Jak ująć zmiany wartości inwestycji krótkoterminowych w księgach rachunkowych

Ustawa o rachunkowości definiuje inwestycje jako aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z:

Autopromocja

• przyrostu wartości tych aktywów,

• uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści.

W świetle tej definicji do inwestycji krótkoterminowych zalicza się lokaty terminowe, obligacje skarbowe oraz inne papiery wartościowe.

Autopromocja

Webinar:
KSeF – na co warto przygotować firmę?

Sprawdź

Wycena krótkoterminowych inwestycji następuje:

• według ceny (wartości) rynkowej albo według ceny nabycia lub ceny (wartości) rynkowej, zależnie od tego, która z nich jest niższa, a krótkoterminowe inwestycje, dla których nie istnieje aktywny rynek, w inny sposób określonej wartości godziwej - na dzień bilansowy;

• według ceny nabycia lub ceny zakupu, jeżeli koszty przeprowadzenia i rozliczenia transakcji nie są istotne na dzień ujęcia początkowego.

Autopromocja

Szkolenie: Jak przygotować się do KSeF?

Sprawdź

W księgach trzeba odzwierciedlać zmiany wartości inwestycji krótkoterminowych.

Tabela. Ujmowanie skutków wzrostu lub obniżenia wartości inwestycji krótkoterminowych

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład 1

6 grudnia przedsiębiorstwo Alfa nabyło krótkoterminową inwestycję finansową (akcje przeznaczone do sprzedaży za dziewięć miesięcy) za 5000 zł. Na potrzeby wewnętrzne jednostka sporządza sprawozdanie raz na sześć miesięcy. Zgodnie z zasadami (polityką) rachunkowości wyceny inwestycji na kolejne momenty bilansowe jednostka dokonuje według ceny rynkowej.

Cena rynkowa na kolejne dni bilansowe wynosi:

• 31 grudnia 2007 r. - 5400 zł,

• 30 czerwca 2008 r. - 4800 zł.

Ponieważ przedsiębiorstwo zdecydowało się dokonywać wyceny według ceny rynkowej, musi odnotowywać wszystkie wzrosty i wszystkie spadki ceny w księgach i w sprawozdaniach.

Saldo początkowe konta „Inwestycje krótkoterminowe” wynosi 5000 zł.

Ewidencja księgowa

1. Wzrost wartości inwestycji do ceny rynkowej:

Wn „Aktualizacja wartości inwestycji” 400

Ma „Przychody finansowe” 400

2. Spadek wartości inwestycji do ceny rynkowej:

Wn „Koszty finansowe” 600

Ma „Aktualizacja wartości inwestycji” 600

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Na 31 grudnia 2007 r. w sprawozdaniu finansowym jednostka wykazuje następujące wartości:

Bilans:

B.III. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

b) w pozostałych jednostkach

- udziały lub akcje: 5400 zł.

Rachunek zysków i strat (wariant porównawczy)

G. Przychody finansowe

IV. Aktualizacja wartości inwestycji: 400 zł.

Na 30 czerwca 2008 r. przedsiębiorstwo Alfa w swoich sprawozdaniach wykazuje następujące wartości:

Bilans:

B.III. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

b) w pozostałych jednostkach

- udziały lub akcje: 4800 zł.

Rachunek zysków i strat (wariant porównawczy)

H. Koszty finansowe

III. Aktualizacja wartości inwestycji: 600 zł.

Przykład 2

6 grudnia przedsiębiorstwo Alfa nabyło krótkoterminową inwestycję finansową (akcje przeznaczone do sprzedaży za dziewięć miesięcy) za 5000 zł. Na potrzeby wewnętrzne jednostka sporządza sprawozdanie raz na sześć miesięcy. Zgodnie z zasadami (polityką) rachunkowości wyceny inwestycji na kolejne momenty bilansowe jednostka dokonuje według zasady ostrożnej wyceny.

Cena rynkowa na kolejne dni bilansowe wynosi:

• 31 grudnia 2007 r. - 5400 zł,

• 30 czerwca 2008 r. - 4800 zł.

Ponieważ przedsiębiorstwo zdecydowało się dokonywać wyceny według zasady ostrożnej wyceny, nie musi ono odnotowywać wszystkich wzrostów i spadków cen, lecz jedynie ewidencjonować te zmiany, które powodują ewentualny spadek wartości poniżej ceny nabycia.

