Fundusze europejskie 2021-2027. Od jesieni 2022 r. 76 mld euro i nowa perspektywa dla Polski

Fundusze europejskie dla Polski na politykę spójności

W okresie 2021-2027 na politykę spójności Polska będzie mieć do dyspozycji ponad 76 mld euro, które pochodzić z będą z takich funduszy unijnych jak:

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR)
Cel: wzmocnienie spójności społecznej i gospodarczej UE poprzez łagodzenie dysproporcji w rozwoju europejskich regionów.

Fundusz Spójności (FS)
Cel: zredukowanie obecnych dysproporcji gospodarczych i społecznych oraz promowanie zrównoważonego rozwoju poprzez realizację strategicznych projektów w obszarach związanych z ochroną środowiska i transportem.

Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+)

Cel: stymulowanie zrównoważonego rozwoju gospodarczego poprzez inwestowanie w kapitał ludzki. Fundusz łączy w sobie 4 instrumenty finansowe, które dotychczas funkcjonowały oddzielnie.

Fundusz na rzecz unijnej polityki morskiej i rybołówstwa (EFMR)

Cel: wspieranie społeczności nadmorskich w różnicowaniu gospodarki lokalnej oraz podnoszenie ich jakości życia

Fundusz Sprawiedliwej Transformacji

Cel: łagodzenie skutków społecznych i gospodarczych związanych z transformacją energetyczną.

Otrzymane fundusze, podobnie jak w poprzednich perspektywach finansowych, zostaną podzielone na Programy Krajowe oraz 16 Regionalnych Programów Operacyjnych.

Fundusze europejskie 2021-2027. Programy krajowe

W powszechnym użyciu funkcjonują różne, ciekawe skróty, niemniej jednak nie każdy potrafi je rozwinąć. W przypadku krajowych programów w nowej perspektywie finansowej mamy:

Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS)
– następca Programu Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ). Program przyczyni się do rozwoju gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska oraz przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu. FEnIKS wesprze również inwestycje transportowe oraz dofinansuje ochronę zdrowia i dziedzictwo kulturowe. Planowany budżet to 111 mld zł.
 

Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG)
– program jest kontynuacją dwóch wcześniejszych programów: Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 (POIG) oraz Inteligentny Rozwój 2014-2020 (POIR). FENG będzie wspierał realizację projektów badawczo-rozwojowych, innowacyjnych oraz takich, które zwiększają konkurencyjność polskiej gospodarki. Z programu będą mogli skorzystać m.in. przedsiębiorcy, instytucje z sektora nauki, konsorcja przedsiębiorstw oraz instytucje otoczenia biznesu, w szczególności ośrodki innowacji.
Planowany budżet to 36 mld zł.
 

Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS)

– następca Programu Wiedza Edukacja Rozwój (POWER). Główne obszary działania FERS to: praca, edukacja, zdrowie oraz dostępność. Program będzie wspierał projekty z zakresu poprawy sytuacji osób na rynku pracy oraz jakości edukacji i rozwoju kompetencji. Planowany budżet to 19 mld zł.
 

Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy (FERC)
- jest następcą programu Polska Cyfrowa (POPC), który w latach 2014-2020 wspierał cyfryzację w Polsce. FERC będzie koncentrował się przede wszystkim na:
a) zwiększeniu dostępu do ultraszybkiego internetu szerokopasmowego,
b) udostępnieniu zaawansowanych e-usług pozwalających w pełni na elektroniczne załatwienie spraw obywateli i przedsiębiorców,
c) zapewnieniu cyberbezpieczeństwa w ramach nowego dedykowanego obszaru interwencji,
d) rozwoju gospodarki wykorzystującej najnowsze technologie cyfrowe,
e) rozwoju współpracy międzysektorowej na rzecz tworzenia cyfrowych rozwiązań problemów społeczno-gospodarczych,
f) wsparciu rozwoju zaawansowanych kompetencji cyfrowych, w tym również w obszarze cyberbezpieczeństwa dla jednostek samorządu terytorialnego i przedsiębiorców. Planowany budżet FERC to 9 mld zł.

Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW)
– nowy program dla makroregionu Polski Wschodniej będzie koncentrował się na czterech głównych obszarach:

1) wzmocnienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw,
2) energia i ochrona klimatu,
3) spójna sieć transportowa i zwiększenie dostępności transportowej, oraz
4) aktywizacja kapitału społecznego, rozwój turystyki i usługi uzdrowiskowe.

Oprócz 5 województw dotychczas objętych wsparciem (lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego) z nowego programu będzie korzystać także województwo mazowieckie bez Warszawy i dziewięciu otaczających ją powiatów. W puli FEPW jest 12 mld zł.

Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich (PTFE)
– program ma 3 główne priorytety:

1) skuteczne instytucje,
2) skuteczni beneficjenci,
3) skuteczna komunikacja.

