Podatnicy oraz inkasenci i płatnicy mogą wystąpić do organu podatkowego o odroczenie lub rozłożenie na raty podatku i zaległości podatkowej. Uprawnienie takie przysługuje również sołtysowi, który występuje w charakterze inkasenta niektórych podatków gminnych.
Nowością wprowadzoną z dniem 1 września 2005 r. przez nowelizację ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.) jest możliwość odraczania, rozkładania na raty podatku lub zaległości podatkowej inkasentów.
W gminach inkasentami najczęściej bywają sołtysi. Oznacza to, że na przykład sołtysi zamiast wpłacać pobrany w drodze inkasa podatek, na wniosek uzasadniony ważnym interesem lub interesem publicznym, będą mogli wnioskować i otrzymywać pomoc od organu podatkowego w postaci odroczenia terminu wpłaty podatku. Czy regulacje te mogą stworzyć pole do nadużyć w postaci taniego kredytowania inkasentów? Czas pokaże. Bezspornie wprowadzenie takiego przepisu w Ordynacji podatkowej stwarza możliwość nadużyć. Możliwa jest sytuacja, gdy sołtys (inkasent), który pobrał znaczną sumę podatków, zamiast dokonać wpłaty na rachunek gminy, złoży wniosek o rozłożenie tej kwoty na raty. W przypadku decyzji pozytywnej uzyska nieoprocentowany kredyt od wójta (organem podatkowym pierwszej instancji w gminach jest wójt).
Trzeba pamiętać, że również spadkobiercy oraz osoby trzecie mają prawo ubiegania się, na podstawie wniosku uzasadnionego ważnym interesem strony lub interesem publicznym, o odroczenie, rozłożenie na raty podatku, zaległości podatkowych. Dodatkowo mogą oni występować też o umorzenie w całości lub części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej.
