Prawa podatnika

Od 1 lipca 2022 r., w życie wchodzi zmiana w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej, na mocy której naczelnicy urzędów skarbowych będą mogli uzyskać dostęp do danych o rachunkach bankowych podatników.

Jakie prawa podatnika i obowiązki organu podatkowego wynikają z zasady dwuinstancyjności w postępowaniu podatkowym? Jak zasada dwuinstancyjności wpływa na postępowanie dowodowe? Wyjaśnia ekspert z Mariański Group.

Pytanie zadane w tytule niniejszego artykułu zostało wielokrotnie zadawane w czasie debat naukowych także przez praktyków a (prywatnie) również przez niektórych sędziów. Plagą wspólnotowej wersji podatku od towarów i usług są – obrazowo mówiąc - przebierańcy, zwani również (dla ocieplenia wizerunku) „podmiotami optymalizacyjnymi”, które udają podatników tego podatku. Po co? Aby uzyskać (dla siebie lub dla innych) szeroką paletę korzyści podatkowych, w tym zwłaszcza otrzymać nienależne zwroty tego podatku.

Wniosek o umorzenie zaległości podatkowej. Zdarzają się sytuacje bardzo wyjątkowe, kiedy podatnicy mimo najszczerszych chęci i bardzo ciężkiej pracy, nie są w stanie uregulować swoich zobowiązań podatkowych. Powstaje zaległość, która może się powiększać. Ustawodawca przewidział jednak pewne konkretne przypadki, kiedy podatnicy mogą skorzystać z instytucji tak zwanego umorzenia zaległości podatkowej. Komu ona przysługuje? Jak z niej skorzystać? Wreszcie - jak przygotować wniosek o umorzenie zaległości podatkowej?

Dowody zgłaszane przez podatnika. W przestrzeni publicznej od już dłuższego czasu pojawiają się zapowiedzi wzmożonych kontroli podatkowych w firmach. I z tego też względu niezwykle istotny jest niedawny wyrok NSA. Fiskus kwestionował realność faktur pochodzących od podzleceniodawców, a przede wszystkim marginalizował inicjatywę dowodową przedsiębiorcy. Natomiast podatnik w toku tego typu postępowań musi mieć zapewnione prawo udowodnienia swoich racji. Eksperci uważają, że orzeczenie może stworzyć bufor ochronny przed zbyt dużą uznaniowością fiskusa. Ale też przestrzegają przed zbyt dużym optymizmem i zarzucaniem organów wnioskami dowodowymi.

Zwolnienia z egzekucji administracyjnej. Postępowanie egzekucyjne w administracji jest jednym z najtrudniejszych z momentów, z którymi musi mierzyć się dłużnik-podatnik, dłużnik-płatnik, czy inni dłużnicy zalegający z tzw. należnościami publicznoprawnymi. Oprócz podatków w tym postępowaniu egzekwuje się także np. grzywny, kary nakładane przez organy administracyjne, czy składki na ubezpieczenia społeczne. W trakcie egzekucji administracyjnej z zasady nie ma już możliwości walki merytorycznej z podstawami swojego obciążenia finansowego. Nie oznacza to jednak, że nie ma żadnych praw. Jak podkreśla doktryna oraz orzecznictwo – nawet w ostatnim (egzekucyjnym) stadium ściągalności zobowiązań, dłużnik ma pewne prawa. Jednym z nich, są tak zwane zwolnienia z egzekucji administracyjnej. Czym są? Jak funkcjonują?

Podatnicy będą mogli powoływać się na przepisy ustawy Karta Praw Podatnika w konkretnych sytuacjach. O celach i potrzebie wprowadzenia do polskiego systemu prawa podatkowego Karty Praw Podatnika oraz korzyściach dla podatników z tym związanych rozmawiamy z prof. dr. hab. Włodzimierzem Nykielem.

Wprowadzenie Karty Praw Podatnika rekomenduje Rzecznik Praw Obywatelskich - ma ona pełnić funkcję porządkującą, edukacyjną, informacyjną. Projekt ustawy Karta Praw Podatnika zawiera zbiór podstawowych praw podatników, którym odpowiadają obowiązki organów podatkowych. Jednym z jej atutów jest, że posługuje się językiem prostym i zrozumiałym dla obywateli. Projekt przewiduje m.in., że w przypadku wszczęcia postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej, organ doręczy podatnikowi egzemplarz Karty.