REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jaką funkcję pełni rachunek kosztów w przedsiębiorstwie

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Zbigniew Klimiuk
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Przy określonych zasobach podstawowy cel przedsiębiorstwa, jakim jest maksymalizacja zysku, można osiągnąć, obniżając koszty. To dlatego kontrola kosztów jest najważniejszym obszarem zarządzania przedsiębiorstwem. Narzędziem do wykonania tego zadania jest rachunek kosztów.

Do kosztów zalicza się zużycie związane z normalną (zwykłą) działalnością podmiotu. Nie zalicza się natomiast zużycia spowodowanego zdarzeniami losowymi, które należy wykazywać jako straty nadzwyczajne. Występuje ścisła relacja między wydatkami i kosztami jednostek.

REKLAMA

Autopromocja

Wydatkiem jest każdy rozchód środków pieniężnych, niezależnie od celu tego rozchodu. Wzajemną relację pojęć koszt-wydatek można określić następująco: każdy koszt był, jest lub będzie się wiązał z wydatkiem, natomiast nie każdy wydatek będzie kosztem.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Należy pamiętać, że koszt może występować wcześniej, równolegle lub później niż wydatek. Koszty niebędące wydatkami to przede wszystkim amortyzacja z tytułu planowanych odpisów zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

REKLAMA

Koszty decydują bezpośrednio o wyniku finansowym prowadzonego przedsiębiorstwa i mają wpływ na sposób zagospodarowania ograniczonych zasobów. Koszty, jako wyodrębniona kategoria ekonomiczna, stanowią przedmiot opisu rachunku kosztów. Rachunek kosztów powinien dostarczyć informacji użytecznych do podejmowania decyzji oraz umożliwić kontrolę na wszystkich szczeblach zarządzania. Oprócz zadania informacyjnego (głównego) rachunek kosztów powinien spełniać wiele zadań szczegółowych. Najważniejsze zadania rachunku kosztów to:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• dostarczenie wiarygodnych danych potrzebnych do wykazania prawidłowego wyniku działalności jednostki za pomocą obliczania kosztów dotyczących przedmiotu sprzedaży, prawidłowej wyceny zapasów (przy zachowaniu zasad ostrożnej wyceny) materiałów, towarów, produkcji w toku i półfabrykatów oraz niesprzedanych produktów gotowych;

• ustalenie rentowności poszczególnych produktów gotowych lub ich grup oraz sporządzenie dla tych produktów jednostkowych kalkulacji;

• wykazanie przyczyn i miejsc powstawania odchyleń kosztów rzeczywistych od zamierzonego poziomu kosztów. Wielkościami odniesienia mogą być koszty planowane i koszty ubiegłego okresu poniesione przy analogicznej lub zbliżonej produkcji bądź koszty innych zakładów, również o zbliżonej lub analogicznej działalności oraz o zbliżonych warunkach organizacyjnych i technicznych;

• ustalenie kosztów w przekroju komórek organizacyjnych, ośrodków odpowiedzialności, a w ich ramach i pozycji rodzajowych, co umożliwia ocenę gospodarności pracy poszczególnych komórek jednostki gospodarczej;

• dostarczenie danych umożliwiających kontrolę technicznego przygotowania produkcji, ocenę efektywności konstrukcji, od której w poważnym stopniu zależą koszty produkowanych wyrobów oraz zastosowanej technologii;

• aktywne przeciwdziałanie marnotrawstwu drogą wstępnej kontroli zużycia oraz wykrywanie rezerw produkcyjnych, stopnia wykorzystania czasu pracy, surowców, odpadów itd.

Rozpatrując rachunek kosztów w aspekcie wymienionych funkcji zarządzania, z ogólnej funkcji informacyjnej rachunku kosztów można wyłonić funkcje szczegółowe: planistyczno-optymalizacyjną, motywacyjną oraz kontrolną.

REKLAMA

Rachunek kosztów odgrywa w przedsiębiorstwie podwójną rolę. Z jednej strony gromadzi i porządkuje informacje konieczne do sporządzenia sprawozdań finansowych, z drugiej - dostarcza szczegółowych informacji niezbędnych w procesie wewnętrznego zarządzania przedsiębiorstwem. Każda z nich wymaga innego rodzaju kosztów.

Rachunek kosztów prowadzony w przedsiębiorstwie na potrzeby sprawozdawczości zewnętrznej jest mało przydatny dla celów zarządzania przedsiębiorstwem. Jest on bowiem zdeterminowany regulacjami prawnymi. Opiera się na kosztach faktycznie poniesionych w danym okresie, pozwalających na wycenę zapasów i ustalenie wyniku finansowego. Informacje zawarte w ramach tego rachunku muszą być zgodne z aktualnymi przepisami prawa, wiarygodne i dające się zweryfikować.

