Czy umorzona wraz z odsetkami pożyczka od udziałowca stanowi przychód

Umorzona pożyczka jest przychodem (również podatkowym) dla firmy. Należy ją zaksięgować na koncie „Pozostałe przychody operacyjne”. Naliczone, ale nie zapłacone odsetki, które są wykazywane na koncie „Przychody finansowe”, w momencie umorzenia pożyczki stają się przychodami podatkowymi.

uzasadnienie

Według przepisów kodeksu cywilnego w przypadku umorzenia pożyczki zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Zwolnienie spółki z długu rodzi określone konsekwencje podatkowe.

Regulacje dotyczące udzielania pożyczek zawiera kodeks cywilny. Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Taka definicja pożyczki praktycznie wyklucza istnienie pojęcia „bezzwrotna pożyczka”. Właściwsze będzie określenie „umorzenie pożyczki”. Określenie „pożyczka bezzwrotna” sugeruje dofinansowanie spółki np. poprzez dopłaty.

Czy w razie umorzenia pożyczki wystąpi przychód

Umorzona przez udziałowca pożyczka stanowi dla spółki przychód podlegający opodatkowaniu. Wynika to wprost z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przychód ten powstaje w dacie umorzenia. Podobnie jest z umorzonymi odsetkami. Jednak w tym przypadku ewidencja w księgach będzie zależała od tego, czy odsetki te były kapitalizowane, czy też nie. Jeżeli odsetki podlegały kapitalizowaniu, oznacza to, że zwiększały wartość pożyczki, od której liczone były kolejne odsetki. W momencie skapitalizowania odsetki należy traktować jako zapłacone, wobec tego będą stanowiły dla spółki koszty finansowe zmniejszające podstawę opodatkowania.

UWAGA!

Zaliczenie zapłaconych odsetek do kosztów uzyskania przychodów podlega pewnym ograniczeniom.

Nie zalicza się do kosztów podatkowych zapłaconych odsetek od pożyczki udzielonej spółce kapitałowej przez jej znaczącego udziałowca (udziałowców), w kwocie, jaka przypada na część pożyczki przekraczającej trzykrotność kapitału zakładowego spółki, określonej na dzień zapłaty odsetek.

Ograniczenie to dotyczy:

l udziałowca (akcjonariusza) spółki, który posiada nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, a więc ma ich 25% i więcej, albo

l udziałowców (akcjonariuszy) spółki posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, a więc mających ich 25% i więcej.

W chwili umorzenia pożyczki jej wartość wraz ze skapitalizowanymi odsetkami należy wykazać na koncie „Pozostałe przychody operacyjne”. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o rachunkowości do pozostałych przychodów operacyjnych zalicza się m.in. odpisane umorzone zobowiązania, a skapitalizowane odsetki zwiększają zobowiązanie z tytułu pożyczki.

Jeżeli odsetki nie podlegały kapitalizacji, to w dniu umorzenia wykazuje się je na koncie „Przychody finansowe”.

W przypadku spółki kapitałowej warto się zastanowić, czy pożyczki udzielonej przez udziałowca nie przeznaczyć na podwyższenie kapitału podstawowego. Z punktu widzenia spółki będzie to na pewno podejście bardziej racjonalne. W tym celu należy podjąć uchwałę o zmianie umowy spółki.

Przykład 1

Spółka otrzymała od udziałowca pożyczkę w wysokości 20 000 zł. Po pewnym czasie postanowił on pożyczkę umorzyć. Odsetki naliczone do tego czasu i niezapłacone wyniosły 1000 zł.

Ewidencja księgowa

1. Zawarcie umowy pożyczki:

Wn „Pozostałe rozrachunki” 20 000

- w analityce „Rozrachunki z udziałowcami”

Ma „Pożyczki otrzymane” 20 000

2. Otrzymanie pożyczki:

Wn „Rachunek bankowy” 20 000

Ma „Pozostałe rozrachunki” 20 000

- w analityce „Rozrachunki z udziałowcami”

3. Naliczenie odsetek:

Wn „Koszty finansowe” 1 000

Ma „Pożyczki otrzymane” 1 000

4. Umorzenie zobowiązania:

a) z tytułu pożyczki

Wn „Pożyczki otrzymane” 20 000

Ma „Pozostałe przychody operacyjne” 20 000

b) z tytułu odsetek

Wn „Pożyczki otrzymane” 1 000

Ma „Przychody finansowe” 1 000

 

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

 

Przykład 2

Spółka otrzymała od udziałowca pożyczkę w wysokości 20 000 zł. Po pewnym czasie postanowiono przeznaczyć ją na zwiększenie kapitału podstawowego. Odsetki naliczone do tego czasu i niezapłacone wyniosły 1000 zł. Odsetki skapitalizowano i również przeznaczono na zwiększenie kapitału.

Ewidencja księgowa

1. Zawarcie umowy pożyczki:

Wn „Pozostałe rozrachunki” 20 000

- w analityce „Rozrachunki z udziałowcami”

Ma „Pożyczki otrzymane” 20 000

- w analityce „Pożyczka od udziałowca”

2. Otrzymanie pożyczki:

Wn „Rachunek bankowy” 20 000

Ma „Pozostałe rozrachunki” 20 000

- w analityce „Rozrachunki z udziałowcami”

3. Naliczenie odsetek:

Wn „Koszty finansowe” 1 000

Ma „Pożyczki otrzymane” 1 000

- w analityce „Odsetki od pożyczki”

4. Skapitalizowanie odsetek:

Wn „Pożyczki otrzymane” 1 000

- w analityce „Odsetki od pożyczki”

Ma „Pożyczki otrzymane” 1 000

- w analityce „Pożyczka od udziałowca”

5. Uchwała o przekazaniu pożyczki na zwiększenie kapitału podstawowego:

Wn „Pożyczki otrzymane” 21 000

- w analityce „Pożyczka od udziałowca”

Ma Pozostałe rozrachunki” 21 000

- w analityce „Rozrachunki z udziałowcami”

6. Podwyższenie kapitału podstawowego w dniu wpisu do KRS:

Wn „Pozostałe rozrachunki” 21 000

- w analityce „Rozrachunki z udziałowcami”

Ma „Kapitał podstawowy” 21 000

 

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

 

UWAGA!

Podwyższenie kapitału zakładowego powoduje obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu.

Czy pożyczka od udziałowca podlega PCC

Do końca 2006 r. pożyczka na rzecz spółki była zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych. Zwolnienie dotyczyło pożyczek udzielanych na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej. Warunkiem skorzystania z niego było zaistnienie jednocześnie następujących warunków:

l pożyczka została udzielona na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności,

l wykorzystanie pożyczki nastąpi w ciągu 12 miesięcy od dnia jej zawarcia oraz w przypadku pożyczek pieniężnych - poniesione wydatki zostaną udokumentowane.

Według znowelizowanej ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych należy uiścić podatek od zawartej umowy - w wysokości 2% wartości pożyczki.

l art. 12 ust. 1 pkt 3 i ust. 6 pkt 4 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 251, poz. 1847

l art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

l art. 73 § 1, art. 720 § 2, art. 723 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1166

l art. 15 § 1, art. 17, art. 173 § 1 i 2, art. 210 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

l art. 1, 3, 4, 6 i 7 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 41, poz. 399; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629

Maryla Piotrowska

księgowa z licencją MF