REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jaką funkcję pełni rachunek kosztów w przedsiębiorstwie

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Zbigniew Klimiuk
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Przy określonych zasobach podstawowy cel przedsiębiorstwa, jakim jest maksymalizacja zysku, można osiągnąć, obniżając koszty. To dlatego kontrola kosztów jest najważniejszym obszarem zarządzania przedsiębiorstwem. Narzędziem do wykonania tego zadania jest rachunek kosztów.

Do kosztów zalicza się zużycie związane z normalną (zwykłą) działalnością podmiotu. Nie zalicza się natomiast zużycia spowodowanego zdarzeniami losowymi, które należy wykazywać jako straty nadzwyczajne. Występuje ścisła relacja między wydatkami i kosztami jednostek.

REKLAMA

Autopromocja

Wydatkiem jest każdy rozchód środków pieniężnych, niezależnie od celu tego rozchodu. Wzajemną relację pojęć koszt-wydatek można określić następująco: każdy koszt był, jest lub będzie się wiązał z wydatkiem, natomiast nie każdy wydatek będzie kosztem.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Należy pamiętać, że koszt może występować wcześniej, równolegle lub później niż wydatek. Koszty niebędące wydatkami to przede wszystkim amortyzacja z tytułu planowanych odpisów zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

REKLAMA

Koszty decydują bezpośrednio o wyniku finansowym prowadzonego przedsiębiorstwa i mają wpływ na sposób zagospodarowania ograniczonych zasobów. Koszty, jako wyodrębniona kategoria ekonomiczna, stanowią przedmiot opisu rachunku kosztów. Rachunek kosztów powinien dostarczyć informacji użytecznych do podejmowania decyzji oraz umożliwić kontrolę na wszystkich szczeblach zarządzania. Oprócz zadania informacyjnego (głównego) rachunek kosztów powinien spełniać wiele zadań szczegółowych. Najważniejsze zadania rachunku kosztów to:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

• dostarczenie wiarygodnych danych potrzebnych do wykazania prawidłowego wyniku działalności jednostki za pomocą obliczania kosztów dotyczących przedmiotu sprzedaży, prawidłowej wyceny zapasów (przy zachowaniu zasad ostrożnej wyceny) materiałów, towarów, produkcji w toku i półfabrykatów oraz niesprzedanych produktów gotowych;

• ustalenie rentowności poszczególnych produktów gotowych lub ich grup oraz sporządzenie dla tych produktów jednostkowych kalkulacji;

• wykazanie przyczyn i miejsc powstawania odchyleń kosztów rzeczywistych od zamierzonego poziomu kosztów. Wielkościami odniesienia mogą być koszty planowane i koszty ubiegłego okresu poniesione przy analogicznej lub zbliżonej produkcji bądź koszty innych zakładów, również o zbliżonej lub analogicznej działalności oraz o zbliżonych warunkach organizacyjnych i technicznych;

• ustalenie kosztów w przekroju komórek organizacyjnych, ośrodków odpowiedzialności, a w ich ramach i pozycji rodzajowych, co umożliwia ocenę gospodarności pracy poszczególnych komórek jednostki gospodarczej;

• dostarczenie danych umożliwiających kontrolę technicznego przygotowania produkcji, ocenę efektywności konstrukcji, od której w poważnym stopniu zależą koszty produkowanych wyrobów oraz zastosowanej technologii;

• aktywne przeciwdziałanie marnotrawstwu drogą wstępnej kontroli zużycia oraz wykrywanie rezerw produkcyjnych, stopnia wykorzystania czasu pracy, surowców, odpadów itd.

Rozpatrując rachunek kosztów w aspekcie wymienionych funkcji zarządzania, z ogólnej funkcji informacyjnej rachunku kosztów można wyłonić funkcje szczegółowe: planistyczno-optymalizacyjną, motywacyjną oraz kontrolną.

REKLAMA

Rachunek kosztów odgrywa w przedsiębiorstwie podwójną rolę. Z jednej strony gromadzi i porządkuje informacje konieczne do sporządzenia sprawozdań finansowych, z drugiej - dostarcza szczegółowych informacji niezbędnych w procesie wewnętrznego zarządzania przedsiębiorstwem. Każda z nich wymaga innego rodzaju kosztów.

