Zmiana wartości księgowej środków trwałych i WNP

Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub według wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także z tytułu trwałej utraty wartości (art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości).

A zatem, ustalona wartość księgowa środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (przed przyjęciem ich do użytku) ulega zmianie w wyniku:

• pomniejszenia o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe,

• trwałej utraty wartości,

• przeszacowania (aktualizacji wyceny środków trwałych).

Wartość początkową, stanowiącą cenę nabycia lub koszt wytworzenia środka trwałego, powiększają także koszty jego ulepszenia, polegającego na:

• przebudowie,

• rozbudowie,

• modernizacji lub rekonstrukcji,

i powodującego, że wartość użytkowa tego środka po zakończeniu ulepszenia przewyższa posiadaną przy przyjęciu do używania wartość użytkową, mierzoną okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonego środka trwałego, kosztami eksploatacji lub innymi miarami (art. 31 ust. 1 uor).

Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

Wartość środków trwałych (z wyjątkiem gruntów niesłużących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową) zmniejszają odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane w celu uwzględnienia utraty ich wartości na skutek używania lub upływu czasu (art. 31 ust. 2 uor).

Odpisów amortyzacyjnych środków trwałych można dokonywać w równych ratach co miesiąc albo w równych ratach co kwartał, albo jednorazowo na koniec roku podatkowego - z tym że suma odpisów amortyzacyjnych dla środków trwałych wprowadzonych do ewidencji w ciągu roku ustalana jest w proporcji do okresu używania w danym roku (art. 16h ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Naliczanie amortyzacji środków trwałych rozpoczyna się od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek trwały przyjęto do używania, do końca miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór.

Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia na raty ich wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji.

Okresy lub stawki amortyzacji i metody amortyzacji

Okres lub stawkę i metodę amortyzacji ustalamy na dzień przyjęcia środka trwałego do używania. Ustalone okresy i stawki amortyzacyjne powinny być weryfikowane (art. 32 ust. 3 uor). Odpisy - przy zastosowaniu nowej stawki, ustalonej w wyniku weryfikacji - stosuje się od początku następnego roku obrotowego, w którym dokonano weryfikacji.

Wybraną metodę amortyzacji stosuje się do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego.

Przy ustalaniu zasad amortyzacji obowiązujących w jednostce można przyjąć jedno z dwóch podanych poniżej rozwiązań.

Rozwiązanie I

Naliczanie odpisów amortyzacyjnych do celów bilansowych na poziomie odpisów amortyzacyjnych koniecznych do ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Ustala się, że maksymalne okresy i stawki amortyzacyjne środków trwałych (z wyjątkiem gruntów) nie mogą przekroczyć poziomu stawek zamieszczonych w załączniku do updop.

Wymienia się grupy lub rodzaje środków trwałych, do których stosuje się:

• metodę liniową,

• metodę degresywną (art. 16k ust. 1 updop),

• metodę podwyższonych współczynników (art. 16k ust. 2 updop),

• metodę obniżonych stawek zgodnie z art. 16i ust. 5 updop),

• metodę indywidualnego ustalenia stawek (art. 16j updop).

Metodę jednorazowego odpisu amortyzacyjnego stosuje się do środków trwałych o wartości początkowej nieprzekraczającej 3500 zł w miesiącu wprowadzenia środka trwałego do użytkowania lub od następnego miesiąca po miesiącu wprowadzenia środka trwałego do użytkowania (art. 16d updop).