Wymiana pieca a ulga rehabilitacyjna w PIT

Niepełnosprawny planuje wymianę pieca węglowego na gazowy. Czy może odliczyć wydatki w PIT?

O interpretację wystąpił podatnik, który ma orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności (symbol 05-R) w zakresie narządów ruchu. Mieszka on w domu jednorodzinnym, w którym jedynym źródłem ogrzewania jest piec węglowo-miałowy. Palenie w tym piecu i dostarczanie do niego węgla i miału jest dla podatnika dużym utrudnieniem z uwagi na jego schorzenia. Niepełnosprawny podatnik planuje w 2021 roku wymianę obecnie używanego pieca na piec (kocioł) centralnego ogrzewania na gaz. Oprócz zakupu pieca gazowego, konieczne też będzie poniesienie wydatków na zaprojektowanie i wykonanie sieci gazowej, zakup zbiornika na gaz oraz jego montaż, wykonanie instalacji hydraulicznych. Wydatki na te cele podatnik zamierza ponieść z własnych środków. Nie zamierza korzystać ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, PFRON lub ze środków NFZ, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Nie będzie korzystał z jakichkolwiek innych dofinansowań.

W związku z tymi planami podatnik zapytał Dyrektora KIS we wniosku o indywidualną interpretację podatkową, czy wymianę pieca węglowo-miałowego wraz z projektowaniem sieci gazowej przez uprawnionego projektanta na działce podatnika oraz zakup zbiornika na gaz wraz z montażem pieca gazowego z zasobnikiem ciepłej wody, z towarzyszącymi mu instalacjami hydraulicznymi można odliczyć od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej określonej w art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT)?

Kto może dokonywać odliczeń w ramach ulgi rehabilitacyjnej?

Prawo dokonywania odliczeń w ramach ulgi rehabilitacyjne przysługuje w pierwszej kolejności osobom niepełnosprawnym.

Osobą niepełnosprawną jest (wg art. 26 ust. 1 pkt 6 w związku z ust. 7d, ust. 7f, ust. 7g ustawy o PIT) osoba:
- wobec której orzeczono jeden z trzech stopni niepełnosprawności (znaczny, umiarkowany albo lekki) wg przepisów obowiązujących od 1998 roku lub
- której przyznano rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
- wobec której orzeczono niepełnosprawność osoby, która nie ukończyła 16 roku życia na podstawie odrębnych przepisów, albo
- wobec której orzeczono niepełnosprawność na podstawie przepisów obowiązujących przed 1998 rokiem (tzw. grupy inwalidzkie).

Osoba niepełnosprawna zaliczona do I grupy inwalidzkiej – to osoba, w stosunku do której orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo znaczny stopień niepełnosprawności.

Osoba niepełnosprawna zaliczona do II grupy inwalidzkiej – to osoba, w stosunku do której orzeczono całkowitą niezdolność do pracy albo umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Ponadto z ulgi tej mogą korzystać osoby, na których utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Tu (zgodnie z art. ust. 7e ustawy o PIT) osobą niepełnosprawną pozostającą na utrzymaniu podatnika, jest osoba niepełnosprawna, której roczny dochód nie przekracza dwunastokrotności renty socjalnej (w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego), będąca dla podatnika: współmałżonkiem, dzieckiem własnym, dzieckiem przysposobionym, dzieckiem obcym przyjętym na wychowanie, pasierbem, rodzicem, rodzicem współmałżonka, rodzeństwem, ojczymem, macochą, zięciem lub synową.

W grudniu 2020 r. renta socjalna wynosiła 1200 zł brutto, zatem dwunastokrotność tej kwoty to 14400 zł. To jest limit dochodów osoby niepełnosprawnej pozostającej na utrzymaniu innej osoby dla potrzeb ulgi rehabilitacyjnej. Jeżeli osoba niepełnosprawna ma wyższy dochód w danym roku, to jej opiekun nie może skorzystać za ten rok z ulgi rehabilitacyjnej.

Warto wiedzieć, że do dochodów osoby niepełnosprawnej na potrzeby obliczenia ww. limitu dochodów nie zalicza się świadczenia uzupełniającego, zasiłku pielęgnacyjnego, tzw. 13. emerytury oraz alimentów na rzecz dzieci:
- małoletnich,
- bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
- dorosłych do ukończenia przez nie 25. roku życia, uczących się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty i przepisach o szkolnictwie wyższym obowiązujących także w  innych niż Polska państwach, jeżeli w  roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej lub dochodów z kapitałów pieniężnych opodatkowanych jednolitą 19% stawką podatku lub uzyskały przychody w ramach ulgi dla młodych, w łącznej wysokości przekraczającej 3089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.

