Organ podatkowy nie jest uprzywilejowany

Spór dotyczył sposobu rozliczenia wpłat dokonywanych przez syndyka po ogłoszeniu upadłości firmy. Sąd ogłosił upadłość firmy w kwietniu 2004 r. Następnie syndyk dokonał kilku wpłat na poczet zaległości z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych i VAT.

Organ podatkowy rozliczył je, ale na poczet zaległości i odsetek za zwłokę. Syndyk upierał się, że organ podatkowy mógł zaliczyć wpłaty tylko na poczet zaległości jako należności głównej. Podkreślał, że rozwiązanie przyjęte przez organy podatkowe narusza zasady prawa upadłościowego. Daniny publiczne za okres po ogłoszeniu upadłości należą do uprzywilejowanej pierwszej kategorii zaspokajania wierzycieli. Odsetki zaś dopiero do czwartej. Zdaniem syndyka, organ podatkowy zaliczając wpłaty proporcjonalnie na poczet zaległości i odsetek naruszył zasady zaspokajania wierzycieli upadłego i w zakresie odsetek zaspokoił się poza kolejnością.

Sprawa okazała się na tyle skomplikowana, że ostatecznie musiał zająć się nią poszerzony skład NSA. Wątpliwości budziła kwestia, czy organ podatkowy może wpłaty syndyka rozliczyć w proporcji na należność główną i odsetki.

NSA uznał w uchwale podjętej w poszerzonym siedmioosobowym składzie, że praktyka taka jest niedopuszczalna. W przypadku wpłat syndyka procedura jej rozliczenia w proporcji na zaległość i odsetki zostaje wyłączona. Jak podkreślił sąd, odsetek od zaległości podatkowej nie można zaliczyć do kategorii danin publicznych ani podatków. Regulacje prawa upadłościowego w tym przypadku należy traktować jako przepisy szczególne w stosunku do Ordynacji podatkowej. Odsetki w postępowaniu upadłościowym bez względu na źródło ich pochodzenia zostały włączone do czwartej kategorii zaspokajania wierzycieli. W ocenie sądu nie ma podstaw, aby podatki należące do pierwszej i drugiej kategorii kolejności zaspokajania wierzycieli mogły być realizowane wspólnie z odsetkami od nich. Zgodnie z prawem upadłościowym odsetki mimo ubocznego i pochodnego charakteru względem należności głównej nie dzielą jej losu. Jednoznacznie zostały one włączone do innej kategorii zaspokajania, niższej, a więc gorszej - podkreślał NSA. Uznanie, że organ podatkowy może zaspokoić się z wpłaty syndyka także w odniesieniu do odsetek od zaległości prowadziłoby do różnicowania uprawnień z uprzywilejowaniem organu podatkowego jako jednego z wierzycieli. Uchwała mimo zmian w prawie upadłościowym w pełni zachowuje aktualność.

Sygn. akt IIFPS 6/06

ALEKSANDRA TARKA

aleksandra.tarka@infor.pl