Rachunek kosztów prowadzony w przedsiębiorstwie na potrzeby sprawozdawczości zewnętrznej jest mało przydatny dla celów zarządzania przedsiębiorstwem. Jest on bowiem zdeterminowany regulacjami prawnymi. Opiera się na kosztach faktycznie poniesionych w danym okresie, pozwalających na wycenę zapasów i ustalenie wyniku finansowego. Informacje zawarte w ramach tego rachunku muszą być zgodne z aktualnymi przepisami prawa, wiarygodne i dające się zweryfikować.

Rachunek kosztów oparty na kosztach poniesionych w związku z wytworzeniem określonej liczby wyrobów nosi miano rachunku kosztów pełnych. Jego istota sprowadza się do uchwycenia wszystkich kosztów i możliwie precyzyjnego ich rozliczenia na wyprodukowane wyroby. Ten typ rachunku kosztów stracił jednak swoją przydatność w zarządzaniu przedsiębiorstwem przede wszystkim ze względu na relatywny wzrost udziału kosztów pośrednich w całkowitym koszcie własnym przedsiębiorstwa.

Rachunkiem kosztów, który stał się przydatny do zarządzania przedsiębiorstwem w zmiennym otoczeniu, jest nowy rachunek kosztów, zwany rachunkiem kosztów zmiennych. Jego istota sprowadza się do podziału całkowitych kosztów własnych przedsiębiorstwa na koszty zmienne, proporcjonalnie do wielkości produkcji, oraz na koszty stałe, niezależnie od rozmiarów wytworzonej produkcji, będące raczej kosztami gotowości przedsiębiorstwa do jej wytworzenia. Rachunek ten kontroluje ich proces kształtowania się w przedsiębiorstwie, a w szczególności wielkość i strukturę kosztów stałych przedsiębiorstwa. Jest on w dużym stopniu zależny od posiadanego potencjału produkcyjnego, a także pomaga przedsiębiorstwu w podejmowaniu bardziej trafnych decyzji cenowych wraz z określeniem opłacalności sprzedaży wyrobów na poszczególnych rynkach.

W zarządzaniu kosztami istotne jest określenie i oszacowanie przedmiotu kosztu. Przykładem przedmiotu kosztu może być usługa wykonywana przez szpital, konkretny produkt lub koszt funkcjonowania wydziału lub zakładu. Na tym etapie bardzo duże znaczenie ma sposób grupowania i alokacji informacji kosztowych. Zależy on od konstrukcji funkcjonującego w firmie rachunku kosztów.

W praktyce przedsiębiorstw ewidencja kosztów ograniczona tylko do jednego układu klasyfikacyjnego kosztów umożliwia prowadzenie ksiąg rachunkowych zgodnie z obowiązującą ustawą o rachunkowości, aczkolwiek jest ona niewystarczająca.

Celowe stało się rozbudowanie rachunku kosztów o nowe przekroje klasyfikacyjne, umożliwiające zaspokojenie potrzeb informacyjnych wszystkich komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa. Układ rachunku kosztów w przedsiębiorstwie powinien generować informacje użyteczne z punktu widzenia odbiorcy przekazu. Dla osób podejmujących decyzje najważniejsza jest istotność otrzymywanych informacji. Jeśli informacja nie jest istotna, to nie ma wartości.

W wielu przedsiębiorstwach o rozbudowanej strukturze organizacyjnej wprowadza się budżetowanie i kontrolę budżetową kosztów. Jest to podstawowa technika sterowania kosztami, prowadząca do ciągłego obniżania kosztów działalności przedsiębiorstw. Dotyczy to m.in. firm o strukturze wielozakładowej. Powstają w nich stanowiska odpowiedzialne za planowanie i wykonanie budżetów kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwo na ściśle określonych odcinkach działalności. Powody, dla których zaczęto sporządzać budżety, są następujące: wsparcie planowania rocznej działalności, koordynacja działań różnych części organizacji oraz upewnienie się, że działania tych części wzajemnie się uzupełniają; komunikowanie różnorodnych zamierzeń kierownikom centrów odpowiedzialności, motywowanie menedżerów do dokładania starań dla osiągnięcia celów wytyczonych przez całą organizację, sterowanie działalnością, ocena pracy menedżerów.

