REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

ABC Prawa - Prawo odkupu i pierwokupu

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

W poniższej publikacji postaramy się omówić dwie instytucje prawa cywilnego – prawo odkupu i pierwokupu.

Bywają sytuacje, gdy w wyniku pewnych okoliczności zostajemy zmuszeni do zbycia rzeczy szczególnie dla nas wartościowej (np. rodzinnej nieruchomości) lub gdy wprawdzie sprzedajemy rzecz bez przymusu, ale chcielibyśmy zachować pewną kontrolę nad tym, co się dalej z tą rzeczą stanie. W takich sytuacjach odpowiednimi instrumentami prawnymi, zabezpieczającymi nasze prawa są prawo odkupu oraz prawo pierwokupu, uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

REKLAMA

REKLAMA

Autopromocja

Do umowy sprzedaży może zostać dodane postanowienie, zgodnie z którym sprzedawca ma uprawnienie oświadczyć kupującemu, że chce od niego odkupić przedmiot sprzedaży, aby stać się ponownie jego właścicielem (prawo odkupu). Czas trwania prawa odkupu może zostać uzgodniony przez strony takiej umowy sprzedaży. Nie może on jednak przekroczyć pięciu lat od chwili zawarcia umowy sprzedaży lub od chwili wprowadzenia do niej (np. w drodze aneksu) postanowienia odnośnie prawa odkupu.

Jeżeli sprzedawca skorzysta z prawa odkupu, kupujący będzie zobowiązany do przeniesienia z powrotem na sprzedawcę własności rzeczy lub prawa, które były przedmiotem umowy sprzedaży. Sprzedawca ma zaś obowiązek rozliczyć się zwracając cenę, koszty sprzedaży oraz co do zasady nakłady konieczne.

Jeżeli zawarcie umowy sprzedaży wymagało zachowania szczególnej formy, oświadczenie o wykonaniu prawa odkupu powinno być złożone w tej samej formie.  Dlatego też ustanowienie prawa odkupu nieruchomości i oświadczenie o jego wykonaniu wymagają zachowania formy aktu notarialnego. Ponadto, ujawnienie prawa odkupu w księdze wieczystej czyni to prawo skutecznym względem osób trzecich, które nabyły nieruchomość od kupującego. Prawo odkupu jest niezbywalne (nie może być przeniesione w drodze czynności prawnej), ale jednocześnie jest dziedziczne oraz niepodzielne (nie może być wykonane tylko co do części przedmiotu sprzedaży).

REKLAMA

Natomiast, prawo pierwokupu to przyznanie jednej stronie pierwszeństwa kupna oznaczonej rzeczy na wypadek, gdyby druga strona sprzedała tę rzecz osobie trzeciej. Prawo pierwokupu można ustanowić w umowie sprzedaży, jak i w innych umowach (np. w umowach darowizny, dzierżawy) lub w drodze innej czynności prawnej (np. testamentu). Może ono wynikać również z ustawy i zostać zastrzeżone również na rzecz osoby trzeciej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Prawo pierwokupu nie jest ograniczone żadnym ustawowym terminem. Prawo to jest niezbywalne i niepodzielne, ale jest dziedziczne. Należy również wskazać, że stanowi ono zastrzeżenie tylko na wypadek dalszej sprzedaży rzeczy, a nie na wypadek dokonania innej czynności prawnej. Dlatego nie będzie skuteczne, gdy strona zobowiązana z prawa pierwokupu dokona darowizny rzeczy, zamiany lub gdy  zrzeknie się tej rzeczy.

Zobowiązany z tytułu prawa pierwokupu powinien niezwłocznie zawiadomić uprawnionego o treści umowy sprzedaży zawartej z osobą trzecią. Prawo pierwokupu co do nieruchomości można wykonać w ciągu miesiąca, a co do innych rzeczy - w ciągu tygodnia od otrzymania zawiadomienia o sprzedaży. Oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu co do nieruchomości powinno być złożone w formie aktu notarialnego.

W wypadku wykonania prawa pierwokupu, uprawniony staje się stroną umowy sprzedaży w miejsce osoby trzeciej i na warunkach tej umowy. Jeżeli rzecz, będąca przedmiotem prawa pierwokupu, zostanie bezwarunkowo sprzedana, to umowa ta będzie ważna, a uprawniony do prawa pierwokupu ma roszczenie o odszkodowanie za poniesioną szkodę. Jednakże w przypadku, gdy prawo pierwokupu przysługiwało z mocy ustawy Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego, współwłaścicielowi albo dzierżawcy bezwarunkowa umowa sprzedaży będzie nieważna.

W przypadku ujawnienia prawa pierwokupu w księdze wieczystej, będzie ono skuteczne wobec każdego nabywcy tej nieruchomości.

Podsumowując, zastrzeżenie zarówno prawa odkupu, jak i prawa pierwokupu pozwala stronom umowy wpływać na dalsze losy określonej rzeczy. Zastrzeżenia te będą miały większą skuteczność, gdy zostaną ujawnione w księdze wieczystej. To jednak jest możliwe tylko w stosunku do nieruchomości. Dlatego w praktyce, z prawem odkupu jak i prawem pierwokupu najczęściej możemy spotkać się w szeroko rozumianym obrocie nieruchomościami.

Aneta Wrona-Kłoczko

aplikant radcowski

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zwolnienia z kasy fiskalnej – aktualne przepisy i wyjątki 2025

Kasy fiskalne od lat stanowią nieodłączny element prowadzenia działalności gospodarczej. Z jednej strony są narzędziem do rejestrowania sprzedaży, z drugiej wspomagają rozliczenia podatkowe, zapewniając transparentność transakcji pomiędzy sprzedawcą i nabywcą.

Cypr staje się rajem dla polskich emigrantów. Skarbówka potwierdza korzystne zasady ryczałtu od przychodów zagranicznych

Przełom w interpretacji Krajowej Informacji Skarbowej! Fiskus potwierdził, że osoby przenoszące rezydencję podatkową do Polski mogą objąć ryczałtem wszystkie swoje przychody zagraniczne – od dywidend i kryptowalut po nieruchomości. Dla zamożnych reemigrantów to szansa na ogromne oszczędności i najkorzystniejsze warunki podatkowe w historii.

KSeF pomoże uszczelnić budżet. MF liczy na 18,7 mld zł wpływów w 2026 roku

Dzięki zmianom w podatkach i uszczelnieniu systemu za pomocą KSeF, Polska może w 2026 roku zyskać nawet 18,7 mld zł. Wśród planowanych działań są m.in. podwyżki CIT dla banków, wyższe stawki VAT i akcyzy oraz ograniczenie liczby osób nielegalnie zatrudnionych w budownictwie.

Samochód osobowy w firmie - zmiany w limitach od 1 stycznia 2026 r. Co z samochodami zakupionymi do końca 2025 roku?

Zmiany w prawie podatkowym potrafią zaskakiwać. Szczególnie wtedy, gdy istotne przepisy wprowadzane są niejako „tylnymi drzwiami”. Tym razem mamy do czynienia z modyfikacją, która znacząco wpłynie na sposób rozliczania kosztów związanych z nabyciem samochodów osobowych.

REKLAMA

Rezerwa finansowa w firmie to nie luksus - to konieczność. Jak wyliczyć i budować rezerwę na nagłe sytuacje

Wielu właścicieli firm mówi: „Nie mam z czego odkładać, wszystko idzie na bieżące wydatki.” Inni: „Jak będą wolne środki, to coś odłożę.” Problem w tym, że te wolne środki rzadko kiedy się pojawiają. Albo jeśli już są – szybko znikają. A potem przychodzi miesiąc bez wpłat od klientów, niespodziewany wydatek albo gorszy sezon. I nagle z dnia na dzień zaczyna brakować nie tylko pieniędzy, ale też spokoju, decyzyjności, kontroli. To nie pech. To brak bufora.

100 dni do KSeF – co się zmieni już od lutego 2026 roku?

Już od 1 lutego 2026 r. duże firmy będą wystawiać wyłącznie e‑faktury w KSeF, a wszyscy podatnicy będą je odbierać elektronicznie. Od kwietnia obowiązek rozszerzy się na pozostałych przedsiębiorców, wprowadzając jednolity, ustandaryzowany obieg faktur i koniec papierowych dokumentów.

Skarbówka potwierdza: darowizny od rodzeństwa zwolnione z podatku nawet przy wspólności majątkowej

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że darowizny pieniężne od rodzeństwa są zwolnione z podatku, nawet jeśli darczyńcy mają wspólność majątkową. Kluczowe jest jedynie terminowe zgłoszenie darowizny i udokumentowanie przelewu. To dobra wiadomość dla wszystkich, którzy otrzymują wsparcie finansowe od bliskich.

Nowa opłata cukrowa uderzy w małe firmy? Minister ostrzega przed katastrofą dla MŚP

Minister Agnieszka Majewska, Rzecznik MŚP, ostrzega przed skutkami nowelizacji „podatku cukrowego”. Zwraca uwagę, że projekt zmian w ustawie o zdrowiu publicznym przygotowany przez Ministerstwo Finansów może nadmiernie obciążyć najmniejsze firmy. Nowe przepisy dotyczące opłaty cukrowej mają – wbrew intencjom resortu – rozszerzyć obowiązki sprawozdawcze i podatkowe także na mikro i małych przedsiębiorców.

REKLAMA

Najważniejsze zmiany przepisów dla firm 2025/2026. Jakie nowe obowiązki i wyzwania dla biznesu?

Trzeci kwartał 2025 roku przyniósł przedsiębiorcom aż 13 istotnych zmian regulacyjnych. Powszechne oburzenie przedsiębiorców wzbudza jednak krótsze od obiecywanego 6-miesięcznego vacatio legis. Z jednej strony postępuje cyfryzacja i deregulacja procesów, z drugiej – rosną obciążenia fiskalne i kontrolne. Z najnowszego Barometru TMF Group obejmującego trzeci kwartał 2025 roku wynika, że równowaga między ułatwieniami a restrykcjami została zachwiana kosztem zmian wymagających dla prowadzenia biznesu.

Jak uwierzytelnić się w KSeF? Pieczęć elektroniczna to jedna z metod [zgłoszenie: ZAW-FA, API KSeF 2.0 lub przy użyciu Aplikacji Podatnika KSeF]

Aby korzystać z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), nie trzeba zakładać konta, ale konieczne jest potwierdzenie tożsamości i uprawnień. Jednym z bezpiecznych sposobów uwierzytelnienia – szczególnie dla spółek i innych podmiotów niebędących osobami fizycznymi – jest kwalifikowana pieczęć elektroniczna. Sprawdź, jak działa i jak jej użyć w KSeF.

REKLAMA