Środki z Pomocy Technicznej zostaną przeznaczone m.in. na:
- szkolenia dla beneficjentów korzystających z Funduszy Europejskich,
- rozwój krajowego systemu informatycznego umożliwiającego aplikowanie i rozliczanie projektów unijnych,
- działania informacyjno-promocyjne zwiększające wiedzę o funduszach w Polsce.
Budżet programu wyniesie 2,5 mld zł.

Fundusze Europejskie Pomoc Żywnościowa (FEPŻ)
– wsparcie dla osób doświadczonych ubóstwem 2,5 mld zł.

Fundusze Europejskie dla Rybactwa
– wsparcie rybactwa i rybołówstwa oraz rozwój lokalnych społeczności rybackich 2,5 mld zł.

Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej
– wsparcie współpracy transgranicznej i transnarodowej oraz międzyregionalnej UE 2 mld zł.

Fundusze Europejskie na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST)
– to nowy instrument finansowy w ramach polityki spójności służący zapewnieniu wsparcia obszarom borykającym się z poważnymi wyzwaniami społeczno-gospodarczymi wynikającymi z transformacji w dążeniu do osiągnięcia neutralności klimatycznej oraz zapobiegania pogłębianiu się dysproporcji regionalnych. FST w Polsce stanowi pomoc w transformacji dla regionów górniczych: śląskiego, małopolskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego, łódzkiego i lubelskiego. Jego główne cele to łagodzenie skutków transformacji poprzez finansowanie dywersyfikacji i modernizacji lokalnej gospodarki oraz łagodzenie negatywnych skutków dla zatrudnienia. Aby osiągnąć ten cel, fundusz wspiera inwestycje w dziedzinach takich jak łączność cyfrowa, czyste technologie energetyczne, redukcja emisji, regeneracja terenów przemysłowych, przekwalifikowanie pracowników i pomoc techniczna. Fundusz ten ułatwi wdrażanie Europejskiego Zielonego Ładu, którego celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej UE do 2050 r. Budżet programu wyniesie 17,2 mld zł.

Programy regionalne dla 16 województw a wśród nich Śląskie liderem!

Łącznie województwa dostaną 153 mld zł – co stanowi 44% wszystkich europejskich pieniędzy w ramach perspektywy finansowej 2021-2027, które otrzyma Polska. Na wskazane 153 mld zł składają się również środki z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (3,8 mld euro) i polityki spójności (560 mln). Jednak na ten moment nie jest znany dokładny podział kwot na pomoc w transformacji poszczególnych regionów górniczych: śląskiego, małopolskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego, łódzkiego i lubelskiego. Niemniej jednak zdecydowanie najwięcej środków ma zostać ulokowanych w woj. Śląskim - region ten będzie miał "do podziału" około 2,1 mld euro.

Pieniądze na programy regionalne są dzielone według algorytmu opartego na obiektywnych kryteriach, między innymi na liczbie ludności i PKB na mieszkańca, i prezentują się one następująco:

śląskie – 2,79 mld euro

małopolskie – 2,32 mld euro

łódzkie – 2,29 mld euro

lubelskie – 2,27 mld euro

podkarpackie – 2,18 mld euro

mazowieckie – 2,00 mld euro

kujawsko-pomorskie – 1,75 mld euro

warmińsko-mazurskie – 1,73 mld euro

dolnośląskie – 1,67 mld euro

pomorskie – 1,67 mld euro

wielkopolskie – 1,67 mld euro

zachodniopomorskie – 1,61 mld euro

świętokrzyskie – 1,40 mld euro

podlaskie - 1,3 mld euro

opolskie – 920 mln euro

lubuskie – 861 mln euro

Każde województwo będzie posiadać własny program, który sfinansuje projekty na jego terenie. Będzie to przede wszystkim:

- rozwój przedsiębiorczości,

- lepszy dostęp do edukacji, ochrony zdrowia i kultury,

- poprawa infrastruktury społecznej,

- troska o środowisko,

- technologie cyfrowe, energetyka i transport

KPO. Dodatkowy potężny zastrzyk unijnej gotówki!

Obok regularnej perspektywy finansowej wdrożony zostanie Instrument na Rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (Recovery and Resilience Facility – RFF), w Polsce szerzej znany pod nazwą Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). Jego celem jest łagodzenie gospodarczych i społecznych skutków pandemii COVID-19 oraz zapewnienie by europejskie gospodarki i społeczeństwa były bardziej zrównoważone, odporne i lepiej przygotowane na transformację ekologiczną i cyfrową. W ramach KPO Polska ma otrzymać 158,5 mld złotych, w tym 106,9 mld złotych w postaci dotacji i 51,6 mld złotych w formie preferencyjnych pożyczek.

