Ulga na dziecko – dla kogo?
W rozliczeniu za 2021 r. ulga prorodzinna przysługuje na każde dziecko:
1) małoletnie:
– wobec którego podatnik wykonywał władzę rodzicielską,
– które zamieszkiwało z podatnikiem, a podatnik w stosunku do dziecka pełnił funkcję opiekuna prawnego,
– nad którym podatnik sprawował opiekę przez pełnienie funkcji rodziny zastępczej – na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą;
2) pełnoletnie pozostające na utrzymaniu podatnika w związku z wykonywaniem ciążącego na podatniku obowiązku alimentacyjnego lub w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej, które:
– otrzymywało zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
– nie ukończyło 25 roku życia, kontynuuje naukę w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących polski lub zagraniczny system oświaty lub szkolnictwo wyższe, oraz poza dochodami z renty rodzinnej nie uzyskało w roku podatkowym dochodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej lub na podstawie art. 30b ustawy o PIT lub uzyskało przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT, w łącznej wysokości przekraczającej 3089 zł.
Jak podkreślał NSA w wyroku z 10 listopada 2015 r., sygn. akt II FSK 2163/13, w przypadku dochodu uczącego się dziecka chodzi o kwoty netto. Niestety, w wyroku z 9 lutego 2016 r., sygn. akt II FSK 3506/13, NSA stwierdził, że limit zarobków dziecka należy liczyć jedynie po odjęciu kosztów uzyskania przychodów, a nie także składek na ZUS. Organy podatkowe potwierdzają to drugie stanowisko.
Ulga na jedno dziecko – limit dochodów, ile można odliczyć
Podatnik posiadający jedno dziecko:
a) pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy (z zastrzeżeniem lit. b) może skorzystać z odliczenia, jeżeli roczne jego dochody łącznie z dochodami małżonka nie przekroczyły kwoty 112 000 zł,
b) będący panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, samotnie wychowujący dziecko może skorzystać z odliczenia, jeżeli jego roczne dochody nie przekroczyły kwoty 112 000 zł,
c) niepozostający w związku małżeńskim (przez cały rok podatkowy lub jego część) oraz niebędący osobą samotnie wychowującą dziecko może skorzystać z odliczenia, jeżeli jego roczne dochody nie przekroczyły kwoty 56 000 zł.
Za podatnika pozostającego w związku małżeńskim nie uważa się:
- osoby, w stosunku do której orzeczono separację,
- osoby pozostającej w związku małżeńskim, jeżeli małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Dla ustalenia dochodów rodziców pod kątem ulgi prorodzinnej pod uwagę należy brać uzyskane przez nich w danym roku łączne dochody:
- opodatkowane według skali podatkowej,
- z odpłatnego zbycia papierów wartościowych oraz
- z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym
– pomniejszone o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o PIT.
PRZYKŁAD
Małżonkowie wychowują wspólnie jedno dziecko. Mąż prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej.
Dochód męża (przychód minus koszty) z działalności, po odliczeniu składek ZUS, wyniósł za 2021 r. 72 000 zł.
Żona pracuje na etacie i zarabia 4500 zł brutto miesięcznie. Rocznie dało jej to 54 000 zł. Składki ZUS wyniosły 7403,40 zł (54 000 zł × 13,71%). Dochód żony wyniósł 43 596,60 zł (54 000 zł – 3000 zł – 7403,40 zł).
Razem dochód małżonków wyniósł 115 596,60 zł. Przekroczył on próg dochodów (112 000 zł) umożliwiający skorzystanie z ulgi. Małżonkowie nie mogą w rozliczeniu za 2021 r. skorzystać z ulgi prorodzinnej.
Jeżeli podatnicy wychowujący jedno dziecko będą mogli skorzystać z ulgi, to odliczą miesięcznie kwotę 92,67 zł, a za rok 1112,04 zł (gdy będą je wychowywać przez cały rok).
PRZYKŁAD
Małżonkowie wychowują wspólnie jedno dziecko. Mąż pracuje na 1/2 etatu i zarabia miesięcznie 2500 zł brutto. Rocznie dało mu to 30 000 zł. Składki ZUS wyniosły 4113 zł (30 000 zł × 13,71%). Dochód męża wyniósł 22 887 zł (30 000 zł – 3000 zł – 4113 zł).
Żona pracuje na etacie i zarabia 4000 zł brutto miesięcznie. Rocznie dało jej to 48 000 zł. Składki ZUS wyniosły 6580,80 zł (48 000 zł × 13,71%). Dochód żony wyniósł 38 419,20 zł (48 000 zł – 3000 zł – 6580,80 zł).
