Jak rozliczać czas pracy po wyroku TK?

Nowe emerytury - praktyczny przewodnik >>

Od 1 stycznia 2011 r. został wprowadzony przepis, zgodnie z którym, jeżeli święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy (czyli np. w wolną sobotę), to nie obniża ono wymiaru czasu pracy (art. 130 § 2 ¹ Kodeksu pracy). Jeżeli zatem pracodawca ustalił jako dzień wolny od pracy z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy np. sobotę, to dotychczas nie musiał oddawać dnia wolnego za święto, które przypadało w tym dniu. Taką regulację w wyroku z 2 października br. (sygn. K 27/11)  TK uznał za niezgodną z Konstytucją.

Skutki wyroku Trybunału

Wyrok TK przywrócił stan prawny sprzed 1 stycznia 2011 r. w zakresie rozliczania czasu pracy. Tym samym pracownikom za święta przypadające w dni rozkładowo wolne od pracy (np. w wolne soboty) także przysługuje dzień wolny i nie jest możliwe nakazanie np. odpracowywania tych świąt.

Do końca 2012 r. oraz w 2013 r. nie będziemy mieli do czynienia ze „zbiegiem” świąt i wolnych sobót. Zatem zdecydowana większość pracodawców będzie musiała udzielać tylko dnia wolnego w dniu, w którym przypada święto. Z sytuacją, kiedy święto przypadnie w sobotę, będziemy mieli do czynienia dopiero w 2014 r., kiedy w sobotę wypadną święta Konstytucji 3 Maja i Wszystkich Świętych. Pracodawca będzie musiał wówczas za te święta oddać pracownikom dodatkowe dni wolne.

Nieco inna sytuacja zaistnieje, gdy u pracodawcy zostały wyznaczone inne niż sobota rozkładowo dni wolne od pracy, zgodne z 5-dniowym tygodniem roboczym.

Przykład
U pracodawcy w dziale produkcji obowiązuje równoważny system czasu pracy, który powoduje przydzielanie dni wolnych wynikających z 5-dniowego tygodnia pracy w różnych dniach w poszczególnych miesiącach. W listopadzie 2012 r. dla jednej z brygad ustalono w harmonogramie jako dzień wolny z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy 1 listopada. Pracownicy biurowi zakładu pracują natomiast w systemie 5-dniowym od poniedziałku do piątku (z ustalonymi „wolnymi sobotami” jako dniami wolnymi wynikającymi z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy). Po wyroku TK pracodawca musi zmodyfikować rozkład czasu pracy pracowników produkcyjnych, gdyż w dzień wolny 1 listopada, przypadający dla pracowników produkcyjnych zgodnie z rozkładem czasu pracy (jako dzień wolny wynikający z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy), wypada święto Wszystkich Świętych. W tej sytuacji pracodawca musi tym pracownikom udzielić jeszcze jednego dnia wolnego w listopadzie. Nie dotyczy to pracowników biurowych, ponieważ mieli oni wyznaczony 1 listopada jako dzień wolny z tytułu święta, a nie jako dzień wolny wynikający z rozkładu czasu pracy.

Zmiany w rozliczaniu czasu pracy

Trybunał Konstytucyjny nie przewidział odroczenia wejścia w życie wyroku. Zaczął on obowiązywać od dnia publikacji orzeczenia w Dzienniku Ustaw, tj. od 8 października 2012 r. Z tym dniem uchylony został niekonstytucyjny art. 130 § 2 ¹ Kodeksu pracy.

Od tego dnia zmienił się sposób obliczania wymiaru czasu pracy. Wymiar czasu pracy o 8 godz. obniża również święto, które przypada w dniu wolnym rozkładowo od pracy. Poniżej przedstawiamy na przykładzie listopada 2012 r. obliczanie wymiaru czasu pracy po nowelizacji:

Krok 1. Mnożymy 40 godz. przez liczbę pełnych tygodni, jakie występują w danym okresie rozliczeniowym

W listopadzie 2012 r. występują 4 pełne tygodnie (1-28 listopad), a zatem 4 x 40 godz. = 160 godz.

Krok 2. Do otrzymanej liczby godzin należy dodać iloczyn 8 godz. i liczby dni przypadających do poniedziałku do piątku „wystających” poza pełne tygodnie

W listopadzie br. są dwa takie dni, tj. 29 i 30 listopada, a zatem 160 godz. + 16 godz. (8 godz. x 2 dni) = 176 godz.

Krok 3. Od otrzymanej liczby godzin należy odjąć 8 godz. z tytułu każdego święta, które występuje w innym dniu niż niedziela

W listopadzie br. jest jedno takie święto, tj. 1 listopada, które przypada w czwartek. Wymiaru czasu pracy nie obniży święto 11 listopada, które przypada w niedzielę, a zatem 176 godz. - 8 godz. = 168 godz.

W listopadzie 2012 r. pracownicy pracujący od poniedziałku do piątku mają do przepracowania 168 godz.

Należy też pamiętać, że Trybunał w ogóle nie zajmował się kwestią nowelizacji ustawy o dniach wolnych od pracy. To zaś oznacza, że wprowadzone od 1 stycznia 2011 r. święto Trzech Króli nadal pozostanie dniem ustawowo wolnym od pracy.

Podstawa prawna:

- art. 14, art. 130 Kodeksu pracy,

- art. 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. Nr 4, poz. 28 ze zm.).

Michał Culepa

specjalista w zakresie prawa pracy

Więcej na ten temat znajdziesz w Monitorze Prawa Pracy i Ubezpieczeń

Zamów prenumeratę Monitora Prawa Pracy i Ubezpieczeń >>