Wraz z decentralizacją zarządzania nastąpił podział odpowiedzialności za wykonanie przyjętych zadań rzeczowych i finansowych na ośrodki odpowiedzialności.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Szczegółowa analiza odchyleń budżetów umożliwia ujawnienie i rozliczenie przyczyn odchyleń oraz podjęcie działań zaradczych. Kierowników ośrodków odpowiedzialności rozlicza się jedynie z odchyleń istotnych, których przyczyny leżały w zasięgu ich decyzji. Jednak nieuniknione wydaje się wprowadzenie jednolitego systemu budżetowania i ewidencji kosztów w przedsiębiorstwach o rozbudowanej strukturze.

dr Zbigniew Klimiuk

specjalista ds. zarządzania i marketingu

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Inflacja w Polsce w 2025, 2026 i 2027 roku - prognozy NBP

Inflacja CPI w Polsce z 50-proc. prawdopodobieństwem ukształtuje się w 2025 r. w przedziale 3,5-4,4 proc., w 2026 r. w przedziale 1,7-4,5 proc., a w 2027 r. w przedziale 0,9-3,8 proc. - tak wynika z najnowszej projekcji Departamentu Analiz Ekonomicznych NBP z lipca 2025 r. Projekcja ta uwzględnia dane dostępne do 9 czerwca br.

Kiedy trzeba zapłacić podatek od prezentu ślubnego? Prawo rozróżnia 3 kategorie darczyńców i 3 limity wartości darowizn

Dla nowożeńców – prezent, dla Urzędu Skarbowego – podstawa opodatkowania. Fiskus przewidział dla darowizn konkretne przepisy prawa podatkowego i lepiej je znać, zanim wpędzimy się w kłopoty, zostawiając grube rysy na pięknych ślubnych wspomnieniach. Szczególnie kłopotliwa może być gotówka. Monika Piątkowska, doradca podatkowy w e-pity.pl i fillup.pl tłumaczy, co zrobić z weselnymi kopertami i kosztownymi podarunkami.

Stopy procentowe NBP 2025: w lipcu obniżka o 0,25 pkt proc.

Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu w dniach 1-2 lipca 2025 r. postanowiła obniżyć wszystkie stopy procentowe NBP o 0,25 punktu procentowego. Stopa referencyjna wynosić będzie od 3 lipca 2025 r. 5,00 proc. - poinformował w komunikacie Narodowy Bank Polski. Decyzja RPP była zaskoczeniem dla większości analityków finansowych i ekonomistów, którzy oczekiwali braku zmian w lipcu.

Jak legalnie wypłacić pieniądze ze spółki z o.o. Zasady i skutki podatkowe. Adwokat omawia wszystkie najważniejsze sposoby

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to popularna forma prowadzenia biznesu w Polsce, ceniona za ograniczenie ryzyka osobistego wspólników. Niesie ona jednak ze sobą szczególną cechę – tzw. podwójne opodatkowanie zysków. Oznacza to, że najpierw sama spółka płaci podatek CIT od swojego dochodu (9% lub 19%), a następnie, gdy zysk jest wypłacany wspólnikom, wspólnik musi zapłacić podatek dochodowy PIT od otrzymanych środków. Dla wielu początkujących przedsiębiorców jest to duże zaskoczenie, ponieważ w jednoosobowej działalności gospodarczej można swobodnie dysponować zyskiem i płaci się podatek tylko raz. W spółce z o.o. majątek spółki jest odrębny od majątku prywatnego właścicieli, więc każda wypłata pieniędzy ze spółki na rzecz wspólnika lub członka zarządu musi mieć podstawę prawną. Poniżej przedstawiamy wszystkie legalne metody „wyjęcia” środków ze spółki z o.o., wraz z krótkim omówieniem zasad ich stosowania oraz konsekwencji podatkowych i ewentualnych ryzyk.

