Fałszywe zapisy księgowe

Przed sądami włoskimi toczą się postępowania przeciwko grupie osób podejrzanych o dokonanie nieprawdziwych zapisów rachunkowych przed 2002 r., kiedy we Włoszech weszły w życie nowe przepisy karne dotyczące tych czynów. Według sądów włoskich, konsekwencją stosowania nowych przepisów, łagodniejszych aniżeli poprzednie, byłaby niemożność ścigania karnego oskarżonych. Sądy te zwróciły się do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS) z pytaniami, czy pierwsza dyrektywa w sprawie spółek obejmuje czyn zabroniony, polegający na nieprawdziwych zapisach rachunkowych i czy nowe przepisy włoskie są zgodne z prawem wspólnotowym.

ETS stwierdził, że kary za nieprawdziwe zapisy rachunkowe mają na celu karanie istotnych naruszeń podstawowej zasady wyrażonej w czwartej i siódmej dyrektywie w sprawie spółek, zgodnie z którą roczne sprawozdania powinny przedstawiać w sposób prawdziwy i rzetelny stan aktywów i pasywów spółki, jej sytuację finansową oraz wynik finansowy. System kar przewidziany w pierwszej dyrektywie w sprawie spółek stosuje się nie tylko przy braku publikacji zapisów rachunkowych, ale także w przypadku publikacji nieprawdziwych zapisów rachunkowych. Państwa członkowskie mają obowiązek czuwania nad tym, aby przepisy dotyczące kar były skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Jeżeli włoskie sądy doszłyby do wniosku, że nowe przepisy krajowe są niezgodne z prawem wspólnotowym, to sądy te miałyby z własnej inicjatywy obowiązek niestosowania tych kar.

Niestosowanie łagodniejszych kar mogłoby skutkować nałożeniem sankcji surowszych, które obowiązywały w czasie, gdy czyny zostały popełnione. Trybunał orzekł, że organy państwa członkowskiego nie mogą powołać wobec oskarżonych w postępowaniu karnym wyłącznie pierwszej dyrektywy w sprawie spółek, albowiem dyrektywa nie może, samoistnie i niezależnie od wewnętrznej ustawy wydanej w celu jej wykonania, być podstawą ustalenia lub zaostrzenia odpowiedzialności karnej oskarżonych (Berlusconi i in. C-387/02, C-391/02 i C-403/02).