Rachunek kosztów oparty na kosztach poniesionych w związku z wytworzeniem określonej liczby wyrobów nosi miano rachunku kosztów pełnych. Jego istota sprowadza się do uchwycenia wszystkich kosztów i możliwie precyzyjnego ich rozliczenia na wyprodukowane wyroby. Ten typ rachunku kosztów stracił jednak swoją przydatność w zarządzaniu przedsiębiorstwem przede wszystkim ze względu na relatywny wzrost udziału kosztów pośrednich w całkowitym koszcie własnym przedsiębiorstwa.

Rachunkiem kosztów, który stał się przydatny do zarządzania przedsiębiorstwem w zmiennym otoczeniu, jest nowy rachunek kosztów, zwany rachunkiem kosztów zmiennych. Jego istota sprowadza się do podziału całkowitych kosztów własnych przedsiębiorstwa na koszty zmienne, proporcjonalnie do wielkości produkcji, oraz na koszty stałe, niezależnie od rozmiarów wytworzonej produkcji, będące raczej kosztami gotowości przedsiębiorstwa do jej wytworzenia. Rachunek ten kontroluje ich proces kształtowania się w przedsiębiorstwie, a w szczególności wielkość i strukturę kosztów stałych przedsiębiorstwa. Jest on w dużym stopniu zależny od posiadanego potencjału produkcyjnego, a także pomaga przedsiębiorstwu w podejmowaniu bardziej trafnych decyzji cenowych wraz z określeniem opłacalności sprzedaży wyrobów na poszczególnych rynkach.

W zarządzaniu kosztami istotne jest określenie i oszacowanie przedmiotu kosztu. Przykładem przedmiotu kosztu może być usługa wykonywana przez szpital, konkretny produkt lub koszt funkcjonowania wydziału lub zakładu. Na tym etapie bardzo duże znaczenie ma sposób grupowania i alokacji informacji kosztowych. Zależy on od konstrukcji funkcjonującego w firmie rachunku kosztów.

W praktyce przedsiębiorstw ewidencja kosztów ograniczona tylko do jednego układu klasyfikacyjnego kosztów umożliwia prowadzenie ksiąg rachunkowych zgodnie z obowiązującą ustawą o rachunkowości, aczkolwiek jest ona niewystarczająca.

Celowe stało się rozbudowanie rachunku kosztów o nowe przekroje klasyfikacyjne, umożliwiające zaspokojenie potrzeb informacyjnych wszystkich komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa. Układ rachunku kosztów w przedsiębiorstwie powinien generować informacje użyteczne z punktu widzenia odbiorcy przekazu. Dla osób podejmujących decyzje najważniejsza jest istotność otrzymywanych informacji. Jeśli informacja nie jest istotna, to nie ma wartości.

W wielu przedsiębiorstwach o rozbudowanej strukturze organizacyjnej wprowadza się budżetowanie i kontrolę budżetową kosztów. Jest to podstawowa technika sterowania kosztami, prowadząca do ciągłego obniżania kosztów działalności przedsiębiorstw. Dotyczy to m.in. firm o strukturze wielozakładowej. Powstają w nich stanowiska odpowiedzialne za planowanie i wykonanie budżetów kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwo na ściśle określonych odcinkach działalności. Powody, dla których zaczęto sporządzać budżety, są następujące: wsparcie planowania rocznej działalności, koordynacja działań różnych części organizacji oraz upewnienie się, że działania tych części wzajemnie się uzupełniają; komunikowanie różnorodnych zamierzeń kierownikom centrów odpowiedzialności, motywowanie menedżerów do dokładania starań dla osiągnięcia celów wytyczonych przez całą organizację, sterowanie działalnością, ocena pracy menedżerów.

Wraz z decentralizacją zarządzania nastąpił podział odpowiedzialności za wykonanie przyjętych zadań rzeczowych i finansowych na ośrodki odpowiedzialności.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Szczegółowa analiza odchyleń budżetów umożliwia ujawnienie i rozliczenie przyczyn odchyleń oraz podjęcie działań zaradczych. Kierowników ośrodków odpowiedzialności rozlicza się jedynie z odchyleń istotnych, których przyczyny leżały w zasięgu ich decyzji. Jednak nieuniknione wydaje się wprowadzenie jednolitego systemu budżetowania i ewidencji kosztów w przedsiębiorstwach o rozbudowanej strukturze.

dr Zbigniew Klimiuk

specjalista ds. zarządzania i marketingu

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
API KSeF 2.0: Nowe narzędzia od Ministerstwa Finansów. Firmy muszą już zacząć przygotowania

Resort finansów opublikował pełną dokumentację API KSeF 2.0 wraz z bibliotekami SDK i podręcznikiem dla programistów. Od 30 września 2025 r. ruszy środowisko testowe, a od 1 lutego 2026 r. KSeF stanie się obowiązkowy dla wszystkich przedsiębiorców.

Przeniesienie grupy spółek do centrum BPO: jak to zrobić skutecznie i prawidłowo

Migracja grupy kilkunastu spółek w ramach jednego projektu outsourcingu księgowo-kadrowego w ramach BPO to jedno z najbardziej złożonych przedsięwzięć w branży usług finansowo-księgowych. Wymaga to precyzyjnego planowania, koordynacji wielu zespołów oraz szczególnej uwagi na aspekty prawne, techniczne i operacyjne. Jak przygotować się do takiego procesu z perspektywy firmy przekazującej procesy oraz dostawcy usług BPO?

