Miejscem świadczenia usług tłumaczeń na rzecz instytucji Wspólnot Europejskich, które nie są podatnikami VAT, jest Polska. Oznacza to, że świadczący takie usługi są zobowiązani wystawić fakturę z polskim VAT, mimo że Polska podpisała umowę o przywilejach i immunitetach Wspólnot Europejskich w zakresie zwolnienia z podatku od towarów i usług.
Z taką kuriozalną sytuacją mamy do czynienia od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej i będzie to trwało do 20 października br. Przypomnijmy, na czym tak właściwie polega problem. Ustawa o podatku od towarów i usług określa w niektórych przypadkach odmiennie miejsce świadczenia usług, niż określają to zasady podstawowe. Dotyczy to m.in. usług tłumaczeń, gdzie miejscem ich świadczenia jest miejsce, gdzie nabywca usługi posiada siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego dana usługa jest świadczona, a w przypadku braku stałego miejsca prowadzenia działalności, stały adres lub miejsce zamieszkania. Dotyczy to sytuacji, gdy usługa jest świadczona na rzecz podatnika od wartości dodanej. Jeśli jest świadczona nie dla takiego podatnika, to miejscem świadczenia, a zarazem opodatkowania, jest Polska.
Instytucje Wspólnot Europejskich nie są podatnikami. Usługi tłumaczenia na ich rzecz przez polskich podatników VAT są opodatkowane stawką 22 proc. Jednocześnie Polska podpisała 13 kwietnia 2005 r. umowę o przywilejach i immunitetach Wspólnot Europejskich, w której określa się zwolnienie z VAT dla instytucji wspólnotowych z mocą wsteczną od 1 maja 2004 r. Problem w tym, że ogłoszenie tej umowy nastąpiło dopiero 5 października br. Oznacza to, że mimo podpisania umowy polscy usługodawcy musieli stosować 22 proc. na usługi świadczone instytucjom Wspólnot Europejskich. Jednocześnie 5 października zostało wydane rozporządzenie, wchodzące w życie 20 października br., które określa, że 0-proc. stawkę VAT stosuje się do dostarczania towarów i świadczenia usług na rzecz instytucji Wspólnot Europejskich. Umowa mówi o zwolnieniu, rozporządzenie zaś wprowadza 0-proc. stawkę. Rozporządzenie określa też, że zwrot VAT, a więc tego zapłaconego w 22-proc. stawce, przysługuje instytucjom Wspólnot za okres od 1 maja 2004 r. do dnia poprzedzającego wejście w życie rozporządzenia.
Niestety praktyka była taka, że instytucje zazwyczaj płaciły tylko kwotę netto z wystawionych faktur VAT np. przez polskich tłumaczy, powołując się na przepisy wspomnianej umowy. Polski przedsiębiorca musiał ten wykazany VAT odprowadzić do urzędu. Zwrot podatku dla instytucji oznacza, że właściwie skorzysta ona podwójnie. Raz, że nie płaciła VAT z wystawionych faktur, po raz drugi – otrzymując zwrot VAT z tych faktur, które stanowią podstawę zwrotu.