Zgodnie z dokumentem programowym KPO koncentruje swoje działania na sześciu europejskich filarach odpowiedzi na kryzys i budowy odporności:

1. Zielona transformacja
2. Transformacja cyfrowa
3. Inteligentny i trwały wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu,
4. Spójność społeczna i terytorialna,
5. opieka zdrowotna oraz odporność gospodarcza, społeczna i instytucjonalna,
6. Polityki na rzecz następnego pokolenia, takie jak edukacja i umiejętności.

Adresatem proponowanych działań w ramach KPO są:
- obywatele,
- przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa,
- samorządy terytorialne,
- instytucje publiczne dostarczające podstawowe usługi społeczne (zdrowie, edukacja, rynek pracy), decydujące o poziomie jakości życia i perspektywach rozwojowych Polski;
- podmioty spoza systemu administracji publicznej

Zgodnie z celami UE znaczna część budżetu przeznaczona zostanie na cele klimatyczne (42,7%) oraz na transformację cyfrową (21,3 %).

KPO 2022/2023 - pierwsze konkursy. Kiedy start?

W sierpniu 2022 r. na stronie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej został opublikowany ramowy harmonogram naborów przewidzianych w ramach KPO dla Polski. Uruchomienie pierwszych konkursów zostało zaplanowane w II półroczu 2022 r. Kolejne konkursy odbędą się w I półroczu 2023 r. Ministerstwo wskazało również nabory, które będą realizowane w sposób ciągły.

Wśród konkursów zaplanowanych na II półrocze 2022 r., skierowanych do przedsiębiorców, znajdziemy działania realizowane w następujących obszarach:

- Inwestycje wspierające robotyzację i cyfryzację w przedsiębiorstwach - duże przedsiębiorstwa - konkurs dla zamkniętego kręgu przedsiębiorstw,

- Inwestycje we wdrażanie technologii i innowacji środowiskowych, w tym związanych z Gospodarką o Obiegu Zamkniętym (nabór planowany również w I kwartale 2023 r.),

- Wsparcie mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w zakresie przetwórstwa rolno-spożywczego,

- Budowa morskich farm wiatrowych (zamknięty krąg przedsiębiorstw),

- Cyberbezpieczeństwo – CyberPL, infrastruktura przetwarzania danych oraz optymalizacja infrastruktury służb państwowych odpowiedzialnych za bezpieczeństwo.

W I półroczu 2023 r. zaplanowane zostały m.in. nabory dotyczące następujących obszarów:

- Inwestycje dla przedsiębiorstw w produkty, usługi i kompetencje pracowników oraz kadry związane z dywersyfikacją działalności - nabór skierowany do MŚP,

- Inwestycje wspierające robotyzację i cyfryzację w przedsiębiorstwach - duże przedsiębiorstwa - konkurs otwarty dla wszystkich przedsiębiorstw,

- Inwestycje we wdrażanie technologii i innowacji środowiskowych, w tym związanych z Gospodarką o Obiegu Zamkniętym,

- Rozwój potencjału sektora leków i wyrobów medycznych – inwestycje związane z produkcją w Polsce API - przedsiębiorcy z sektora farmaceutycznego, chemicznego, wyrobów medycznych oraz jednostki naukowe i badawcze, podmioty spoza administracji (w tym organizacje pozarządowe).

Działania, dla których nabory będą realizowane w sposób ciągły to m.in.:

Inwestycje w technologie wodorowe, wytwarzanie, magazynowanie i transport wodoru - przedsiębiorcy, jednostki samorządu terytorialnego, instytucje badawcze, inne podmioty zainteresowane wykorzystaniem technologii wodorowych, w tym podmioty, które w wyniku rozstrzygnięcia naboru w mechanizmie IPCEI w obszarze Technologie i systemy wodorowe uzyskały pozytywną decyzję Komisji Europejskiej.

W przypadku regularnej perspektywy finansowej 2021-2027 najprawdopodobniej pierwsze nabory zaczną się również w IV kwartale 2022 roku.

Dlatego warto pomyśleć już dziś o ubieganiu się o dotację.

Środki te bez wątpienia pomogą w rozwoju firmy. Jak skutecznie je pozyskać? Podstawą jest dobrze przemyślany i napisany wniosek. Aby zwiększyć skuteczność otrzymania dotacji polecamy skorzystać z pomocy ekspertów w tym zakresie. Profesjonalne wsparcie w postaci szczegółowych informacji o możliwościach aplikowania, analiza projektu pod kątem finansowania czy przygotowanie niezbędnych dokumentów takich jak: studium wykonalności, biznes plan są kluczowe. Do tego ważna jest również opieka merytoryczna podczas realizowanego projektu oraz jego ostateczne rozliczenie.

Alicja Szymczyk, Starszy specjalista ds. finansowania zewnętrznego, LPW Grupa