poprzednio (9.188.200,- zł - osiągnięcie lub przekroczenie tego limitu przychodów uzyskanych w 2021 roku zobowiązywał ww. podatników do prowadzenia ksiąg rachunkowych wg ustawy o rachunkowości w 2022 roku).

Zobacz: Od jakiej kwoty pełna księgowość w 2024 roku?

Kto musi prowadzić księgi rachunkowe (pełną księgowość) zgodnie z ustawą o rachunkowości?

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, przepisy tej ustawy stosuje się (co do zasady) do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

1) spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji) oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osób prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego;

2) osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich oraz przedsiębiorstw w spadku działających zgodnie z ustawą z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. poz. 1629 oraz z 2019 r. poz. 1495), jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro;

2a) przedsiębiorstw w spadku działających zgodnie z ustawą z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw, jeżeli na dzień poprzedzający dzień otwarcia spadku prowadzone były księgi rachunkowe;

3) jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o świadczeniu usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych, przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów;

4) gmin, powiatów, województw i ich związków, a także:

a) państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych,
b) gminnych, powiatowych i wojewódzkich zakładów budżetowych;

5) jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek, o których mowa w pkt 1 i 2;

6) oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1252);

7) jednostek niewymienionych w pkt 1–6, jeżeli otrzymują one na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych – od początku roku obrotowego, w którym dotacje lub subwencje zostały im przyznane.

Przepisy ustawy o rachunkowości stosuje się również, bez względu na wielkość przychodów, do alternatywnych spółek inwestycyjnych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w tym uprawnionych do posługiwania się nazwą „EuVECA” albo „EuSEF”. Wynika to z art. 2 ust. 2b ustawy o rachunkowości.

Wyżej wskazane podmioty mają zatem obowiązek stosować przepisy ustawy o rachunkowości, w tym prowadzić księgi rachunkowe.

Ważne!
Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku - mogą stosować zasady rachunkowości określone ustawą o rachunkowości również od początku następnego roku obrotowego, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro.
W tym przypadku osoby te lub wspólnicy przed rozpoczęciem roku obrotowego są obowiązani, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej, do zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym. Osoby fizyczne lub wspólnicy spółek cywilnych osób fizycznych mogą złożyć zawiadomienie na podstawie ustawy z 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1291, 1495 i 1649). Tak stanowi art. 2 ust. 1 ustawy o rachunkowości.

Warto też wskazać, że na podstawie art. 2 ust. 2a ustawy o rachunkowości, do spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, których przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły mniej niż równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro i które nie stosują zasad rachunkowości określonych ustawą na podstawie ust. 2 - stosuje się art. 70a ustawy o rachunkowości. Przepis ten zobowiązuje kierownika ww. podmiotów (tj. zarząd lub wspólników prowadzących sprawy spółki) do złożenia we właściwym rejestrze sądowym oświadczenia o braku obowiązku sporządzenia i złożenia rocznego sprawozdania finansowego - w terminie 6 miesięcy od dnia kończącego rok obrotowy.

Wyjątki od ww. zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy o rachunkowości zostały określone w art. 2 ust. 3-6 ustawy o rachunkowości. Chodzi tu o:

- Jednostki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości, Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej oraz związanymi z nimi interpretacjami ogłoszonymi w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej, zwanymi dalej „MSR” - jednostki te stosują przepisy ustawy o rachunkowości oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie, w zakresie nieuregulowanym przez MSR.

- Kościelne osoby prawne nieprowadzące działalności gospodarczej - te podmioty prowadzą rachunkowość zgodnie z przepisami wewnętrznymi tych osób.

- Jednostki, o których mowa w art. 10a ust. 1 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów na zasadach i warunkach określonych w tej ustawie.

- Koła gospodyń wiejskich działające na podstawie ustawy z 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów na zasadach i warunkach określonych w tej ustawie.

Jak przeliczyć limit 2 mln euro na złotówki?

Na podstawie i art. 3 ust. 3 ustawy o rachunkowości (a także zgodnie z art. 24a ust. 6 ustawy o PIT) wyżej wskazany limit wyrażony w euro (2 000 000 euro) przelicza się na walutę polską według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy.

Średni kurs euro ogłoszony przez NBP w dniu 3 października 2022 r. (pierwszy dzień roboczy października 2022 r.) wyniósł 4,8272 zł i wg tego kursu trzeba ustalać ww. limit przychodów (zob. Tabela kursów średnich walut NBP nr 191/A/NBP/2022 z dnia 3 października 2022 r.).

2.000.000,- euro x 4,8272 zł = 9.654.400,- zł

Księgi rachunkowe, czy podatkowa księga przychodów i rozchodów?

W zgodzie z ww. przepisami ustawy o rachunkowości pozostają w szczególności przepisy ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tzw. ustawa o PIT). W omawianym kontekście trzeba wskazać, że na podstawie art. 24a ust. 1 ustawy o PIT osoby fizyczne, przedsiębiorstwa w spadku, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów (pkpir) albo księgi rachunkowe.

