- Jeśli organy podatkowe włączają jako dowody wyciągi z innych decyzji wydanych wobec kontrahentów podatnika, praktyka taka narusza prawo podatnika do obrony i prawo do rzetelnego procesu.
- Jeśli podatnik pozbawiony był możliwości zapoznania się z takimi dowodami, na podstawie których organ podatkowy wydał decyzję, uniemożliwia to sądowi administracyjnemu wykonywania skutecznej kontroli sądowej i spełnienie wymogów rzetelnego procesu.
- Wyrok stanowi wskazówkę dla organów podatkowych, aby w toku prowadzonych postępowań nie uwzględniały bezkrytycznie materiałów dowodowych, dotyczących innych podmiotów niż podatnik.
- Jeżeli toczą się sprawy karno-skarbowe przed sądami na podstawie ostatecznych decyzji można wnioskować o ich zawieszenie do czasu rozpoznania wniosku o wznowienie postępowania podatkowego.
Wyrok TSUE
W dniu 16 października 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie Glenkore Agriculture Hungary Kft. C-189/18, w którym stwierdził: „…w trakcie weryfikacji wykonanego przez podatnika prawa do odliczenia podatku od wartości dodanej (VAT) organ podatkowy jest związany ustaleniami faktycznymi i kwalifikacjami prawnymi dokonanymi już przez siebie w ramach powiązanych postępowań administracyjnych wszczętych przeciwko dostawcom tego podatnika, na których zostały oparte decyzje, które stały się ostateczne, stwierdzające istnienie oszustwa związanego z VAT popełnionego przez dostawców, z zastrzeżeniem, po pierwsze, że nie zwalniają one organu podatkowego z obowiązku zapoznania podatnika z dowodami, w tym z dowodami pochodzącymi z owych powiązanych postępowań administracyjnych, na podstawie których zamierza on wydać decyzję, oraz że podatnik ten nie zostaje w ten sposób pozbawiony prawa do skutecznego zakwestionowania w trakcie toczącego się przeciwko niemu postępowania owych ustaleń faktycznych i kwalifikacji prawnych, po drugie, że wspomniany podatnik może w trakcie tego postępowania uzyskać dostęp do wszystkich dowodów zebranych w trakcie owych powiązanych postępowań administracyjnych lub w jakimkolwiek innym postępowaniu, na których to dowodach wspomniany organ zamierza oprzeć swą decyzję lub które to dowody mogą zostać wykorzystane przy wykonywaniu prawa do obrony, chyba że cele leżące w interesie ogólnym uzasadniają ograniczenie tego dostępu, oraz po trzecie, że sąd rozpoznający skargę na tę decyzję może skontrolować zgodność z prawem uzyskania i wykorzystania owych dowodów oraz ustaleń, które mają decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia skargi, dokonanych w decyzjach administracyjnych wydanych względem wspomnianych dostawców”.
W punkcie 58 uzasadnienia wyroku Trybunał wskazał, że: „Wymogu tego nie spełnia praktyka organu podatkowego polegająca na nieudzieleniu danemu podatnikowi żadnego dostępu do tych dowodów, a w szczególności do dowodów, na których opierają się ustalenia dokonane w protokołach sporządzonych i decyzjach wydanych w wyniku powiązanych postępowań administracyjnych, oraz na jedynie pośrednim zapoznaniu go w formie streszczenia tylko z częścią tych dowodów, które organ ten wybrał według przyjętych przez siebie kryteriów, nad którymi podatnik nie może sprawować żadnej kontroli”.
Co oznacza wyrok TSUE?
Wyrok ten ma istotne znaczenie dla oceny prawidłowości decyzji, w szczególności decyzji ostatecznych organu drugiej instancji. Polskie organy podatkowe włączają jako dowody wyciągi z decyzji wydanych wobec dostawców i innych uczestników obrotu towarami, a nie dowody, na podstawie których decyzje te zostały wydane. Taka praktyka narusza prawo podatnika do obrony i prawo do rzetelnego procesu.
„Jeżeli zatem wobec podatnika wydana została decyzja ostateczna, to wobec faktu, że wyrok TSUE z dnia 16.10.2019 r. ma wpływ na treść wydanej decyzji, podatnik ma prawo wystąpić na podstawie art. 240 § 1 punkt 11) ustawy Ordynacja podatkowa z wnioskiem do organu, który wydał decyzję w ostatniej instancji o wznowienie postępowania w jego sprawie w terminie miesiąca od dnia publikacji wyroku w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej - wyjaśnia adwokat Jarosław Ziobrowski z kancelarii Kurpisz i Ziobrowski adwokacka sp.p.
Jarosław Ziobrowski podkreśla także, że „Jeżeli toczą się sprawy karno-skarbowe przed sądami karnymi na podstawie ostatecznych decyzji podatkowych można próbować wnioskować o ich zawieszenie do czasu rozpoznania wniosku o wznowienie postępowania podatkowego”.
Jeżeli sprawy prowadzone są obecnie przed organami podatkowymi, to podatnik powinien złożyć wniosek np. o włączenie do akt postępowania wszystkich dowodów pozyskanych z innych postępowań oraz wnieść o udostępnienie dowodów do zapoznania się z nimi i wypowiedzenia się w sprawie. Niezależnie od tego, jeżeli sprawa podatnika rozpoznawana jest przez sąd administracyjny, podatnik powinien powołać się przed sądem na wymieniony wyrok Trybunału i wskazać, że zasada poszanowania prawa do obrony, zostały naruszone, albowiem podatnik pozbawiony był możliwości zapoznania się z wszystkimi dowodami, na podstawie których organ podatkowy wydał decyzję.
Polecamy: Biuletyn VAT
Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry