Nie w każdym przypadku można stosować Krajowe Standardy Rachunkowości

Celem tworzenia krajowych standardów rachunkowości (ksr) jest pomoc księgowym w prawidłowym stosowaniu ustawy o rachunkowości. Nie oznacza to jednak, że ich stosowanie jest obowiązkowe. Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 3 ustawy o rachunkowości, jeżeli ustawa nie reguluje danego obszaru, jednostki mogą stosować krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości. W przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego jednostki mogą stosować Międzynarodowe Standardy Rachunkowości.

Pierwszeństwo KSR

Należy pamiętać, że nie można korzystać z rozwiązań zawartych w międzynarodowych standardach, jeżeli dany problem regulowany jest standardami krajowymi.

Przykładem złej praktyki w tym zakresie mogą być deweloperzy, którzy nie mają obowiązku stosowania MSR, natomiast ustalają swoje przychody w oparciu o MSR 11 - Umowy o usługę budowlaną. W związku z tym ujmują oni przychody i koszty w miarę postępów prac i realizacji postanowień umowy. Celem takiego działania jest pokazanie w sprawozdaniu lepszego wyniku finansowego. Rzecz jasna, jest to postępowanie nieprawidłowe. Przepisy ustawy o rachunkowości wyraźnie stanowią, że w przypadku istnienia krajowego standardu nie należy stosować międzynarodowych. Należy więc pamiętać, że zasad zawartych w KSR nr 3 - Niezakończone usługi budowlane, nie stosuje się do działalności budowlanej wykonywanej przez deweloperów we własnym zakresie z przeznaczeniem nieruchomości do odsprzedaży lub na wynajem. Już ten zapis uniemożliwia stosowanie międzynarodowych regulacji.

Obecne regulacje

Dotychczas Komitet Standardów Rachunkowości wydał pięć krajowych standardów rachunkowości: nr 1 - Rachunek przepływów pieniężnych, nr 2 - Podatek dochodowy, nr 3 - Niezakończone usługi budowlane, nr 4 - Utrata wartości aktywów, nr 5 - Leasing, najem i dzierżawa. Na stronie internetowej Ministerstwa Finansów (www.mf.gov.pl) dostępny jest projekt kolejnego standardu - Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe.

Celem KSR nr 1 jest określenie zasad wykazywania w rachunku przepływów pieniężnych informacji o zmianach stanu środków pieniężnych i ich ekwiwalentów, jakie nastąpiły w jednostce. Ma więc ułatwić jego przygotowanie oraz zapewnić porównywalność danych.

Standard najbardziej więc przydatny jest podmiotom zobowiązanym do tworzenia tej części sprawozdania finansowego. A są to zgodnie z art. 45 ust. 3 ustawy o rachunkowości spółki, które podlegają corocznemu badaniu przez biegłego rewidenta.

Takie spółki mają również obowiązek tworzenia aktywów i pasywów z tytułu podatku odroczonego. Z kolei tę kwestię wyjaśnia KSR nr 2 - Podatek dochodowy.

Podatek odroczony

Aktywa i rezerwy z tytułu podatku odroczonego tworzy się, aby zminimalizować różnice podatkowe i rachunkowe. Należy je jednak ujmować tylko w przypadku różnic przejściowych.

Zgodnie z KSR nr 2 różnice przejściowe to różnice pomiędzy wartością bilansową danego składnika aktywów lub pasywów a jego wartością podatkową. Różnice przejściowe mogą być:

• dodatnie - są to te różnice przejściowe, które spowodują powstanie kwot zwiększających podstawę opodatkowania w przyszłych okresach. Następuje to w momencie, gdy wartość bilansowa składnika aktywów zostanie zrealizowana lub składnika pasywów rozliczona. Powstają one, gdy wartość bilansowa składnika aktywów jest wyższa niż jego wartość podatkowa albo wartość bilansowa składnika zobowiązań jest niższa niż jego wartość podatkowa. Dodatnie różnice przejściowe mogą również powstawać w związku z pozycjami nieujętymi w księgach jako aktywa lub zobowiązania.

• ujemne - są to te różnice przejściowe, które powodują powstanie kwot pomniejszających podstawę opodatkowania w przyszłych okresach, gdy wartość bilansowa składnika aktywów zostanie zrealizowana lub składnika pasywów rozliczona. Powstają, gdy wartość bilansowa składnika aktywów jest niższa niż jego wartość podatkowa albo wartość bilansowa składnika zobowiązań jest wyższa niż jego wartość podatkowa. Z ujemnymi różnicami przejściowymi można mieć do czynienia również w związku z pozycjami nieujętymi w księgach jako aktywa lub zobowiązania.

Rezerwy ujmuje się w przypadku różnic dodatnich, natomiast aktywa w przypadku różnic ujemnych.

Różnice ujemne

Różnice przejściowe powstaną przykładowo, jeżeli w sprawozdaniu za 2008 rok spółka ujmie rezerwę na koszt jego badania, np. 70 tys. Prawo podatkowe nie uznaje tych rezerw za koszt uzyskania przychodów (z art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o CIT). Badanie podatkowym kosztem stanie się dopiero w momencie zapłaty, czyli w 2009 roku. W takiej sytuacji na dzień bilansowy wartość księgowa tego pasywa jest równa wysokości utworzonej rezerwy (70 tys.), natomiast podatkowo równa jest 0. Powstaje przejściowa różnica ujemna, co oznacza, że należy utworzyć aktywa z tytułu odroczonego podatku.

Zgodnie z ustawą o rachunkowości zarówno wysokość takich aktywów, jak i rezerw ustala się przy uwzględnieniu stawek podatku dochodowego obowiązujących w roku powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli stawka podatku będzie wynosiła 19 proc., należy utworzyć aktywa w wartości 13,3 tys. (70 tys. x 19 proc.).

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ewidencja aktywów

Agnieszka Pokojska

agnieszka.pokojska@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

• Art. 10 ust. 3 ustawy z 18 marca 2008 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz.U. nr 63, poz. 393).