REKLAMA

Odpowiedzialność członków zarządu za długi i niezapłacone podatki spółki z o.o. Kiedy powstaje i jakie są sankcje? Jak ograniczyć ryzyko?

W świadomości wielu przedsiębiorców panuje przekonanie, że założenie spółki z o.o. jest swoistym „bezpiecznikiem” – że prowadząc działalność w tej formie, nie odpowiadają oni osobiście za zobowiązania. I rzeczywiście – to spółka, jako osoba prawna, ponosi odpowiedzialność za swoje długi. Jednak ta zasada ma wyjątki. Najważniejszym z nich jest art. 299 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), który otwiera drogę do pociągnięcia członków zarządu do odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki.

Zakładanie spółki z o.o. w 2025 roku. Adwokat wyjaśnia jak to zrobić krok po kroku i bez błędów

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pozostaje jednym z najczęściej wybieranych modeli prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. W 2025 roku proces rejestracji jest w pełni cyfrowy, a pozorne uproszczenie procedury sprawia, że wielu przedsiębiorców zakłada spółki „od ręki”, nie przewidując potencjalnych konsekwencji. Niestety, błędy popełnione na starcie mogą skutkować realnymi problemami organizacyjnymi, podatkowymi i prawnymi, które ujawniają się dopiero po miesiącach – lub latach.

Faktury ustrukturyzowanej nie da się obiektywnie (w sensie prawnym) użyć ani udostępnić poza KSeF. Co zatem będzie przedmiotem opisu i dekretacji jako dowód księgowy?

Nie da się w sensie prawnym „użyć faktury ustrukturyzowanej poza KSeF” oraz jej „udostępnić” w innej formie niż poprzez bezpośredni dostęp do KSeF – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Obowiązkowy KSeF 2026: Ministerstwo Finansów publikuje harmonogram, dokumentację API KSeF 2.0 oraz strukturę logiczną FA(3)

W dniu 30 czerwca 2025 r. Ministerstwo Finansów opublikowało szczegółową dokumentację techniczną w zakresie implementacji Krajowego Systemu e-Faktur z narzędziami wspierającymi integrację. Od dziś firmy oraz dostawcy oprogramowania do wystawiania faktur mogą rozpocząć przygotowania do wdrożenia systemu w środowisku testowym. Materiały są dostępne pod adresem: ksef.podatki.gov.pl/ksef-na-okres-obligatoryjny/wsparcie-dla-integratorow. W przypadku pytań w zakresie udostępnionej dokumentacji API KSeF 2.0 Ministerstwo Finansów prosi o kontakt za pośrednictwem formularza zgłoszeniowego: ksef.podatki.gov.pl/formularz.

REKLAMA

Załączniki w KSeF tylko dla wybranych? Nowa funkcja może wykluczyć małych przedsiębiorców

Nowa funkcja w Krajowym Systemie e-Faktur (KSeF) pozwala na dodawanie załączników do faktur, ale wyłącznie w ściśle określonej formie i po wcześniejszym zgłoszeniu. Eksperci ostrzegają, że rozwiązanie dostępne będzie głównie dla dużych firm, a mali przedsiębiorcy mogą zostać z dodatkowymi obowiązkami i bez realnej możliwości skorzystania z tej opcji.

Kontrola podatkowa - fiskus ma 98% skuteczności. Adwokat radzi jak się przygotować i ograniczyć ryzyko kary

Choć liczba kontroli podatkowych w Polsce od 2023 roku spada, ich skuteczność jest wyższa niż kiedykolwiek. W 2024 roku aż 98,1% kontroli podatkowych oraz 94% kontroli celno-skarbowych zakończyło się wykryciem nieprawidłowości. Urzędy skarbowe, dzięki wykorzystaniu narzędzi analitycznych takich jak STIR, JPK czy big data, trafnie typują podmioty do weryfikacji, skupiając się na firmach obecnych na rynku i rzeczywiście dostępnych dla egzekucji zobowiązań. W efekcie kontrola może spotkać każdego podatnika, który nieświadomie popełnił błąd lub padł ofiarą nieuczciwego kontrahenta.

REKLAMA