Składka zdrowotna przedsiębiorców 2023 - zasady ogólne
Postawa wymiaru składki zdrowotnej - roczna
Na podstawie art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27 (tzw. zasady ogólne - PIT obliczany wg skali podatkowej), art. 30c (podatek liniowy - jednolita stawka 19%) lub art. 30ca ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy o PIT, z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152–154 ustawy o PIT, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy o PIT z uwzględnieniem art. 24 ust. 1–2b ustawy o PIT, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego, zwanego dalej „rokiem składkowym”.
Chodzi tu w szczególności o:
- osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (w tym także osoby podejmujące taką działalność po raz pierwszy albo po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia, które nie wykonują tej działalności na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej,
- osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu,
- wspólników jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,
- osoby prowadzące publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe.
Ponadto trzeba wiedzieć, że gdy roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, ustalona zgodnie z ww. art. 81 ust. 2, jest niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku kalendarzowym, za który ustalany był dochód, i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego - podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok składkowy stanowi ta kwota. Przy czym w liczbie miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w danym roku nie uwzględnia się miesięcy, w których ubezpieczony spełniał warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki na podstawie art. 82 ust. 8–9a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. (zob. art. 81 ust. 2b-2ba ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).
Postawa wymiaru składki zdrowotnej - miesięczna
Jak stanowi art. 81 ust. 2c ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych: za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu osoba, o której mowa w ust. 2, wpłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, ustalony w następujący sposób:
1) dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym jest ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami w rozumieniu ustawy o PIT a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy o PIT;
2) dochód ustalony w sposób, o którym mowa w pkt 1, jest pomniejszany o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów;
3) dochód za kolejne miesiące ustala się jako różnicę między sumą przychodów w rozumieniu ustawy o PIT, osiągniętych od początku roku, i sumą kosztów uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy o PIT, poniesionych od początku roku;
4) dochód ustalony w sposób, o którym mowa w pkt 3, jest pomniejszany o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach; dochód nie jest pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów;
5) przy obliczaniu dochodów, o których mowa w pkt 1 i 3, stosuje się art. 24 ust. 1–2b i nie uwzględnia się przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152–154 ustawy o PIT; w przypadku osób prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów dochód, o którym mowa w pkt 1 i 3, ustala się z uwzględnieniem art. 44 ust. 2 zdanie drugie ustawy o PIT.
Jednocześnie trzeba wiedzieć, że:
- ilekroć w ust. 2 i 2c jest mowa o przychodach i kosztach ich uzyskania w rozumieniu ustawy o PIT albo o składkach na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, nie uwzględnia się w tych przychodach i kosztach ich uzyskania oraz w wysokości opłaconych składek, przychodów osiągniętych i kosztów poniesionych oraz składek opłaconych w miesiącu, w którym ubezpieczony spełniał warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki na podstawie art. 82 ust. 8–9a;
- gdy podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w danym miesiącu, ustalona zgodnie z ust. 2c, jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten miesiąc stanowi ta kwota.
(zob. art. 81 ust. 2ca-2d ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).
Zatem zarówno w przypadku miesięcznej jak i rocznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej, minimalną podstawę wymiaru tej składki wyznacza się wg kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego.
Minimalną miesięczną podstawą wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych jest kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego (czyli 1 lutego).
W Rozporządzeniu Rady Ministrów z 13 września 2022 r. (Dz.U. 2022 poz. 1952) ogłoszono, że minimalne wynagrodzenie za pracę w 2023 roku wyniesie:
3490 zł - od 1 stycznia 2023 r.
3600 zł – od 1 lipca 2023 r.
Zatem od 1 lutego 2023 r. (pierwszy dzień roku składkowego 2023-2024) aż do stycznia 2024 r. obowiązuje (jako podstawa wymiaru składki zdrowotnej dla ww. przedsiębiorców) minimalne wynagrodzenie w kwocie 3490 zł. Ale jeszcze za styczeń 2023 r. trzeba obliczyć minimalną składkę zdrowotną na podstawie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 lutego 2022 r. (3010 zł).
Jak wskazuje ZUS: Nowa kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. 3490 zł będzie stanowiła najniższą podstawę wymiaru składki dopiero od składek należnych za luty 2023 r. i będzie obowiązywała aż do stycznia 2024 r. Nie będzie ona podwyższana od 1 lipca 2023 r. wraz z kolejnym w tym roku wzrostem kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę do kwoty 3600 zł.
Wysokość składki zdrowotnej przedsiębiorców w 2023 roku - zasady ogólne
Na podstawie art. 79 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, miesięczna składka na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych wynosi 9% podstawy wymiaru tej składki.
A zatem minimalna miesięczna składka zdrowotna za styczeń 2023 r. przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych wynosi 270,90 zł (9%x3010 zł).
Natomiast za luty 2023 r. i kolejne miesiące (aż do stycznia 2024 r.) minimalna miesięczna składka zdrowotna przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych wynosi: 314,10 zł (9%x3490 zł).
Przedsiębiorcy płacący podatek dochodowy na zasadach ogólnych, tj. według skali podatkowej PIT nie mają prawa odliczyć od podatku PIT ani zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów zapłaconych składek zdrowotnych.
Warto też dodać na marginesie, że w przypadku osób, które prowadzą pozarolniczą działalność (w rozumieniu ww. przepisów) ale osiągają przychodów z działalności gospodarczej (chodzi np. o wyżej wskazane osoby wykonujące wolne zawody, wspólników niektórych spółek), podstawę wymiaru składki zdrowotnej w 2023 roku stanowi kwota 6 965,94 zł (100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku w IV kwartale 2022 r.), a miesięczna składka zdrowotna tych osób wynosi 626,93 zł (9% x 6 965,94 zł).
Natomiast w przypadku osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność albo z osobami korzystającymi z ulgi na start, podstawę wymiaru składki zdrowotnej w 2023 roku stanowi kwota 5.224,46 zł (75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku w IV kwartale 2022 r. ). Zatem miesięczna składka zdrowotna tych osób wynosi w 2023 roku 470,20 zł (9% x 75% x 6 965,94 zł).
Składka zdrowotna przedsiębiorców 2023 - karta podatkowa
Na podstawie art. 81 ust. 2z ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców, którzy stosują opodatkowanie w formie karty podatkowej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku.
A zatem miesięczna składka zdrowotna przedsiębiorców na karcie podatkowej wynosi przez cały 2023 rok 314,10 zł (9%x3490 zł).
Jak potwierdził ZUS, składka ta nie będzie podwyższana od 1 lipca 2023 r.
Podatnicy płacący podatek dochodowy w formie karty podatkowej mają prawo pomniejszyć ten podatek o 19% zapłaconej składki zdrowotnej. W 2023 r. to jest 19% z 314,10 zł, czyli 59,68 zł. Składki zdrowotne odliczone od karty podatkowej są rozliczane w deklaracji PIT‑16A składanej po upływie danego roku, w terminie do końca lutego następnego roku.
oprac. Paweł Huczko