Ulga na dziecko 2023 - w rozliczeniu za 2022 rok – ile wynosi, jak odliczyć, limity dochodu, zwrot ulgi gdy brakuje podatku

Co to jest ulga na dziecko? Na czym polega to odliczenie?

Ulga na dziecko to możliwość dla rodziców lub opiekunów prawnych, odliczenia od podatku określonej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych kwoty, która jest uzależniona od ilości dzieci, ich wieku stanu cywilnego rodzica/opiekuna prawnego oraz wysokość dochodów uzyskanych przez nich w roku podatkowym. Wskutek tego odliczenia podatnik (rodzic lub opiekun prawny dziecka) ma mniejszy podatek do zapłaty za rozliczany rok podatkowy, co z reguły oznacza, że otrzymuje z urzędu skarbowego zwrot podatku (tj. części zaliczek na podatek płaconych w ciągu poprzedniego roku).

Ile wynosi ulga na dziecko? Ile można odliczyć od podatku?

Ulga na dziecko przysługuje za każdy miesiąc kalendarzowy roku w którym rodzic lub opiekun prawny wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę nad dzieckiem. Wysokość ulgi na dziecko, w zależności od liczby dzieci oraz tego czy jesteśmy w związku czy też jesteśmy osobą samotnie wychowującą dziecko, przedstawia poniższa tabela:

Oznacza to, że w zeznaniu za rok 2022 (składanym w roku 2023) podatnik może odliczyć:

• 92,67 zł miesięcznie, czyli do 1112,04 zł rocznie z tytułu ulgi prorodzinnej na wychowywanie jednego dziecka spełniającego warunki ulgi - przy założeniu, że dochód podatnika po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne nie przekracza łącznie 112.000 zł, a niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56.000 zł,
• 92,67 zł miesięcznie, czyli do 1112,04 zł rocznie na drugie dziecko,
• 166,67 zł miesięcznie, czyli do 2000,04 zł rocznie na trzecie dziecko,
• 225,00 zł miesięcznie, czyli do 2700,00 zł rocznie z tytułu wychowania czwartego i kolejnego dziecka. 

W przypadku jednego dziecka ulga będzie nam przysługiwała o ile łączne dochody małżonków będących w związku małżeńskim przez cały rok nie przekroczą 112.000 zł, a osoby nie będącej w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56.000 zł. Jeśli jednak osoba jest osobą samotnie wychowującą dziecko tj. jest:

• panną,
• kawalerem,
• wdową,
• wdowcem,
• rozwódką,
• rozwodnikiem,
• osobą, w stosunku do której orzeczono separację lub
• osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności 

wówczas limit dochodów wynosi dla niej 112.000 zł. 

Za podatnika pozostającego w związku małżeńskim, nie uważa się:

1)  osoby, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów;

2)  osoby pozostającej w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Dla kogo ulga na dziecko? Które dzieci uprawniają rodziców (opiekunów) do odliczenia?

Generalnie ulga na dziecko przysługuje na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego podatnik w roku podatkowym:

1)  wykonywał władzę rodzicielską;

2)  pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;

3)  sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Ulga ta przysługuje również na pełnoletnie dzieci, które:

I.  które otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

II.  do ukończenia 25 roku życia, uczącą się w szkołach, jeżeli:

1) nie osiągały dochodów, z wyjątkiem renty rodzinnej, podlegające opodatkowaniu wg skali podatkowej lub z dochodów kapitałowych (np. ze zbycia papierów wartościowych) lub

2)  nie osiągnęły przychodów zwolnionych:

a) ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,

b) z umów zlecenia, 

c) z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, 

d) z tytułu odbywania stażu uczniowskiego, 

e) z zasiłku macierzyńskiego, 

- w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej. Limit dochodów dziecka w 2022 r. wynosi  16.061,28 zł (12 x 1338,44 zł). Do tego limitu wlicza się:

• dochody, z wyjątkiem renty rodzinnej, podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej lub z kapitałów pieniężnych (giełda itp.)
• przychody zwolnione z podatku z tytułu umów o pracę, zlecenie lub działalności u osób młodych do 26 r.ż. , o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT
• przychody zwolnione z podatku z tytułu przeniesienia miejsca rezydencji podatkowej na terytorium RP, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 152

3) nie osiągnęły przychodów z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym albo przychodów opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

W sytuacji gdy podatnik ma dwójkę dzieci, a dochody jednego z nich przekroczyły w 2022 roku kwotę 16 061,28 zł. wówczas ulga przysługuje tylko na jedno dziecko i wówczas jest uzależniona od wysokość dochodów uzyskanych przez rodzica/opiekuna prawnego. Stanowisko to potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w piśmie z dnia 13 stycznia 2023 r. 0115-KDIT2.4011.645.2022.3.KC:

„Mając na uwadze powyższe ustalenia oraz przedstawiony we wniosku opis zdarzenia należy stwierdzić, że skoro dochody Pani starszego syna przekroczą - jak Pani wskazuje - kwotę 30 000 zł, i w roku podatkowym 2022 Pani dochód może przekroczyć kwotę 112 000 zł to uznać należy, że w sytuacji, gdy przekroczy Pani wysokość określonego w art. 27f ust. 2 pkt 1 lit. b ww. ustawy limitu dochodu warunkującego prawo do odliczenia ulgi prorodzinnej, w związku z tym, że posiada Pani tylko jedno dziecko spełniające przesłanki do skorzystania z tej ulgi, to nie zostanie spełniona jedna z przesłanek warunkujących możliwość skorzystania z ulgi wynikającej z art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 
Zatem w przypadku, gdy przekroczy Pani wysokość określonego w art. 27f ust. 2 pkt 1 lit. b ww. ustawy limitu dochodu warunkującego prawo do odliczenia, w sytuacji posiadania tylko jednego dziecka spełniającego przesłanki do skorzystania z ulgi prorodzinnej - nie ma Pani prawa do dokonania odliczenia za 2022 r. ulgi prorodzinnej na młodszego syna. 
Jedynie w sytuacji gdy Pani dochód nie przekroczy kwoty 112 000 zł - to w związku z tym, że w 2022 r. wyłącznie Pani wykonywała władzę rodzicielską względem małoletniego syna, który mieszka z Panią, natomiast Ojciec dziecka - poza sporadycznymi kontaktami z synem - nie wykonywał wobec niego władzy rodzicielskiej, to przysługuje Pani ulga prorodzinna na młodszego syna, wynikająca z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w pełnej wysokości za 2022 r. 
Wobec tego, że będzie przysługiwała Pani ulga prorodzinna na młodszego syna za 2022 r. w pełnej wysokości tylko w sytuacji, gdy Pani dochód za rok 2022 nie przekroczy kwoty 112 000 zł, Pani stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.”

Ponieważ ulga na dziecko przysługuje za każdy miesiąc kalendarzowy sprawowania opieki nad dzieckiem, to w przypadku gdy w ciągu roku przestaną być spełnione warunki do jej uzyskania będzie ona przysługiwała w niższej wysokości.

Stanowisko to potwierdza również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w piśmie z dnia 13 stycznia 2023 r. 0115-KDIT2.4011.673.2022.2.MD:

„Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że skoro w 2019 i 2021 r. wyłącznie Pani wykonywała władzę rodzicielską względem małoletniego syna C.A., który mieszka z Panią, natomiast ojciec - jak Pani twierdzi - nie wykonywał wobec niego władzy rodzicielskiej, uznać należy, że przysługuje Pani ulga prorodzinna na to małoletnie dziecko, wynikająca z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w pełnej wysokości w rozliczeniu za rok 2019 i 2021. 
Natomiast wobec syna B.A., który uzyskał pełnoletność w sierpniu 2019 r., przysługuje Pani wyłączne prawo do ulgi prorodzinnej na to dziecko za osiem miesięcy 2019 r. Skoro jednym z wymogów warunkujących dokonywanie odliczeń wynikających z art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w ramach omawianej ulgi jest utrzymywanie pełnoletnich dzieci w związku z wykonywaniem, nawet przymusowo, obowiązku alimentacyjnego, to w sytuacji gdy były mąż uiszczał alimenty, wykonując obowiązek alimentacyjny wobec syna B.A., który uzyskał pełnoletność w sierpniu 2019 r., tj. nie pozostawał już pod władzą rodzicielską, nie przysługuje Pani wyłączne prawo do skorzystania na to dziecko z ulgi prorodzinnej za 2019 i 2021 r. Tym samym, przysługuje Pani prawo do ulgi prorodzinnej na to dziecko tylko za osiem miesięcy 2019 r. Natomiast za pozostałe miesiące 2019 r. i za cały 2021 r. przysługuje Pani odliczenie połowy przysługującej kwoty ulgi.”

Kto nie może skorzystać z ulgi na dziecko?

Z ulgi na dziecko nie skorzystają osoby, które:

1) przekroczyły ww. limity dochodów,

2) uzyskały dochody z działalność gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym albo przychody opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

W tym drugim przypadku wystarczy, że dochody takie uzyska jeden z małżonków a ulgę tracą oboje. 

Ponadto prawo do ulgi nie przysługuje poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:

1)  na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych;

2)  wstąpiło w związek małżeński.

Który rodzic rozlicza ulgę na dziecko?

Ulga na dziecko przysługuje każdemu z rodziców/opiekunów prawnych. W przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka, każdemu z rodziców/opiekunów prawnych przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty ulgi za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem. Prawo do ulgi dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę rodzice/opiekuni prawni mogą odliczyć od podatku w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. W przypadku braku porozumienia między podatnikami, którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim - kwotę tę rodzice/opiekuni prawni odliczają w częściach równych. W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje rodzic/opiekun prawny, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu Kodeksu cywilnego.

Kwestia prawa do skorzystania z ulgi budziła liczne spory pomiędzy rodzicami nie mieszkającymi razem. Dlatego też była przedmiotem interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. I tak:

W piśmie z dnia 6 lutego 2023 r. sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.955.2022.4.ACZ Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, stwierdził:

„Jeżeli (…) ciąży na Pani obowiązek alimentacyjny względem pełnoletniego, niepełnosprawnego syna, który pomimo osiąganych dochodów nie jest w stanie samodzielnie się utrzymywać i rzeczywiście Pani ten obowiązek alimentacyjny wykonuje, ponosząc koszty utrzymania syna i zaspokajając jego potrzeby wynikające z niepełnosprawności - tj. zakup leków, wizyty u specjalistów, to stosownie do art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, spełnia Pani, jako rodzic, przesłanki warunkujące skorzystanie za 2021 r. oraz za 2022 r. z ulgi prorodzinnej na pełnoletniego syna otrzymującego zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny i osiągającego dochody z umowy o pracę, bez względu na jego wiek.

Zatem, przysługuje Pani prawo do odliczenia od podatku dochodowego w zeznaniu podatkowym za 2021 r. i za 2022 r. oraz w latach następnych (o ile zmianie nie ulegnie stan faktyczny i prawny), kwoty z tytułu ulgi prorodzinnej na niepełnosprawnego, pełnoletniego syna.”

W innym piśmie z dnia 9 stycznia 2023 r. sygn. 0115-KDIT2.4011.682.2022.3.KC Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przedstawił następujące stanowisko:

„W konsekwencji, samo płacenie alimentów na dziecko oraz sporadyczne spotkania z małoletnim dzieckiem nie są rozstrzygające dla uznania, że rodzic wykonuje władzę rodzicielską. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje formalnie obojgu rodzicom, a tylko jeden z rodziców faktycznie ją wykonuje, to z odliczenia całości kwoty może skorzystać tylko ten rodzic.