Razem dochód małżonków wyniósł 61 306,20 zł. Dochód nie przekroczył progu umożliwiającego skorzystanie z ulgi. Małżonkowie wychowywali dziecko przez cały rok. W rozliczeniu za 2021 r. od podatku odliczą kwotę 1112,04 zł z tytułu ulgi prorodzinnej.
Ulga na dwoje dzieci – ile można odliczyć
Rodzice wychowujący dwoje dzieci mogą odliczać od podatku, na każde dziecko, kwotę 92,67 zł miesięcznie, a za rok 1112,04 zł (jeżeli będą je wychowywać przez cały rok). Odliczenie na dwoje dzieci może wynieść maksymalnie 2224,08 zł rocznie.
Ulga na troje dzieci – ile można odliczyć
Większa ulga przysługuje rodzicom wychowującym troje i więcej dzieci. Za trzecie dziecko podatnicy mogą odliczyć 166,67 zł miesięcznie, a rocznie 2000,04 zł.
Ulga na czworo dzieci – ile można odliczyć
Na czwarte i każde następne dziecko podatnik może odliczyć 225 zł miesięcznie, czyli 2700 zł rocznie.
PRZYKŁAD
Małżonkowie przez cały 2021 r. wychowywali czworo dzieci. Oznacza to, że od podatku mogą odliczyć:
- kwotę 1112,04 zł na pierwsze dziecko,
- kwotę 1112,04 zł na drugie dziecko,
- kwotę 2000,04 zł na trzecie dziecko,
- kwotę 2700,00 zł na czwarte dziecko.
W sumie mogą odliczyć kwotę 6924,12 zł.
Kwota ulgi jest obliczana w stosunku miesięcznym. W przypadku zmiany liczby dzieci lub innych zmian wpływających na zakres uprawnień do ulgi w trakcie roku należy badać zakres tych uprawnień za każdy miesiąc odrębnie.
Kiedy nie można skorzystać z ulgi na dziecko?
Odliczenie nie przysługuje, poczynając od miesiąca, w którym dziecko:
- na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych,
- wstąpiło w związek małżeński (art. 27f ust. 2c ustawy o PIT).
Jakie dane dzieci trzeba wskazać w PIT/O?
Dokonując odliczenia, w zeznaniu rocznym należy podać liczbę dzieci, ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci (dane należy podać w załączniku PIT/O).
Na żądanie organów podatkowych podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:
- odpis aktu urodzenia dziecka,
- zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
- odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
- zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.
Ulga na dziecko dla obojga rodziców. Co po rozwodzie?
Odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę podatnicy mogą odliczyć od podatku w dowolnej ustalonej przez nich proporcji.
W przypadku braku porozumienia między podatnikami, którzy po rozwodzie lub w trakcie separacji zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim – kwotę tę podatnicy odliczają w częściach równych.
W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu Kodeksu cywilnego (art. 27f ust. 4 ustawy o PIT w nowym
brzmieniu, które ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2021 r.). W przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 miesięcznego limitu za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.
Którzy podatnicy nie mogą odliczyć ulgi na dziecko?
Z ulgi nie mogą skorzystać podatnicy, których dzieci uzyskują przychody opodatkowane podatkiem liniowym lub podlegające przepisom ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (z wyjątkiem najmu opodatkowanego ryczałtem) lub podatku tonażowym.
Za mały podatek do pełnego odliczenia ulgi na dziecko. Zwrot w gotówce różnicy
Jeżeli kwota przysługującego odliczenia jest wyższa od kwoty podatku, podatnikowi przysługuje do zwrotu kwota stanowiąca różnicę pomiędzy kwotą przysługującego podatnikowi odliczenia a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym.
Rozliczeniu kwoty zwrotu służą specjalne części we wzorach zeznań PIT‑36 (część M) czy PIT‑37 (część I). Kwota przysługującego zwrotu nie może przekroczyć kwoty składek na ubezpieczenia społeczne oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne podlegających odliczeniu, pomniejszonych o składki odliczone w zeznaniach: PIT‑36L, PIT‑36LS, PIT‑28 czy PIT‑28S. Przy czym składki zapłacone od przychodów objętych zwolnieniem na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o PIT (ulga dla młodych) podwyższają ten limit. W przypadku odliczenia przysługującego pozostającym przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim obojgu:
a) rodzicom,
b) opiekunom prawnym dziecka,
c) rodzicom zastępczym
– do ustalenia wysokości składek przyjmuje się łączną kwotę ich składek.
Ulga rozliczana jest poprzez załącznik PIT/O (poz. 46–48 oraz cz. E).
Grzegorz Ziółkowski, doradca podatkowy
Artykuł jest fragmentem publikacji PIT-y i ulgi podatkowe 2021