E-faktura w KSeF: definicja, nowy wzór FA(3) i zasady wystawiania od 2026 r.

Od 1 lutego 2026 r. wszyscy podatnicy będą wystawiać faktury ustrukturyzowane wyłącznie w nowym formacie FA(3). Sprawdź, czym jest e-faktura w KSeF, jakie zmiany wprowadza nowy wzór i z jakich bezpłatnych narzędzi można korzystać, aby prawidłowo wystawiać dokumenty.

Miliardy złotych na fikcyjnych fakturach. W pół roku fiskus wykrył oszustwa na ponad 4,1 mld zł [DANE MF]

W 6 miesięcy br. liczba wykrytych fikcyjnych faktur była o prawie 3% mniejsza niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Jak zaznaczają eksperci, KAS stosuje coraz skuteczniejsze cyfrowe narzędzia weryfikujące. Algorytmy z użyciem sztucznej inteligencji są dużo szybsze i dokładniejsze w wyłapywaniu oszustw niż metody tradycyjne. Jednocześnie oszuści są mniej skłonni do podejmowania ryzyka. Ostatnio wartość brutto wynikająca z fikcyjnych faktur wyniosła ponad 4,1 mld zł, a więc o przeszło 3% mniej niż rok wcześniej.

REKLAMA

Faktura handlowa nie będzie jednocześnie fakturą ustrukturyzowaną. Dodatkowe obowiązki podatników VAT

Po wejściu w życie zmian w ustawie o VAT wdrażających model obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) wielu podatników może mieć problem (i dodatkowe obowiązki) wynikające z faktu, że faktura ustrukturyzowana nie może pełnić funkcji faktury handlowej – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski. Co powinni zrobić podatnicy VAT, którzy zdecydują się na wystawianie faktur handlowych nie będących fakturami VAT?

System kaucyjny a VAT: Objaśnienia MF dotyczące rozliczeń podatników i płatników w związku z nowymi zasadami obrotu opakowaniami

Objaśnienia MF mają na celu pokazanie, jak w praktyce stosować przepisy ustawy o VAT w odniesieniu do czynności wykonywanych przez podatników i płatników uczestniczących w systemie kaucyjnym. Nowe reguły prawne wynikają z wprowadzenia obowiązku pobierania kaucji przy sprzedaży wybranych opakowań jednorazowych i wielokrotnego użytku. System ten umożliwia konsumentom zwrot opakowań lub odpadów opakowaniowych w dowolnym punkcie zbiórki, bez konieczności przedstawiania dowodu zakupu.

Błąd w fakturze w KSeF? Ministerstwo Finansów ostrzega: tak tego nie poprawisz!

Wystawienie faktury na błędnego nabywcę może mieć poważne konsekwencje – i nie da się tego naprawić zwykłą korektą NIP. Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że w KSeF konieczne jest wystawienie faktury korygującej do zera oraz zupełnie nowej faktury z prawidłowymi danymi. Inaczej dokument trafi do... zupełnie obcej firmy.

Ustawa o KSeF opublikowana w Dzienniku Ustaw. Ważne zmiany i nowe funkcjonalności dla przedsiębiorców!

W Dzienniku Ustaw opublikowano nowelizację wprowadzającą Krajowy System e-Faktur (KSeF). Przedsiębiorców czekają ważne zmiany – nowe terminy wdrożenia, dodatkowe funkcjonalności systemu, a także skrócony czas zwrotu VAT. Sprawdź, co dokładnie przewiduje ustawa i jak przygotować się do obowiązkowego KSeF!

REKLAMA

„Towar w drodze mimo kontroli” – kiedy urząd celny może zwolnić przesyłkę wcześniej?

W obrocie towarowym czas to pieniądz. Dlatego przedsiębiorcy chętnie korzystają z możliwości, jakie daje art. 194 ust. 1 Unijnego Kodeksu Celnego (UKC) – przepis pozwalający zwolnić towar do obrotu, nawet jeśli weryfikacja w urzędzie celno-skarbowym wciąż trwa. Brzmi jak wyjątek od reguły? Tak jest, ale w praktyce może być to realne ułatwienie, pod warunkiem, że spełnione są ściśle określone warunki i złożony wniosek do UCS.

KSeF 2.0 coraz bliżej: MF ujawnia plan wdrożenia. Oto najważniejsze terminy!

KSeF 2.0 od 30 września zastąpi obecną wersję środowiska testowego KSeF 1.0 - informuje Ministerstwo Finansów. Dotychczasowi użytkownicy wersji produkcyjnej KSeF 1.0 nadal mogą z niej korzystać, aż do 26 stycznia 2026. To jest kolejny krok do wprowadzenia obligatoryjnego Krajowego Systemu e-Faktur.

REKLAMA