W interpelacji nr 4351 skierowanej do Ministra Finansów poseł Andrzej Maciejewski zwrócił się z pytaniem o możliwość podjęcia prac legislacyjnych w celu wydania rozporządzeń, w sprawie zaniechania poboru podatku od nieruchomości i podatku rolnego względem poszkodowanych w nawałnicach z sierpnia 2017 r. Poseł powołuje się przy tym na uzasadniony interes publiczny. Miałoby to nastąpić na okres dwóch lat od dnia następującego po ogłoszeniu rozporządzeń.
Jak wygląda sytuacja poszkodowanych?
Autor interpelacji podkreśla, że w wyniku sierpniowych nawałnic, które przeszły nad Polską, ucierpiało wielu mieszkańców kraju. Na skutek porywistego wiatru zostały uszkodzone lub zerwane dachy z ponad 4,5 tys. budynków, z czego 3,5 tys. to budynki mieszkalne. Wiele rodzin zostało pozbawionych nie tylko domów, ale także całego majątku i środków do życia.
Odpowiedź Ministerstwa
Ministerstwo Finansów wskazuje, że na podstawie art. 22 §1 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa istnieje możliwość zaniechania w całości lub części poboru podatków, jeżeli jest to uzasadnione interesem publicznym lub ważnym interesem podatników. Minister Finansów wydaje w tym celu rozporządzenie, określając rodzaj podatku, okres, w którym następuje zaniechanie oraz grupy podatników, których to zaniechanie dotyczy.
Zgodnie z ustawą o podatkach i opłatach lokalnych terminy płatności rat podatku od nieruchomości od osób fizycznych zostały ustalone na 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada (art. 6 ust. 7), natomiast dla osób prawnych podatek ten należy wpłacać w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego w terminie do 15. dnia każdego miesiąca (art. 6 ust. 9). Natomiast w przypadku podatku rolnego zgodnie z ustawą o podatku rolnym terminy płatności rat dla osób fizycznych i prawnych zostały ustalone na 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada (art. 6a ust. 5 i ust. 8).
Ministerstwo podkreśla, że wszelkie ulgi dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą lub działalność rolniczą muszą być zgodne z przepisami o pomocy publicznej.
Zdaniem Ministerstwa zaniechanie w drodze rozporządzenia poboru podatku od nieruchomości i podatku rolnego w krótkim możliwe byłoby jedynie wobec podatników, będących osobami fizycznymi od przedmiotów opodatkowania niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej czy działalności rolniczej.
W przypadku natomiast podatników prowadzących działalność gospodarczą, na podstawie art. 22 §1 Ordynacji podatkowej rozporządzenie o zaniechaniu poboru podatków musi zawierać program pomocowy. Takie projekty wymagają poddania długotrwałej procedurze notyfikacyjnej, wynikającej z przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Podobna sytuacja ma miejsce w zakresie udzielania pomocy podmiotom prowadzącym działalność rolniczą.
Ministerstwo zwraca także uwagę, że obciążenia podatkowe podatników, będących osobami fizycznymi od przedmiotów opodatkowania niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej czy działalności rolniczej zarówno podatkiem od nieruchomości jak i podatkiem rolnym mogą być bardzo niskie. Jako przykład podaje opodatkowanie budynków mieszkalnych w przypadku podatku od nieruchomości czy gospodarstw rolnych, w skład których wchodzą przeważnie użytki rolne V i VI klasy. W przypadku zaś znacznie bardziej obciążonych podatkowo podatników prowadzących działalność gospodarczą czy rolniczą, wydanie rozporządzenia o zaniechaniu poboru podatków byłoby procesem długotrwałym, a tym samym niecelowym.
Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM
Poza tym resort dowodzi, że wydanie takiego rozporządzenia zmniejszyłoby wpływy z podatków lokalnych, stanowiących dochody gmin. Przyczyną tego miałby być szeroki krąg podmiotów uprawnionych, wobec których zastosowanie znalazłaby instytucja zaniechania, a to doprowadziłoby do zaburzenie płynności finansowej gmin poszkodowanych wskutek nawałnic, które to mają z tego powodu zwiększone wydatki. W takiej sytuacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz o podatku rolnym nie przewidują rekompensaty z tytułu utraconych dochodów.
Inne rozwiązanie
W związku z powyższym Ministerstwo proponuje zastosowanie do zaistniałej sytuacji, zarówno wobec indywidualnych osób, jak i prowadzących działalność gospodarczą, ulg w spłacie zobowiązań podatkowych wskazanych w art. 67a Ordynacji podatkowej w postaci:
- odroczenia terminu płatności podatku lub rozłożenia zapłaty podatku na raty,
- odroczenia lub rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek,
- umorzenia w całości lub w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej.
Wyżej wymienione ulgi mogą być zastosowane przez organ podatkowy na wniosek podatnika, jeżeli jest to uzasadnione ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, a ponadto jest zgodne z zasadami udzielania pomocy publicznej.
Poparcie dla takiego rozwiązania ma stanowić wskazana przez resort interpretacja podstawowego kryterium udzielenia ulgi jakim jest „interes publiczny” lub „ważny interes podatnika” przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie (sygn. akt I Sa/Sz 676/15). Zauważa on, że „(…) są to pojęcia nieostre, co oznacza, że ich treść musi być ustalona w konkretnej sprawie. Dla organu podatkowego oznacza to, że w każdej rozpatrywanej sprawie indywidualnie musi on ustalić i ocenić na czym polega ważny interes podatnika oraz interes publiczny. Kryterium "ważnego interesu podatnika" wymaga wykazania konkretnych okoliczności, które są wyjątkowe, niezależne od woli oraz sposobu postępowania podatnika (np. klęski żywiołowe, zdarzenia losowe) i jednocześnie uniemożliwiają mu wywiązanie się z ciążących na nim obowiązków względem Skarbu Państwa i które to w żaden sposób nie mogą zostać zaspokojone bez doraźnej pomocy ze strony organów skarbowych”.
Podobnego zdania są inne sądy administracyjne, które „ważny interes podatnika” określają jako „nadzwyczajne względy, które mogłyby zachwiać podstawami egzystencji podatnika. Ważny interes podatnika to między innymi sytuacja, gdy z powodu nadzwyczajnych, losowych przypadków podatnik nie jest w stanie uregulować zaległości podatkowych. Będzie to również utrata możliwości zarobkowania lub utrata losowa majątku” (sygn. akt II FSK 963/14).