Odliczenie wydatków na adaptację i wyposażenie mieszkań stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności

Przepis art. 26 ust. 7a ustawy o PIT zawiera zamknięty katalog wydatków, które mogą być odliczane w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

W punkcie 1 ww. przepisu zostały wymienione wydatki na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.

Natomiast w punkcie 3 tego przepisu wskazano wydatki na zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego.

Więcej na ten temat: Ulga rehabilitacyjna 2020/2021- czym jest i komu przysługuje?

Czym jest adaptacja i wyposażenie mieszkania lub budynku?

Jak wskazał Dyrektor KIS (np. w interpretacji z indywidualnej z 22 stycznia 2021 r., sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.834.2020.3.AKU), zgodnie z językowym znaczeniem, termin „adaptacja” to „przystosowanie do innego użytku, przerobienie dla nadania innego charakteru, np. w budownictwie przeróbka budynku” (Mały słownik języka polskiego, Warszawa 1994). Natomiast „wyposażenie” to urządzenia potrzebne do prawidłowego funkcjonowania czegoś.

Adaptacją mieszkania lub budynku mieszkalnego jest zatem przeróbka, mająca mu nadać inny charakter, przystosować do innego użytku, natomiast wyposażenie mieszkania oraz budynku mieszkalnego – to przydanie jemu rzeczowych elementów zwiększających jego walory użytkowe. Zatem, adaptacja i wyposażenie lokalu (budynku) mieszkalnego musi ułatwiać osobie niepełnosprawnej egzystowanie w tym lokalu (budynku), biorąc pod uwagę rodzaj niepełnosprawności. Stąd też w przypadku każdego niepełnosprawnego, wydatki na adaptację i wyposażenie lokalu (budynku) mieszkalnego mogą być inne, gdyż powinny odzwierciedlać potrzeby wynikające z niepełnosprawności.

Dyrektor KIS wskazał także, że w doktrynie i orzecznictwie (przy analizie art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o PIT) zwraca się uwagę, że przez adaptację i wyposażenie, o których mowa w powyższym przepisie, należy rozumieć takie przystosowanie mieszkania (budynku), które umożliwia lub ułatwia życie w nim osobie niepełnosprawnej. Należy zwrócić uwagę, że pojęcie „adaptacja” rozumieć należy jako „przystosowanie”, które jednak niekoniecznie oznaczać musi „ulepszenie”, czy „przekształcenie” zaistniałego stanu rzeczy – w tym przypadku warunków mieszkaniowych dla potrzeb osoby niepełnosprawnej (wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 29 czerwca 2011 r., sygn. akt I SA/Wr 667/11).

W podobnej sprawie wypowiedział się również NSA w Szczecinie w wyroku z dnia 10 kwietnia 1997 r., sygn. akt SA/Sz 696/96, w którym stwierdził, że „dokonanie adaptacji mieszkania do innych potrzeb i jego wyposażenie w nowe elementy rzeczowe ma – dla uznania wydatków poniesionych na nie za wydatki na cele rehabilitacyjne – znaczenie tylko o tyle, o ile u podstaw takiej adaptacji lub wyposażenia leżą potrzeby wynikające z niepełnosprawności podatnika lub osoby pozostającej na jego utrzymaniu. Za trafny uznać należy pogląd wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, że wydatek związany z zastąpieniem ogrzewania piecowego ogrzewaniem centralnym gazowym jest wydatkiem poniesionym na modernizację mieszkania, czyli na jego unowocześnienie, przy czym między pojęciem modernizacji a pojęciem adaptacji lub wyposażenia mieszkania nie można stawiać znaku równości. Nie oznacza to jednak wcale, że unowocześnienie (modernizacja) mieszkania np. przez zmianę systemu ogrzewania nie może być równoznaczne z przystosowaniem (adaptacją) tego mieszkania lub jego wyposażeniem w konstrukcje czy też urządzenia podyktowane potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności. Coś, co dla podatnika pełnosprawnego stanowi tylko unowocześnienie jego mieszkania, dla podatnika niepełnosprawnego może stanowić przystosowanie tego mieszkania lub jego wyposażenie podyktowane jego potrzebami jako osoby niepełnosprawnej. O tym zatem, czy wyposażenie lokalu mieszkalnego w określone urządzenia (np. w ogrzewanie elektryczne lub gazowe zamiast dotychczasowego tradycyjnego ogrzewania węglowego) stanowi tylko jego modernizację, czy też jest podyktowane celami rehabilitacyjnymi, decydują potrzeby podatnika (lub osoby pozostającej na jego utrzymaniu) wynikające z jego niepełnosprawności. Ocena zatem, czy dany wydatek „mieszkaniowy” jest podyktowany tylko potrzebą remontu mieszkania (zachowania jego dotychczasowej substancji) lub jego modernizacją (unowocześnieniem) czy też potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności podatnika lub osoby pozostającej na jego utrzymaniu i zmierza do zaspokojenia tych potrzeb, powinna się dokonać nie tylko przez ocenę charakteru zmian dokonanych w szeroko rozumianej substancji mieszkaniowej, ale przede wszystkim przez pryzmat potrzeb, którymi zmiany te zostały podyktowane”.
Analogiczny pogląd wyraził również WSA w Łodzi w wyroku z dnia 6 września 2011 r., sygn. akt I SA/Łd 547/11.

Organ podatkowy zauważył ponadto, że wydatki na adaptację i wyposażenie mieszkań (budynków mieszkalnych), w przeciwieństwie do wydatków z tytułu zakupu sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych, nie muszą mieć indywidualnego charakteru.

Pogląd ten potwierdził m.in. WSA w Łodzi w wyroku z dnia 17 lutego 2012 r., sygn. akt I SA/Łd 1541/11, stwierdzając, że nie można zgodzić się z tą częścią dokonanej przez organ wykładni art. 26 ust. 7a pkt 1 i 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wedle której wydatki na adaptację i wyposażenie mieszkań muszą mieć, tak samo jak sprzęt rehabilitacyjny, indywidualny charakter. Z gramatycznego brzmienia pierwszego unormowania wynika bowiem, że wymóg „indywidualnego przeznaczenia” w ogóle nie dotyczy wydatków na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych. Jedynym warunkiem zastosowania tego odliczenia, stosownie do treści art. 26 ust. 7a pkt 1 ww. ustawy, jest to, by adaptacja (wyposażenie) mieszkania (budynku) odpowiadała potrzebom wynikającym z niepełnosprawności. Uwzględniając regulację zawartą w art. 26 ust. 1 pkt 6 powołanej ustawy należy tego rodzaju wydatkom stawiać nadto warunek by służyły rehabilitacji osoby niepełnosprawnej lub ułatwiały jej wykonywanie czynności życiowych. Są to jedyne ustawowe wymogi stawiane wspomnianym wydatkom.

W świetle wskazanych przepisów i zgodnie z ww. argumentacją Dyrektor KIS zgodził się z niepełnosprawnym podatnikiem, że ma on prawo w ramach tzw. ulgi rehabilitacyjnej dokonać odliczenia (od dochodu) wydatków poniesionych w związku z wymianą pieca centralnego ogrzewania z węglowo-miałowego na gazowy z zasobnikiem ciepłej wody oraz zaprojektowaniem sieci gazowej, zakupem i montażem zbiornika na gaz wraz z towarzyszącymi instalacjami hydraulicznymi. Wydatki te są bowiem, wg opinii Dyrektora KIS, wydatkami na przystosowanie budynku mieszkalnego, do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, o których mowa w art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o PIT. Jeżeli podatnik poniesie te wydatki w 2021 roku, będzie miał prawo je odliczyć (od dochodu) w rocznym zeznaniu podatkowym PIT za 2021 r. Odliczenie przysługuje w wysokości faktycznie poniesionych wydatków, przy czym nie może ono przekroczyć wysokości dochodu do opodatkowania.

Jakie są warunki odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej?

Zasadniczym warunkiem jest posiadanie statusu osoby niepełnosprawnej albo osoby mającej na utrzymaniu osobę niepełnosprawną, co było opisywane wyżej.

Ponadto ważne jest, że omawiane odliczenie przysługuje:
- podatnikom PIT, którzy osiągnęli w danym roku podatkowym dochód opodatkowany wg skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT albo
- podatnikom płacącym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, który w danym roku osiągnął przychody opodatkowane w tej formie.

