Rozrachunki i roszczenia w księgowości budżetowej

MAŁGORZATA MACHOWIEC

Do ewidencji wszelkich krajowych i zagranicznych rozrachunków oraz roszczeń, a także do ewidencji rozliczeń środków budżetowych, wynagrodzeń, rozliczeń niedoborów i szkód, oraz nadwyżek i innych rozliczeń służą konta zespołu 2 - „Rozrachunki i roszczenia”, które obejmują:

• Konto 201 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”

• Konto 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych”

• Konto 222 „Rozliczenie dochodów budżetowych”

• Konto 223 „Rozliczenie wydatków budżetowych”

• Konto 225 „Rozrachunki z budżetami”

• Konto 226 „Długoterminowe należności budżetowe”

• Konto 227 „Rozliczenie dochodów ze środków funduszy pomocowych”

• Konto 228 „Rozliczenie wydatków ze środków funduszy pomocowych”

• Konto 229 „Pozostałe rozrachunki publicznoprawne”

• Konto 231 „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”

• Konto 234 „Pozostałe rozrachunki z pracownikami”

• Konto 240 „Pozostałe rozrachunki”

• Konto 257 „Należności z tytułu prefinansowania”

• Konto 268 „Zobowiązania z tytułu prefinansowania”

• Konto 290 „Odpisy aktualizujące należności”.

Ewidencja szczegółowa prowadzona do kont tego zespołu powinna umożliwiać wyodrębnienie poszczególnych grup rozrachunków, rozliczeń, roszczeń spornych, ustalenie przebiegu ich rozliczeń oraz stanu należności, rozliczeń, roszczeń i zobowiązań z uwzględnieniem podziału według kontrahentów bądź pracowników, a w przypadku rozliczeń w walutach obcych - według poszczególnych walut.

Podział rozrachunków i roszczeń

Całość należności i zobowiązań można określić mianem rozrachunków, które można klasyfikować według różnych kryteriów. Pod względem ekonomicznym rozrachunki dzieli się na grupy jednorodne, dla których prowadzi się zwykle jedno konto syntetyczne.

Rozrachunki klasyfikujemy w sposób przedstawiony w tabeli.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Nieprawidłowości w jednostkach dotyczące rozrachunków

Dziesięć najczęściej popełnianych błędów związanych z rozrachunkami to:

1) nieujmowanie na kontach rozrachunkowych wszystkich zobowiązań zaciągniętych przez jednostkę,

2) wykazywanie nieprawidłowego stanu rozrachunków,

3) nieujmowanie w ciągu roku faktur z odroczonymi terminami płatności,

4) niezgodność zapisów na koncie 234 „Pozostałe rozrachunki z pracownikami” z zapisami prowadzonej do tego konta ewidencji analitycznej,

5) nieweryfikowanie realnej wartości sald kont rozrachunkowych, niepotwierdzanie sald,

6) niepodejmowanie czynności w celu wyegzekwowania zaległości:

- np. z tytułu czynszu najmu lokali mieszkalnych i użytkowych i tym samym dopuszczanie do przedawnienia należności, w tym także zaległości podatkowych,

- podatkowych (nieprawidłowe ustalenie wysokości zobowiązania podatkowego, bezpodstawne odraczanie terminu płatności, niepopieranie odsetek za zwłokę, zaliczanie nadpłat podatkowych na poczet przyszłych zobowiązań bez wniosku podatnika),

7) niezwracanie kontrahentom zabezpieczeń z tytułu należytego wykonania umowy, kaucji i należnych odsetek pomimo upływu terminu określonego w umowie,

8) zaciąganie zobowiązań bez upoważnienia,

9) nieegzekwowanie obowiązku dokonywania rozliczeń udzielanych pracownikom zaliczek,

10) wykazywanie należności i zobowiązań tzw. „per saldem”.

Podstawy prawne

• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540)

• Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 82, poz. 557)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 czerwca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. Nr 142, poz. 1020)