Podkreślenia wymaga także, że stosownie do art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ulga na małoletnie dzieci przysługuje rodzicom, jeżeli wykonują władzę rodzicielską. Ponadto w myśl art. 27 ust. 4 wskazanej ustawy, kwotę przysługującej ulgi mogą odliczyć od podatku w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. W przypadku braku porozumienia między podatnikami, którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim - kwotę tę podatnicy odliczają w częściach równych. W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że skoro w 2021 r. wyłącznie Pani wykonywała władzę rodzicielską względem małoletnich dzieci, które z Panią zamieszkiwały od czasu separacji natomiast ojciec dzieci - jak Pani twierdzi - nie wykonywał wobec nich władzy rodzicielskiej, uznać należy, że przysługuje Pani ulga prorodzinna na małoletnie dzieci, wynikająca z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w pełnej wysokości w rozliczeniu za rok 2021.”

Podobnie w piśmie z dnia 16 grudnia 2022 r. sygn. 0115-KDIT2.4011.644.2022.3.KC:

„Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy należy zgodzić się z Pani stanowiskiem, zgodnie z którym ulga nie powinna przysługiwać temu kto jedynie powołuje się na status rozwodnika a także płacenie alimentów, ale temu z kim dziecko mieszka i kto tak naprawdę dba o dziecko każdego dnia.

W konsekwencji, przyjmując zatem za Panią, że - jak Pani wskazała w opisie zdarzenia - w 2022 r. sama wychowuje Pani małoletnie dziecko, które mieszka z Panią i Pani sprawuje nad nim wyłączną pieczę, uznać należy, że przysługuje Pani ulga prorodzinna na małoletnie dziecko, wynikająca z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za 12 miesięcy w rozliczeniu za 2022 r.”

Zwrot ulgi na dzieci gdy brakuje podatku

Jeżeli kwota przysługującego odliczenia wynikająca z zastosowania ulgi na dziecko jest wyższa od kwoty odliczonej w zeznaniu rocznym, podatnikowi przysługuje zwrot kwoty stanowiąca różnicę między kwotą przysługującego podatnikowi odliczenia z tytułu ulgi na dziecko a kwotą odliczoną w zeznaniu rocznym.

Kwota stanowiąca różnicę, nie może przekroczyć sumy:

1)  podlegających odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, pomniejszonych o składki odliczone w zeznaniu rocznym, 

2)  składek na ubezpieczenie zdrowotne, pomniejszonych o składki odliczone w zeznaniu rocznym;

3)  składek na ubezpieczenia społeczne, 

W przypadku odliczenia przysługującego pozostającym przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim obojgu:

1)  rodzicom,

2)  opiekunom prawnym dziecka,

3)  rodzicom zastępczym

- przyjmuje się łączną kwotę ich składek.

Prawo to zachowuj również podatnik, który zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, i którego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego.

Ulga na dziecko dla obcokrajowca

Generalnie ulga na dziecko przysługuje osobom mającym miejsce zamieszkanie w Polsce bez względu na narodowość i obywatelstwo, o ile ich dochody podlegają w całości opodatkowaniu 
w Polsce. 

Z ulgi tej mogą także skorzystać osoby, których miejsce zamieszkania znajduje się w innym niż Polska państwie UE lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Lichtenstein, Norwegia) albo w Szwajcarii oraz:

- osiągnęły przychody podlegające opodatkowaniu w Polsce w wysokości stanowiącej co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez nie w danym roku podatkowym oraz

- udokumentowały certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w ww. państwach.

Ulga na dziecko jest jedną z preferencji podatkowych dla osób wychowujących dzieci. 
Inną preferencją jest możliwość wspólnego rozliczenia z dzieckiem. Jednak ta ulga jest skierowana wyłącznie do osób samotnie wychowujących dzieci, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Autor: Mirosław Lewandowski, konsultant podatkowy w Instytucie Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy Sp. z o.o.

Podstawa prawna: art. 27f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2022 poz. ze zm.)

Polecamy: „PIT-y i ulgi podatkowe 2022”