Jak już wspomniano wyżej, zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych (tzw. pełnej rachunkowości) są określone w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości. Natomiast zasady prowadzenia pkpir określa rozporządzenie ministra finansów z 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2019 r. poz. 2544).

Także zgodnie z art. 24a ust. 4 ustawy o PIT obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych (czyli tzw. pełnej księgowości, czy pełnej rachunkowości) dotyczy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody, w rozumieniu art. 14 ustawy o PIT, za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość w złotówkach kwoty określonej w przepisach o rachunkowości (2.000.000 euro).
Przedsiębiorcy, którzy nie osiągnęli takiego przychodu mogą nadal prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów.

Przepisy szczególne (art. 24a ust. 4a-4f ustawy o PIT) regulują obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych przez przedsiębiorstwo w spadku. Zgodnie z tymi przepisami:

4a. Jeżeli w roku podatkowym, w którym zmarł przedsiębiorca, prowadził on księgi rachunkowe, przedsiębiorstwo w spadku jest obowiązane prowadzić te księgi do końca tego roku podatkowego.
4b. Przedsiębiorstwo w spadku jest obowiązane prowadzić księgi rachunkowe w roku podatkowym następującym po roku, w którym zmarł przedsiębiorca, jeżeli przychody zmarłego przedsiębiorcy, w rozumieniu art. 14, oraz przychody przedsiębiorstwa w spadku, w rozumieniu art. 7a ust. 4, za poprzedni rok podatkowy wyniosły łącznie w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty (2 mln euro - przypisek Autora) określonej w euro w przepisach o rachunkowości.
4c. W kolejnych latach podatkowych przedsiębiorstwo w spadku jest obowiązane prowadzić księgi rachunkowe, jeżeli przychody przedsiębiorstwa w spadku, w rozumieniu art. 7a ust. 4, za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty (2 mln euro - przypisek Autora) określonej w euro w przepisach o rachunkowości.
4d. Jeżeli w roku podatkowym, w którym zmarł wspólnik spółki cywilnej osób fizycznych, spółka ta prowadziła księgi rachunkowe, spółka cywilna osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku jest obowiązana prowadzić te księgi do końca tego roku podatkowego.
4e. Spółka cywilna osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku jest obowiązana prowadzić księgi rachunkowe w roku podatkowym następującym po roku, w którym zmarł wspólnik spółki cywilnej osób fizycznych, jeżeli przychody spółki cywilnej osób fizycznych oraz spółki cywilnej osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, w rozumieniu art. 7a ust. 4 oraz art. 14 wyniosły łącznie w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty (2 mln euro - przypisek Autora) określonej w euro w przepisach o rachunkowości.
4f. W kolejnych latach podatkowych spółka cywilna osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku jest obowiązana prowadzić księgi rachunkowe, jeżeli jej przychody, w rozumieniu art. 7a ust. 4 oraz art. 14, wyniosły łącznie w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty (2 mln euro - przypisek Autora) określonej w euro w przepisach o rachunkowości.

Ważne!
Zatem ww. przedsiębiorcy (podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych), którzy nie chcą prowadzić ksiąg rachunkowych i stosować ustawy o rachunkowości powinni starannie policzyć (ew. ograniczyć) przychody, by zmieścić się w limicie i móc kontynuować prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Prowadzenie ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy o rachunkowości jest bowiem znaczne bardziej kosztowne i czasochłonne niż prowadzenie uproszczonej księgowości w formie pkpir.

Limit dla prowadzenia ksiąg rachunkowych. Które przychody trzeba uwzględnić licząc limit? Przychody netto, czy brutto?

Obliczając swoje przychody - aby porównać je z ww. limitem, osiągnięcie którego zobowiązuje do prowadzenia pełnej księgowości - trzeba wziąć pod uwagę przychody z działalności gospodarczej wymienione rodzajowo w art. 14 ustawy o PIT.

Katalog przychodów z działalności gospodarczej określony w tym przepisie jest obszerny. Przede wszystkim są to zwykłe przychody uzyskane ze sprzedaży towarów i usług. Trzeba tu liczyć kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Ważne!
Podatnicy VAT liczą swój przychód w kwotach netto, tj. bez należnego VAT.

Ponadto do przychodów z działalności gospodarczej należą między innymi:

1) przychody z odpłatnego zbycia wykorzystywanych w działalności składników majątku, w tym np:
a) środków trwałych,
b) wartości niematerialnych i prawnych;

2) dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem gdy przychody te są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których, zgodnie z art. 22a–22o, dokonuje się odpisów amortyzacyjnych;

3) różnice kursowe;

4) otrzymane kary umowne;

5) odsetki od środków na rachunkach bankowych utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością;

6) wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych kredytów (pożyczek), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy;

7) wartość zwróconych wierzytelności, które zostały, odpisane jako nieściągalne albo na które utworzono rezerwy zaliczone uprzednio do kosztów uzyskania przychodów;

8) wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń;

9) przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych z działalnością gospodarczą;

10) otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Tak więc do limitu należy wliczyć również przychody ze sprzedaży takich składników majątku trwałego firmy, jak np. nieruchomości i pojazdy oraz wartość otrzymanych nieodpłatnych świadczeń.

Paweł Huczko