W przypadku ryczałtowców, zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, korzystać z ulgi rehabilitacyjnej mogą tylko ci, którzy osiągają przychody wymienione w art. 6 ust. 1, 1a i 1d tej ustawy.
Chodzi tu zatem o ryczałtowców osiągających przychody:
- z działalności gospodarczej prowadzonej indywidualnie albo w formie spółki cywilnej osób fizycznych, spółki cywilnej osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku lub spółki jawnej osób fizycznych,
- z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze,
- o których mowa w art. 20 ust. 1c ustawy o PIT, czyli z tytułu sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu.

Oczywistym warunkiem jest poniesienie w danym roku podatkowym wydatków wskazanych w art. 26 ust. 7a ustawy o PIT.

Tu trzeba wiedzieć, że wydatki, o których mowa w ust. 7a, podlegają odliczeniu tylko wtedy, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.
W przypadku gdy te wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z ww. funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

Dokumentowanie wydatków

Podatnicy, którzy skorzystali z ulgi rehabilitacyjnej powinni na wypadek ew. kontroli podatkowej potrafić udokumentować poniesione wydatki (paragonami, fakturami, umowami, czy w inny sposób).

Zgodnie bowiem z art. 26 ust. 7 pkt 4) ustawy o PIT wysokość wydatków na cele rehabilitacyjne ustala się na podstawie dokumentu stwierdzającego ich poniesienie zawierającego w szczególności:
- dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi lub towaru) i sprzedającego towar lub usługę,
- rodzaj zakupionego towaru lub usługi oraz
- kwotę zapłaty.

Więcej na ten temat: Ulga rehabilitacyjna 2020/2021- czym jest i komu przysługuje?

Jak dokonać odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej?

Ulga rehabilitacyjna odliczana jest od:

• dochodu – przez podatnika opodatkowanego według skali podatkowej z art. 27 ustawy o PIT albo

• przychodu – przez podatnika opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Odliczeń można dokonać w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-37 lub  PIT-36 albo PIT-28, do których trzeba dołączyć załącznik PIT/O.

Zeznania PIT-37 i  PIT-36 składa się do urzędu skarbowego (aktualnie za pośrednictwem Portalu Podatkowego Ministerstwa Finansów podatki.gov.pl i systemu e-Deklaracje lub usługi Twój e-PIT) co do zasady do końca kwietnia następnego roku podatkowego (chyba, że ostatni dzień kwietnia jest dniem wolnym od pracy – wtedy termin upływa w dniu następnym po dniu wolnym od pracy). W 2021 roku termin na złożenie PIT-37 i  PIT-36 (oczywiście także i załącznika PIT/O) upływa w piątek 30 kwietnia.

Natomiast PIT-28 składa się do urzędu skarbowego (również za pośrednictwem Portalu Podatkowego Ministerstwa Finansów podatki.gov.pl i systemu e-Deklaracje lub usługi Twój e-PIT) zasadniczo do końca lutego następnego roku. Ale w 2021 roku ostatni dzień lutego (28.) wypada w niedzielę, to termin złożenia PIT-28 za 2020 rok przesuwa się (zgodnie z art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej) na poniedziałek 1 marca 2021 r.

Warto wiedzieć, że jeżeli podatnik uzyskał dochody (przychody) z pozarolniczej działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej, najmu lub umów o podobnym charakterze, to z ulgi rehabilitacyjnej może skorzystać już w trakcie roku podatkowego, tj. przy obliczaniu zaliczki lub ryczałtu. Jednak i tak „ostatecznego” rozliczenia trzeba dokonać w rocznym zeznaniu podatkowym.

Trzeba też pamiętać, że nie można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków, które zostały już wcześniej:
- zaliczone do kosztów uzyskania przychodów albo
- odliczone na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne albo
- zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Niestety jeżeli nie uda się odliczyć wszystkich poniesionych wydatków w danym roku (bo dochód albo przychód był za mały i po prostu nie było od czego odliczyć), to nie można odliczyć tych nieodliczonych wydatków w kolejnych latach. Można odliczać tylko te wydatki, które były poniesione w rozliczanym roku podatkowym – tj. w tym, w którym zostały osiągnięte rozliczane dochody lub przychody.

Paweł Huczko