Saldo początkowe konta „Inwestycje krótkoterminowe” - 5000 zł.

Ewidencja księgowa

1. Wzrost wartości inwestycji do ceny rynkowej - nie odnotowuje się.

2. Spadek wartości inwestycji do ceny rynkowej:

Wn „Koszty finansowe” 200

Ma „Aktualizacja wartości inwestycji” 200

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Na 31 grudnia 2007 r. przedsiębiorstwo Alfa w swoich sprawozdaniach wykazuje następujące wartości:

Bilans:

B.III. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

b) w pozostałych jednostkach

- udziały lub akcje: 5000 zł.

Na 30 czerwca 2008 r. przedsiębiorstwo Alfa w swoich sprawozdaniach wykazuje następujące wartości:

Bilans:

B.III. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

b) w pozostałych jednostkach

- udziały lub akcje: 4800 zł.

Rachunek zysków i strat (wariant porównawczy)

H. Koszty finansowe

III. Aktualizacja wartości inwestycji: 200 zł.

Przykład 3

6 grudnia przedsiębiorstwo Alfa nabyło krótkoterminową inwestycję finansową (akcje do sprzedaży za dziewięć miesięcy) za 5000 zł. Na potrzeby wewnętrzne jednostka sporządza sprawozdanie raz na sześć miesięcy. Zgodnie z zasadami (polityką) rachunkowości wyceny inwestycji na kolejne momenty bilansowe jednostka dokonuje według zasady ostrożnej wyceny.

Cena rynkowa na kolejne dni bilansowe wynosi:

• 31 grudnia 2007 r. - 4700 zł,

• 30 czerwca 2008 r. - 5200 zł.

Przedsiębiorstwo dokonuje wyceny według zasady ostrożnej wyceny. Kolejność zmian jest odwrócona w stosunku do przykładu 2. Najpierw nastąpił spadek wartości inwestycji, a dopiero potem jej wzrost.

Saldo początkowe konta „Inwestycje krótkoterminowe” - 5000 zł.

Ewidencja księgowa

1. Spadek wartości inwestycji do ceny rynkowej:

Wn „Koszty finansowe” 300

Ma „Aktualizacja wartości inwestycji” 300

2. Wzrost wartości inwestycji - do poziomu ceny nabycia:

Wn „Aktualizacja wartości inwestycji” 300

Ma „Przychody finansowe” 300

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Na 31 grudnia 2007 r. przedsiębiorstwo Alfa w swoich sprawozdaniach wykazuje następujące wartości:

Bilans:

B.III. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

b) w pozostałych jednostkach

- udziały lub akcje: 4700 zł.

Rachunek zysków i strat (wariant porównawczy)

H. Koszty finansowe

III. Aktualizacja wartości inwestycji: 300 zł.

Na 30 czerwca 2008 r. przedsiębiorstwo Alfa w swoich sprawozdaniach wykazuje następujące wartości:

Bilans:

B.III. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

b) w pozostałych jednostkach

- udziały lub akcje: 5000 zł.

Rachunek zysków i strat (wariant porównawczy)

G. Przychody finansowe

IV. Aktualizacja wartości inwestycji: 300 zł.

Z powyższych przykładów, opartych na zapisach ustawowych, wynika, że wybór metody wyceny w polityce rachunkowości będzie miał znaczący wpływ na dokonywane księgowania oraz sporządzane przez jednostki sprawozdania finansowe. Jednak trzeba pamiętać, że przepisy ustawy są dość ogólne, a zarazem nie są jedynymi możliwymi rozwiązaniami. Jednostki mogą pokierować się również zaleceniami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych lub w MSR nr 39 „Instrumenty finansowe - ujmowanie i wycena”.

UWAGA

W przypadku inwestycji krótkoterminowych ustawa przewiduje wycenę według kosztu historycznego lub według wartości godziwej. Wybór metody zależy od kierownika jednostki. Metodę tę należy opisać w zasadach (polityce) rachunkowości jednostki.

• art. 28 ust. 1 pkt 5 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

Katarzyna Kobiela-Pionnier

asystent w Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania w Warszawie