Nabycie cudzej wierzytelności jest opodatkowane

JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA

Spółka z o.o. nabyła od innej spółki z o.o. wierzytelność osoby fizycznej za cenę niższą od wartości wierzytelności. Wierzytelność ta została potwierdzona prawomocnym nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym wydanym przez Sąd Okręgowy w Kielcach. Spółka uzgodniła z dłużnikiem spłatę zadłużenia w miesięcznych ratach. Jak należy określić moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu VAT, stawki VAT i podstawy opodatkowania w przypadku wykupienia wierzytelności osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą od spółki z o.o.?

ODPOWIEDŹ IZBY

Organ podatkowy I instancji stwierdził, że faktycznie świadczone przez stronę usługi stanowią usługi pośrednictwa finansowego. Nie zgodził się natomiast z twierdzeniem, że do usług zakupu wierzytelności w celu ich windykowania ma zastosowanie zwolnienie przedmiotowe z VAT.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.), w związku z poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy o VAT, z usług pośrednictwa finansowego, które co do zasady korzystają ze zwolnienia od VAT, wyłącza się niektóre usługi. W katalogu usług, w odniesieniu do których nie stosuje się zwolnienia z VAT, wymienione zostały m.in. usługi ściągania długów oraz factoringu.

Przy udzielaniu odpowiedzi organ podatkowy I instancji przytoczył wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-305/01, w którym Trybunał orzekł, iż zgodnie z wykładnią VI Dyrektywy Rady Unii Europejskiej działalność gospodarcza polegająca na skupowaniu przez firmę długów stanowi windykację należności i działalność ta jest wyłączona z zakresu zwolnienia z VAT.

Organ podatkowy stwierdził ponadto, że zgodnie z orzeczeniem ETS, w przypadku świadczenia usług windykacyjnych, podstawą opodatkowania jest różnica pomiędzy wartością nominalną długu, który klient scedował na faktora, a kwotą, jaką faktor płaci mu za długi.

Jednocześnie, w dalszej części postanowienia organ podatkowy I instancji stwierdził, że w sytuacji spółki podstawę opodatkowania stanowić będą poszczególne kwoty należne z tytułu miesięcznych wpłat, pomniejszone o kwotę podatku należnego - w myśl art. 29 ustawy o VAT.

W zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego organ podatkowy stwierdził, że zastosowanie ma art. 19 ust. 4 ustawy o VAT.

Dyrektor Izby Skarbowej w Kielcach stwierdził, że postanowienie naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kielcach w zakresie określenia podstawy opodatkowania zostało wydane z rażącym naruszeniem przytoczonego w postanowieniu orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Organ podatkowy w wydanym postanowieniu błędnie przytoczył dwie różne podstawy opodatkowania VAT usługi polegającej na skupowaniu długów, przy czym prawidłową podstawą opodatkowania tej usługi finansowej jest podstawa przytoczona w wyroku C-305/01: podstawą opodatkowania jest różnica pomiędzy wartością nominalną długu, który klient scedował na faktora, a kwotą, jaką faktor płaci mu za długi (pomniejszona o podatek).

Wartość ta nie odpowiada co do zasady sumie poszczególnych kwot należnych z tytułu miesięcznych wpłat pomniejszonych o kwotę podatku należnego.

Z orzecznictwa polskich sądów administracyjnych wynika, że spółka, nabywając cudzą wierzytelność za własne środki finansowe, weszła w miejsce dotychczasowego wierzyciela. Zatem istniejący dług podatnik będzie już ściągał dla siebie, nie dla innego podmiotu. Spółka na tym etapie nie jest już podmiotem świadczącym usługę ściągania długów (brak spełnienia warunków: istnienia dwóch podmiotów - usługodawcy i konsumenta usługi, brak wynagrodzenia za wykonaną usługę, brak bezpośredniego, czytelnego i dostrzegalnego związku pomiędzy odpłatną czynnością a otrzymanym za wykonaną usługę wynagrodzeniem).

Spółka, ściągając uprzednio nabyty dług, nie występuje już bowiem jako usługodawca, który zobowiązał się do ściągnięcia długu na rzecz innego podmiotu i nie pobiera z tego tytułu wynagrodzenia. Nie zmienia to jednak faktu, że istnieje świadczenie na poprzednim etapie, tj. nabycia cudzej wierzytelności na własne ryzyko od wierzyciela pierwotnego. Taka usługa podlega opodatkowaniu.

Decyzja w sprawie interpretacji prawa podatkowego dyrektora Izby Skarbowej w Kielcach z 14 grudnia 2007 r. (nr PP1/443-101/07).

EWA MATYSZEWSKA