W ostatnich dniach nabiera rozgłosu sprawa zasad opodatkowania w Polsce dochodów uzyskiwanych w Wielkiej Brytanii przez dziesiątki tysięcy zatrudnionych tam polskich pracowników. Powstaje pytanie, co w tej sprawie można zrobić? Poza renegocjacją polsko-brytyjskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, która jest już w toku, z prawnego punktu widzenia możliwe są też jeszcze dwa inne, dość szybkie rozwiązania tego problemu.
Jedno rozwiązanie leży w gestii Sejmu, który mógłby wprowadzić stosowne zwolnienie podatkowe bezpośrednio do treści art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Drugie rozwiązanie – nieco podobne merytorycznie, lecz odmienne formalnie – leży w gestii samego ministra finansów, który działając na podstawie art. 22 ust. 1 Ordynacji podatkowej i kierując się „uzasadnionym interesem publicznym lub ważnym interesem podatników”, mógłby w drodze rozporządzenia zarządzić zaniechanie w całości lub w części poboru podatku w części przekraczającej kwotę podatku uiszczonego już za granicą od uzyskanego tam dochodu, w przypadku podatników osiągających dochody z tytułu pracy najemnej w państwach, z którymi Polska zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, a które przewidują taką samą metodę jak umowa z Wielką Brytanią, czyli metodę zaliczenia zwykłego (np. umowa z USA, Danią, Belgią).
Wydaje się, że wydanie rozporządzenia jest lepszym rozwiązaniem, gdyż jest szybsze niż nowelizacja ustawy. Ponadto – jak się wydaje – przepisy rozporządzenia mogłyby mieć zastosowanie już do trwającego obecnie rozliczania dochodów uzyskanych w 2005 r.
Modelowo takie rozwiązanie powinno mieć zastosowanie do wszystkich państw, z którymi Polska zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, a które przewidują metodę zaliczenia zwykłego.
Nie ma bowiem żadnego racjonalnego powodu, aby odmienne zasady stosowały się do polskich pracowników zatrudnionych – przykładowo – w Wielkiej Brytanii (umowa z 1976 r.) i w Irlandii (umowa z 1995 r.). Jedynym powodem radykalnie różnego traktowania podatników w obu sytuacjach jest zastosowana odmienna metoda unikania podwójnego opodatkowania.
Odmienność ta jednak nie wynika z jakichkolwiek przesłanek merytorycznych, a jest jedynie pewną historyczną zaszłością, wynikającą z faktu uzgodnienia stosowania jednakowej metody przez obie strony podczas negocjacji treści umów – w zupełnie innych realiach ekonomicznych niż obecnie. Nie ma żadnego obowiązku stosowania jednakowej metody unikania podwójnego opodatkowania przez obie strony umowy i w konsekwencji tego faktu wiele polskich umów zawiera dwojakiego rodzaju regulacje – odmienne dla każdej z umawiających się państw.
Z punktu widzenia Wielkiej Brytanii i innych państw – stron umów o unikaniu podwójnego opodatkowania sposób podatkowego rozliczania polskich podatników przez polskiego fiskusa jest zupełnie obojętny.
T ym samym nie ma przeszkód, aby – na mocy regulacji wewnętrznego prawa podatkowego – ukształtować obowiązki podatkowe polskich pracowników zatrudnionych za granicą w sposób jednakowy, niezależnie od miejsca wykonywania tej pracy.
Not. EM
dr Janusz Fiszer
partner w Kancelarii Prawnej White & Case i adiunkt Uniwersytetu Warszawskiego
